BİREYİN İÇ DÜNYASINI ESAS ALAN ESERLER (MİSTİK RUHÇULAR)
1. Toplumcu gerçekçilerden farklı olarak insan gerçekliğini toplumsal yönüyle değil; psikolojik yönüyle anlatma gayreti içine girmişlerdir.
2. Olaylardan ve insanlardan hareketle bireyin iç dünyasını anlatmışlardır.
3. Dil ve anlatım bakımından seçkinci, mükemmeliyetçi bir anlayış hâkimdir.
4. Zaman, psikolojik sorunlar, hastalık, bireysel bunalım, Doğu-Batı sorunsalı, kaçış, geçmiş-şimdi, birey-toplum, değer yargıları, korku gibi bireysel konuları ele alırlar.
5. Eserlerde olay örgüsü insana özgü bir gerçeği ifade etmek üzere psikolojiden yararlanılarak düzenlenir.
6. Yazarlar insan gerçekliğini farklı yönlerden ifade etme çabası içindedir.
7. Yazarlar, kişilerindeki değişimi maddi plandan, çerçeveden, manevi plana doğru çizerler.
8. Ruhun üstünlüğü önemsenmiştir.
9. Maddeci dünya görüşüne karşı bir anlayış olarak ortaya çıkmıştır.
10. Bu anlayışla yazan yazarlar Peyami Safa, Ahmet Hamdi Tanpınar, Abdülhak Şinasi Hisar, Tarık Buğra, Samiha Ayverdi, Mustafa Kutlu gibi yazarlardır.
PEYAMİ SAFA (1889-1961)
1. Fıkra, makale, öykü ve roman türünde birçok eser veren sanatçı daha çok romanlarıyla tanınmıştır.
2. İşlediği konuya hâkimdir.
3. Üslubu kuvvetli ve eserlerini ören zengin fikir unsurları vardır.
4. Doğu-Batı uygarlıklarını sentezlemeye çalışmış; eserlerinde kültür çatışmalarını da konu edinmiştir.
5. Felsefe ve psikoloji alanında geniş bilgiler edinmiştir.
6. Romanlarında psikolojik tahlillere önem verir.
7. Dokuzuncu Hariciye Koğuşu adlı eserinde kendi hayatının bir bölümünü anlatmıştır.
8. Sanat endişesiyle yazdığı eserlerinde Peyami Safa adını; geçim kaygısıyla yazdıklarında ise Server Bedi takma adını kullanmıştır. Cingöz Recai’yi de mahlas olarak kullanmıştır.
ROMAN: Gençliğimiz, Şimşek, Sözde Kızlar (Mütareke yıllarında Büyük Ada’da yaşayan ve aşk acısı çeken bir kadını anlatır.), Mahşer, Bir Akşamdı, Süngülerin Gölgesinde, Bir Genç Kız Kalbinin Cürmü, Canan, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu (Çocuk, Nüzhet, Doktor Ragıp. Kemik hastalığına yakalanan bir çocuğun psikolojisi), Fatih-Harbiye (Yanlış Batılılaşma, Şinasi-Neriman), Atilla, Bir Tereddüdün Romanı, Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, Yalnızız, Biz İnsanlar
ÖYKÜ: Hikâyeler
OYUN: Gün Doğuyor
İNCELEME-DENEME: Türk İnkılâbına Bakışlar, Büyük Avrupa Anketi, Felsefî Buhran, Millet ve İnsan, Mahutlar, Mistisizm, Nasyonalizm, Sosyalizm, Doğu-Batı Sentezi, Sanat- Edebiyat-Tenkid, Osmanlıca-Türkçe- Uydurmaca, Sosyalizm-Marksizim-Komünizm, Din-İnkılâp-İrtica, Kadın-Aşk-Aile, Yazarlar-Sanatçılar- Meşhurlar, Eğitim-Gençlik-Üniversite, 20. Asır- Avrupa ve Biz
DERS KİTAPLARI: Cumhuriyet Mekteplerine Millet Alfabesi, Cumhuriyet Mekteplerine Alfabe, Cumhuriyet Mekteplerine Kıraat, Yeni Talebe Mektupları, Büyük Mektup Numuneleri, Türk Grameri, Dil Bilgisi, Fransız Grameri, Türkçe İzahlı Fransız Grameri
AHMET HANDİ TANPINAR (1901-1962)
1. Hikâye, roman, deneme, makale, edebiyat tarihi ve şiir türünde eserleri vardır.
2. En önemli yönü şairliğidir.
3. Şiirlerinde temel unsur musiki, his ve hayaldir.
