İslamlik öncesi Türk Edebiyati/ Halk Edebiyati/ Divan Edebiyati ÖYS Soru ve Cevapları
1. I. Yollarda kaldı gözlerimiz, gelmedi haber.
II. Bakarım, bakarım sılam görünmez.
Birincisi Baki’den ikincisi Karacaoğlan’dan alınan bu iki dize için, aşağıdakilerden hangisi söylenemez? ( ÖYS -1982)
A)Her ikisi de yalın bir dille söylenmiştir.
B)Biri Divan, öteki Halk şiiriyle ilgilidir.
C)Her ikisi de aynı ölçüyle söylenmiştir.
D)İkisi de bir bekleyişin, özlemli bir arayışın anlatımıdır.
E)İkisinde de kolay gibi görünen, gerçek de güç bir söyleyiş vardır.
2. Aşağıdakilerden hangisi Divan şiirinin belirleyici özelliklerinden biri değildir? (ÖYS -1983)
A)Aruz vezniyle yazılmış olma.
B)Kaside, gazel, mesnevi ve rubai gibi belli nazım şekilleri içinde yazılma.
C)Parça güzelliğine değil; bütün güzelliğine önem verme
D)Duygu ve düşünceleri kalıplaşmış birtakım söz sanatlarıyla anlatma
E)Yabancı sözcüklerle ve dil kurallarıyla fazlaca yüklü olma
3. Nedim’le Fuzuli’yi karşılaştıran aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? (ÖYS – 1984)
A)Nedim şiirine günlük hayatı yansıtmış; Fuzuli ise bundan kaçınmıştır.
B)İkisi de kasideden çok gazelde başarılı olmuştur.
C)Fuzuli tasavvuftan esinlenmiş, Nedim tasavvufla hiç ilgilenmemiştir.
D)İkisinde de dil, çağdaşlarına göre daha sadedir.
E)İkisinin de “Divan”larından başka, “Mesnevi”leri de vardır.
4. “ Fuzuli, Leyla ve Mecnun’u ile bütün edebiyatımız boyunca tek başına kalmış bir eserin sahibidir. Baki’nin Mersiye’si gibi onun Mesnevisi de uzun zamanı kapatan eserlerdendir. Çağdaşı Yahya Bey gibi, Atai gibi bu yola heves edenler az çok bölgesel konuları ele almışlar ya da çeviriye özenmişlerdir.”
Parçaya göre Fuzuli’nin Mesnevi’si ile Baki’nin Mersiye’sinin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir? (1985)
A)Uzun zaman, eşdeğerde benzerlerinin yazılmamış olması.
B)Şairlerinin bu türlerde başka eser vermemiş olmaları.
C)Bu eserlerle “mesnevi” ve “mersiye” devrinin kapanmış olması.
D)Türlerinin ilk örnekleri sayılmaları.
E)İki büyük çağdaş şair tarafından yazılmış olmaları.
5. Aşağıdaki edebiyat dönemlerinin hangisinde, şairlerinin büyük bir çoğunluğu, şiiri, toplumsal amaçlardan, bilimsel içeriklerden uzak, salt şiirsel değerleri ön plana alarak yazmışlar ve ortak biçimler içinde, kalıplaşmış ortak kavramlar kullanmışlardır? (1987)
A)Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı
B)Milli Edebiyat
C)Servet-i Fünun Edebiyatı (Edebiyat-ı Cedide)
D)Tanzimat Edebiyatı
E)Divan Edebiyatı
6. Yüzyıllar boyunca Tekke şiirinin önderi sayılmış, şiirleri ile kafalara ve gönüllere Türkçe ile seslenmiştir. Tasavvuf akımını, taşkın ve gür lirizmi ile halka yansıtmıştır. Aruzla da şiirler yazmakla birlikte, genellikle heceyi kullanmıştır. Bu şiirlerde kullanılan ana tema, Tanrı aşkı ve insan sevgisidir.
Yukarıda özellikleri belirtilen şair kimdir? (1987)
A)Yunus Emre
B)Yusuf Has Hacip
C)Mevlana
D)Sultan Velet
E)Hacı Bayram Veli
7. Aşağıdakilerden hangisi halk şairlerimizin ortak özellikleri arasında yer almaz? (1988)
A)Nazım birimi olarak dörtlüğü kullanmaları
B)Aruzla yazanlar bulunmakla birlikte kullandıkları asıl ölçünün hece olması
C)Şiirlerini, halk arasında kullanılan konuşma diliyle söylemeleri
D)Şiirlerinde genellikle yarım kafiye kullanmaları
E)Eserlerinde dinî, mistik konuların yanı sıra devrin bazı sosyal olaylarını ele almaları
8. XI. Yüzyıl dil ürünlerinden olan bu eserin değeri, yalnızca Türk dilinin sözcüklerini toplamak, kurallarını ve yöntemlerini bildirmek, ölçülerini açıklamaktan ileri gelmez. Sözcükleri açıklarken tarih, coğrafya, folklor ve edebiyata ilişkin bilgiler, toplumsal yaşayışa ilişkin ipuçları da verir.
