UYGULAMA: 1
A. Aşağıdaki cümlelerde belirteç görevli sözcüklerin/sözlerin altını çiziniz ve bunların hangi tür belirteç olduklarını yazınız.
1. O kitabı henüz bulamadım. Bulursam yarın getiririm
………………………………………………..
2. Şimdi oraya gidemeyiz. Birkaç gün sonra yola çıkarız.
………………………………………………….
3. Zil çalınca dışarı çıkacağız. Çok güzel ve güneşli bir hava var.
………………………………………………………
4. Dışarıda yağmur yağıyor. Öğrenciler içeri kaçışıyor.
…………………………………………………….
5. Bebek, çok ağladı; ama şimdi mışıl mışıl uyuyor.
…………………………………………………………
6. Onunla tatlı tatlı sohbet ettik. Demin buradan ayrıldı.
……………………………………………….
7. Hayatımda böyle inatçı bir adam görmedim; hiç söz dinlemiyor.
………………………………………………….
8. Konuyu pek iyi anladığımı söyleyemem.
…………………………………………………………….
9. İnsan, büyükleriyle böyle konuşmamalı.
………………………………………………
10. Buraya ne zaman geldin? Nasıl geldin? Niçin geldin?
…………………………………………………….
B. Birden fazla sözcük öbekleşerek belirteç görevi yapabilir. Aşağıdaki cümlelerde belirteç öbeklerinin altını çiziniz.
1. Bunları kendi kendime öğrendim.
2. İki günden beri hiçbir şey sormadı.
3.El, elin eşeğini türkü çağırarak arar.
4. Bu eserlerin değerini yüzyıllar sonra anladık.
5.Bal gibi tatlı kavunlar yedik.
C. "Böyle" sözcüğünün aşağıdaki cümlelerde hangi görevlerle kullanıldığını belirleyiniz.
1. Bu rüzgâr her zaman böyle esmez.
(......................................................)
2. Böyle güzel bir müzik dinlemedim.
(......................................................)
3. Böyle ferman etti Cahit!
(.....................................................)
4. Şehrimize böyle bir hastane yaptıralım.
(......................................................)
5. Böyle üzüleceğinizi tahmin etmemiştim.
(......................................................)
D. Aşağıdaki sorulara örnekteki gibi uygun cevaplar veriniz. Cevap cümlelerinizin hangi türden belirteçler olduklarını yazınız.
Örnek:
-Toplantı ne zaman bitti?
-Az önce. (Zaman belirteci)
1.Buraya niçin geldiniz?
2. Bu işi nasıl başardınız?
3. Buraya ne zaman geldiniz?
4. 4.Ne diye aldın bunları?
5. Neden tiyatroya gitmedin?
E. Bayrama iki üç gün kala köyde herkes işten elini eteğini çekmiş; bayram hazırlığına başlamıştır.
Bu cümlede aşağıda belirtilenler varsa parantez içine (+), yoksa (-) yazınız.
1. Deyim ( )
2. Addan türemiş ad ( )
3. Zarf (belirteç) öbeği ( )
4. Kişi zamiri ( )
5. Adlaşmış sıfat ( )
6. Belgisiz zamir ( )
7. İkileme ( )
8. Fiilden türemiş ad ( )
F.
Bahar geldi; koyun, kuzu koklaştı
İki âşık dört senedir bekleşti
Kara gözlüm, düğün dernek yaklaştı
Vatan borcu biter bitmez ordayım
(Bekir Sıtkı ERDOĞAN)
Aşağıdaki yargılar bu parçada verilenler için doğruysa parantez içine (D), yanlışsa (Y) yazınız.
1. "Bahar" sözü, zaman zarfıdır ( ).
2. "İki âşık" sıfat tamlamasıdır ( ).
3. “dört senedir" sözü, ölçü zarfıdır ( ).
4. "Vatan borcu" sıfat tamlamasıdır ( ).
5. “Kara gözlüm" sözü adlaşmış sıfattır ( ).
6. Parçada ikileme yoktur ( ).
7. "Vatan borcu biter bitmez" söz öbeği, zarf görevlidir ( )