4. Şiirlerinde dış öğe olarak ahenk, iç öğe olarak zaman kavramıyla bilinçaltı ağır basar.
5. Renkli, pürüzsüz anlatımıyla insansı içten kavrayan bir şairdir.
6. Şiirlerini sade bir dille yazmıştır ve hece ölçüsünü kullanmıştır.
7. Şiirleriyle olduğu kadar psikolojik hikâye, roman ve edebi incelemeleriyle de tanınır.
8. Hikâye ve romanlarında kendi dönemindeki toplum hayatını ve bu hayatın çelişkilerini ortaya koymuştur.
9. Roman ve hikâyelerinde psikolojik yön önemli bir yer tutar.
10. Sanatçı, dili başarıyla kullanır.
11. Eserlerinde zaman, hayal ve rüya kavramlarına geniş yer vermiştir.
ŞİİR: Bütün Şiirleri
ROMAN: Mahur Beste, Huzur, Sahnenin Dışındakiler, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Aydaki Kadın
ÖYKÜ: Abdullah Efendi'nin Rüyaları, Yaz Yağmuru, Hikâyeler (Kitaplaşmayan iki hikâyesiyle birlikte tüm öyküleri)
DENEME: Beş Şehir, Edebiyat Üzerine Makaleler (İnceleme), Yaşadığım Gibi
ANTOLOJİLER: Tevfik Fikret, Namık Kemal, Yahya Kemal,
19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi (Ancak birinci cildini tamamlayabildi.)
Huzur: Türk edebiyatının en başarılı romanlarından biridir; roman Mümtaz, Nuran, İhsan ve Suat olmak üzere dört temel kahramandan oluşur, Bu roman Mümtaz’ın Nuran’a karşı duymuş olduğu aşkı konu edinmektedir.
Mahur Beste: 1944 yılında tefrikalar halinde yayınlanmış olan bir romandır; Bu roman acı bir aşk hikâyesini klasik musiki kalıplarıyla anlatır; Mahur Beste, Tanzimat sonrasında toplum hayatımızın her yönüne yansıyan değişim ve başkalaşımın yansıtıldığı ve her fırsatta tartışıldığı bir roman özelliğindedir.
Sahnenin Dışındakiler: Romanın başkahramanı Cemal’dir. Yazar bu romanında, Anadolu’da süren Kurtuluş Savaşı ve İstanbul’daki aydınlarla birlikte halkın değişik kesimlerin insanların farklılaşan hayatları ve bu mücadeleye dâhil oluşlarını anlatır; eser başlığı, yani sahnenin dışı İstanbul; sahnenin içi ise Kurtuluş Savaşı’nın cereyan ettiği Anadolu’dur.
Saatleri Ayarlama Enstitüsü: Bu roman Türk insanının doğu ve batı arasındaki bocalamasını irdeleyen bir başucu romanıdır; roman içeriği ve konusu bakımından karakterlerinden Nuri Efendi (Saat Ustası), Mübarek (Ayaklı ve Yaşlı bir İsveç yapımı duvar saati) ve saat-zaman-insan ilişkilerinden almaktadır.
TARIK BUĞRA (1918-1994)
1. Son dönem edebiyatımızın önemli adlarından olan Tarık Buğra; tıp, edebiyat, hukuk alanlarındaki öğrenimlerini yarım bırakmıştır; Gazetecilik, yazarlık yapmış bir sanatçımızdır.
2. Öykü, roman, tiyatro, fıkra… türlerinde eserleri vardır.
3. Roman ve öykülerinde toplumumuzun tarihini, ortak değer yargılarını, sorunlarını işlemiştir.
4. “Sanat, insanı yüceltmeyi amaçlamalıdır.”görüşüyle yazan sanatçı, olayların ve kişilerin içyüzlerine eğilmiş, psikolojik öğelere yer vermiştir.