Bu paragrafta sözü edilen eser ve yazarı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? (1988)
A)Divan-ı Hikmet; Ahmet Yesevi
B)Muhakemet-ül-Lügateyn; Ali Şir Nevai
C)Divanü Lügati’t-Türk; Kaşgarlı Mahmut
D)Kutadgu Bilig; Yusuf Has Hacip
E)Atabet’ül-Hakayık; Edip Ahmet
9. Aşağıdakilerden hangisi, Halk edebiyatının özelliklerinden biri değildir? ( 1989 )
A)Münacat, naat, mesnevi, mersiye gibi ortak tür ve konuların kullanılması.
B)İslamiyetten önce Türk edebiyatı geleneğini sürdüren sözlü bir edebiyat olması
C)Şiirde hece ölçüsü ve yarım kafiye kullanılması
D)Şiirlerin, “saz şairi” ya da “âşık” denen şairlerce, “bağlama adı verilen bir sazla söylenmesi
E)Düşünce ve duyguların dörder dizelik bentler biçiminde anlatılması
10.Kasidelerinde kullandığı ağır dil, gazellerinde, özellikle şarkılarında oldukça sadeleşir. Farsça ve Arapça şiirleri olmakla birlikte şiirlerinin çoğu Türkçedir. Kasidelerinden çok, yeni buluşlarla süslediği şarkı ve gazelleriyle ünlüdür. Gazellerine, “Ma’lumdur benim sühanım mahlas istemez.” Diye haklı olarak övünecek derecede kişiliğinin damgasını vurmuştur.
Bu parçada tanıtılan divan şairi aşağıdakilerden hangisidir? (1992)
A)Fuzuli
B)Baki
C)Nedim
D)Nef’i
E)Nabi
11.Onu halk şairi saymak bir bakıma yanlıştır. Ama o, halka halkın diliyle seslenerek halkın şairi olabilmiştir. Zaten başarısının sırlarından biri de budur. Hece ile söylediği şiirlerinden başka, bir divan oluşturacak kadar, aruzla yazılmış şiirleri de vardır. Yaşamı üzerine kesin bilgiler yoktur. Risalet’ün-Nushiyye adlı mesnevisinin yazılış tarihinden yola çıkılarak XIII. Yüzyılda yaşadığı konusunda birleştirilmiştir.
Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir? ( 1996 )
A)Pir sultan Abdal
B)Hacı Bayram Veli
C)Yunus Emre
D)Mevlana Celaleddin Rumi
E)Kaygusuz Abdal
12.(I) “Kitab-ı Dede Korkut”, sanatçısı belli olmayan, halkın ortak malı olan bir eserdir. (II) Nazım ve nesir karışımı on iki hikayeden oluşur. (III) Hikayelerde daha çok Oğuzların, düşmanları ve insanüstü güçlerle savaşımları anlatılmaktadır. (IV) Her hikaye bağımsız olmakla beraber, çoğunda ortak kahramanlar bulunur ve her hikayenin sonunda Dede Korkut söz alır. (V) Hikayelerde adı geçen Dede Korkut, kahramanlığıyla ün kazanmış Oğuz beylerinden biridir.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? ( 1996)
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
13.Aşağıdaki destanlardan hangisi, birlikte verildiği ulusa ait değildir? (1997)
A)Manas – İran
B) Ramayana – Hint
C)Nibelungen – Alman
D)Kalevala - Fin
E)Ergenekon - Türk
14.Halk hikayeleriyle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? ( 1997 )
A)Sevgi ve kahramanlık konuları işlenir.
B)Kişiler gerçek yaşamdakilere yakındır; olağanüstülükler oldukça sınırlıdır.
C)Oluştukları çağdaki sosyal yapıyı ve iç mücadeleleri yansıtır.
D)Anlatım tümüyle nesre dayalıdır.
E)Anlatıcıları okur yazar, az çok kültürlü kişilerdir.
15. Divan şiiriyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? ( 1997)
A)Yabancı sözcüklerle ve kurallarla yüklü bir dil kullanılmıştır.
B)Ölçü olarak aruz kullanılmıştır.
C)Kavramlar, ortaklaşa kullanılan kalıplaşmış sözlerle anlatılmıştır.
D)Konular genellikle gerçek yaşamdan alınmıştır.
E)Şiirler “divan” adı verilen kitaplarda toplanmıştır.