8. Parçada zamir kullanılmamıştır ( ).
KONU ANLATIM VİDEOSU (ZARF) ( Youtube Kanalımız için TIKLAYINIZ )
UYGULAMA : 1 / CEVAPLAR
A. Verilen cümlelerde aşağıdaki belirteçler kullanılmıştır:
1. henüz, yarın -> Zaman belirteci
2. şimdi -> Zaman belirteci, birkaç gün sonra -> zaman belirteci öbeği
3. Zil çalınca -> Zaman belirteci, dışarı -> Yer belirteci, çok -> Ölçü belirteci
4. içeri -> Yer belirteci
5. çok -> Ölçü belirteci, mışıl mışıl —> Durum belirteci
6. tatlı tatlı -> Durum belirteci, Demin -> Zaman belirteci
7. böyle, hiç ölçü belirteci
8. pek, iyi -> ölçü belirteci
9. böyle -> Durum belirteci
10. ne zaman, nasıl, niçin Soru belirteci
B. Aşağıdaki ifadeler belirteç (zarf) öbeği olarak kullanılmıştır:
1. Kendi kendime
2. İki günden beri
3. Türkü çağırarak
4. Yüzyıllar sonra
5. Bal gibi
C. "Böyle" sözcüğü verilen cümlelerde şu görevlerle kullanılmıştır:
1. Belirteç 4. Sıfat
2. Belirteç 5. Belirteç
3. Belirteç
D. Soru cümlelerine verilen cevaplar aşağıdaki gibi olabilir:
1. İngilizce çalışmak için —> Sebep belirteci
2. Çok çalışarak -> Durum ve ölçü belirteci
3. öğleden sonra -> Zaman belirteci
4. Okumak için -> Sebep belirteci
5. Bilet bulamadığım için -> Sebep belirteci
E.
1. (+) 4. (-) 7. (+)
2. (+) 5. (-) 8. (-)
3. (+)6. (+)
F.
1. (Y) 4. (Y) 7. (D)
2. (D) 5. (D) 8. (Y)
3. (D)6. (Y)
UYGULAMA-2
Aşağıdaki zarfların altını çizerek türünü yazınız
1. Birden yan odanın kapısı ardına kadar açılıyor. Siyah kadife kostümü, mor papyonu ve elinde gümüş saplı bastonuyla Salvador Dali görünüyor. Herkesi selamladıktan sonra birden Leylek nerede?' diye soruyor. İki kişi kâğıtlara sarılı büyük bir objeyi masanın üzerine dikkatle koyuyor. Dali kâğıtları teker teker sıyırıp atıyor. Ortaya sanatçının son eseri, gerçek boyutta yapılmış som altından bir leylek heykeli çıkıyor. Gözlerimiz kamaşmış, hayranlıkla heykeli izliyoruz. Birden 'Bunda eksik bir şey var, leylek bir nesnenin üzerinde durmalı. Bana hemen bir köy ekmeği bulun getirin.' diye sesleniyor. Dali, köşedeki fırından getirilen nar renginde ekmeğin içine sert bir hareketle leyleği batırıyor."
2. "Tepeye vardık ki ne görelim: Dağdan bir çavlan akıyor, hem de nasıl bir çavlan. Gümbür gümbür çağlıyor yirmi otuz metre yükseklikten aşağı! Gürültüsünden durulmuyor, dibinde olunca bağıra bağıra konuşsan bile işitilmiyordu. Oteldeki odalarımız arkada, ormana baktığı halde çavlanın gümbürtüsünden uyku girmedi gözümüze. Böyle kara orman da görmemiştim ömrümde. Dev gibi çamlar, bulutları tırmalayan dağlar, bir de köpük köpük fışkıran çavlan epey ürkütmüştü beni."
UYGULAMA-2 - CEVAPLAR
Aşağıdaki zarfların altını çizerek türünü yazınız
1. Birden yan odanın kapısı ardına kadar açılıyor. Siyah kadife kostümü, mor papyonu ve elinde gümüş saplı bastonuyla Salvador Dali görünüyor. Herkesi selamladıktan sonra birden Leylek nerede?' diye soruyor. İki kişi kâğıtlara sarılı büyük bir objeyi masanın üzerine dikkatle koyuyor. Dali kâğıtları teker teker sıyırıp atıyor. Ortaya sanatçının son eseri, gerçek boyutta yapılmış som altından bir leylek heykeli çıkıyor. Gözlerimiz kamaşmış, hayranlıkla heykeli izliyoruz. Birden 'Bunda eksik bir şey var, leylek bir nesnenin üzerinde durmalı. Bana hemen bir köy ekmeği bulun getirin.' diye sesleniyor. Dali, köşedeki fırından getirilen nar renginde ekmeğin içine sert bir hareketle leyleği batırıyor."
2. "Tepeye vardık ki ne görelim: Dağdan bir çavlan akıyor, hem de nasıl bir çavlan. Gümbür gümbür çağlıyor yirmi otuz metre yükseklikten aşağı! Gürültüsünden durulmuyor, dibinde olunca bağıra bağıra konuşsan bile işitilmiyordu. Oteldeki odalarımız arkada, ormana baktığı halde çavlanın gümbürtüsünden uyku girmedi gözümüze. Böyle kara orman da görmemiştim ömrümde. Dev gibi çamlar, bulutları tırmalayan dağlar, bir de köpük köpük fışkıran çavlan epey ürkütmüştü beni."
İLGİLİ İÇERİK