5. Kurtuluş Savaşı yıllarını anlatan “Küçük Ağa” romanı çok ünlüdür.
ROMAN: Siyah Kehribar, Küçük Ağa, Küçük Ağa Ankara’da, İbişin Rüyası, Firavun İmanı, Gençliğim Eyvah, Dönemeçte, Yalnızlar, Yağmur Beklerken, Osmancık,
HİKÂYE: Oğlumuz, Yarın Diye Bir Şey Yoktur, İki Uyku Arasında, Hikâyeler,
TİYATRO: Ayakta Durmak İstiyorum, Akümülatörlü Radyo, Yüzlerce Çiçek Birden Açtı
GEZİY AZILARI: Gagaringrad (Moskova Notları)
FIKRA VE DENEME: Gençlik Türküsü, Düşman Kazanmak Sanatı, Politika Dışı
ARİF NİHAT ASYA (1904-1954)
1. Öğretmenlik yaptığı yıllarda Anadolu’nun birçok yerini tanıyan, bir ara Adana milletvekilliği yapan Arif Nihat Asya, edebiyatımızda “Bayrak Şairi” olarak tanınmıştır.
2. Heceyle, aruzla ve serbest ölçüyle şiirler yazan Asya, milli konuları ince bir duyarlılıkla işlemiştir.
3. Din ve kahramanlık duygusu şiirlerinde çok belirgindir.
4. Son derece sade bir dille yazan şair, dil estetiğine çok önem vermiştir.
5. Sanatçının şiirlerinde epik, lirik ve didaktik özellikler görülür.
6. Düzyazı alanında da eserleri vardır.
ŞİİR:Heykeltıraş, Yastığımın Rüyası, Ayetler, Bir Bayrak Rüzgar Bekliyor, Kubbe-i Hadra, Kökler ve Dallar, Emzikler, Dualar ve Âminler, Aynalarda Kalan, Rubaiyyat-ı Arif, Kıbrıs Rubaileri, Nisan, Kova Burcu, Avrupa'dan Rubailer
NECİP FAZIL KISAKÜREK
1. Cumhuriyet dönemi Türk şiirinin önemli sanatçılarından olan Necip Fazıl Kısakürek, yurt içi ve yurt dışı öğrenimlerinden sonra memurluk, öğretmenlik, gazetecilik yapmış dergiler çıkarmıştır.
2. Edebiyatın hemen her dalında eser veren sanatçının asıl önemi şairliğinden gelir.
3. İlk şiirlerinde Halk şiirinin öz ve biçim özelliklerinden yararlanarak sadece bir dilde çok başarılı şiirler yazan sanatçı, giderek mistik bir anlayışa kaymış, özgün bir şiir çizgisi olmuştur.
4. Şiirlerinde insanın evrendeki yerini araştırmış, madde ve ruh sorunlarını, iç âlemin gizli duygu ve tutkularını dile getirmiştir.
5. Sağlam bir dili, güçlü bir tekniği vardır.
6. Fransız sembolistlerden etkilenen şair,”soyut”u, “metafizik ürperti”yi anlatmakta çok başarılıdır.
7. Tiyatrolarında sosyal sorunları ve insanımızın manevi bunalımlarını işlemiştir.
ŞİİR: Örümcek Ağı, Kaldırımlar, Çile, O ve Ben, Ben ve Ötesi, Sakarya Türküsü, Bekleyen, Zindandan Mehmet’e Mektup
OYUN: Tohum, Bir Adam Yaratmak, Reis Bey, Para, Sabır Taşı, Ahşap Konak, Siyah Pelerinli Adam, Yunus Emre, Kanli Sarık, Para, Mukaddes Emanet, Reis Bey, Parmaksız Salih, Künye, Abdülhamid Han
FIKRA: Çöle İnen Nur
ANI: Yılanlı Kuyudan, Babıâli
SEMİHA AYVERDİ
Heyecanını aile ve toplum geleneklerinden alan, hayatı ve olayları çoğunlukla din ve tasavvuf açısından değerlendiren romanlarıyla sanatına bir özellik katmıştır.
ROMAN: Aşk Bu İmiş, Batmayan Gün, Mâbette Bir Gece, Ateş Ağacı, Yaşayan Ölü, Son Menzil, Yolcu Nereye Gidiyorsun, Yusufçuk
