TANZİMAT DÖNEMİNİ EDEBİYATI GENEL ÖZELLİKLER TEST-1
I. Konusu ve kahramanlarıyla ilk Türk romanı olan “Taşşuk-ı Talat ve Fitnat”ı yazmıştır. (Şemseddin Sami)
II. Batılı anlamdaki ilk realist roman olan “Araba Sevdası”nı yazmıştır. (Namık Kemal)
III. Realist ve natüralist çizgideki ilk köy romanı olan “Karabibik”i yazmıştır. (Nabizade Nazım)
IV. Tarihî romanların ilki kabul edilen “Cezmi”yi yazmıştır. (Recaizade Mahmut Ekrem)
1.Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle birlikte verilen sanatçı adlarından hangi ikisi yer değiştirilirse bilgi yanlışlığı giderilmiş olur?
A) I. v e II . B) I. ve IV. C) II. ve III. D) II. ve IV. E) III. ve IV.
2.Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat şiirinin genel özelliklerinden biri değildir?
A) Şekil eski, öz yenidir.
B) Söz sanatlarından vazgeçilmiştir.
C) Beyit nazım birimi kullanılmıştır.
D) Toplumcu bir anlayış benimsenmiştir.
E) Aruz ölçüsü kullanılmıştır.
Edebiyatımızdaki ilk çeviri ……….. , Tercüme-i Telemak’tır. Bu eseri ………………çevirmiştir.
3.Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) tiyatro - Şinasi - Fransızcadan '
B) hikâye - Ahmet Mithat Efendi – Almancadan
C) eleştiri - Ziya Paşa - İngilizceden
D) makale - Namık kemal - Fransızcadan
E) roman - Yusuf Kamil Paşa - Fransızcadan
4.Aşağıdakilerden hangisi Türk edebiyatına Tanzimat Döneminde kazandırılan türlerden biri değildir?
A) Roman B) Tiyatro C) Makale D) Eleştiri E) Gezi yazısı
Şiir, tiyatro, roman gibi birçok türde eser veren………… en önemli özelliklerinden biri edebiyat kuramcılığıdır. Mekteb-i Mülkiye’de okutulması için yazdığı Talim-i Edebiyat ile Takdir-i Elhan adlı yapıtları bu türe örnek teşkil etmektedir. Eserlerini Batılı anlayışa bağlı olarak yazmış, yeni yetişen yazar ve şairleri bu yönde teşvik etmiştir.
5.Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdaki sanatçılardan hangisi getirilmelidir?
A) Ziya Paşa
B) Recaizade Mahmut Ekrem
C) Abdülhak Hamil Tarhan
D) İbrahim Şinasi
E) Hüseyin Cahit Yalçın
6. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat sanatçılarının özelliklerinden değildir?
A) Biçim ve öz yönünden divan edebiyatının etkisini sürdürmüşlerdir.
B) Çoğunlukla Fransız edebiyatının etkisinde kalmışlardır.
C) Roman ve öykülerde olayın akışını durdurarak okura çeşitli konularda bilgi verme yolunu seçmişlerdir.
D) Özgürlük, vatan, eşitlik, özverili insan, kahraman temleri işlenmeye başlamıştır.
E) Fransızcadan manzum çeviriler yapmışlardır.
7. Tanzimat Edebiyatı ve Divan Edebiyatı ile ilgili yapılan karşılaştırmalardan hangisinde bir yanlışlık vardır?
A) Divan edebiyatındaki parça güzelliği anlayışı Tanzimat’ta yerini bütün güzelliğine bırakarak konu bütünlüğü sağlanmıştır.
B) Divan edebiyatında Türk-i Basit, Sebk-i Hindi, Mahallileşme akımları etkiliyken Tanzimat’ta Batı’dan giren klasisizm, romantizm, realizm ve natüralizm etkili olmuştur.
C) Divan edebiyatında kulak için kafiye anlayışı sürdürülmüş Tanzimat’ta ancak Recaizade Mahmut Ekrem’le kulak için kafiye anlayışı kabul görmeye başlamıştır.
D) Divan edebiyatında noktalama işaretleri kullanılmazken Tanzimat edebiyatında İlk kez kullanılmıştır.
E) Divan edebiyatında şiirler nazım biçimlerine göre adlandırılırken Tanzimat’ta şiirlere konuya uygun başlıklar konulmuştur.
İlk öğretmen (Hace-i Evvel) olarak anılan sanatçı eserleriyle halka okuma sevgisi kazandırmayı amaçlamıştır. Yazdıklarında meddahlık geleneğinin izleri görülür. Servet-i Fünuncuları “Dekadan” diye suçlamıştır. Edebiyat başta olmak üzere tarih, coğrafya, felsefe, fizik, biyoloji gibi hemen her konuda eser vermiştir. Batı’da görüp beğendiği her güzel eserin benzerini yazdığı için y de en çok romantizm olmak üzere her akıma uygun
eser vermiştir. O, bir “yazı makinesidir”.
8.Aşağıdakilerden hangisi bu parçada tanıtılan sanat çının Türk edebiyatına kazandırdığı bir ilktir?
A) İlk tarihi roman (Cezmi)
B) İlk Türkçe sözlük (Kamus-ı Türki)
C) İlk hikâye (Letaif-i Rivayet)
D) İlk günlük (Seyahat Jurnali)
E) İlk köy romanı (Karabibik)
Batılı anlamda tiyatronun Türk edebiyatında gelişmesinde................... etkili olmuştur. Bu gazete 1860'tan itibaren trajedi, komedi ve diğer tiyatro dallarıyla ilgili bilgi içerikli haberler yapmaya başlamış, fırsat buldukça da tiyatro eserleri yayımlamıştır.
9.Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Tercümanı Ahval B) Ceridei Havadis C) Tasviri Efkâr D) Muhbir E) Diyojen
Tanzimat Dönemi öğretici metinleri tıpkı Tanzimat romanı, tiyatrosu gibi ilkler dönemini yaşamaktadır. Bundan kaynaklı bu ürünler henüz günümüzdeki gibi kesin sınırlarla ayrılmamıştır. Daha çok birkaç türün karışımı gibidir. Bugün için fıkra yazısı ile makale arasındaki farklar o gün için çok geçerli değildir. Nitekim...................
10.Bu parça aşağıdakilerden hangisiyle tamamlanmalıdır?
A) Şinasi’nin "Mukaddime"si öznel yargıları, güncel konusu, okura fikir aşılamaya çalışan tavrıyla bugün daha çok fıkraya benzemektedir.
B) Şinasi de bu türler arasındaki geçişkenliği "Mukaddimesi"nde açıklamaya çalışmış ve başarılı da olmuştur.
C) her türün kendine has özelliklerinin olması da beklenmemeli.
D) günümüz edebiyatının en zor yanı da bu kesin ayrılmış duvarların iletişimsizliğe neden olmasıdır.
E) günümüz yazarı - eleştirmeni bunu göz ardı etmemeli, Tanzimat’a tarafsız bakabilmelidir.
11.Aşağıdakilerden hangisi tür bakımından farklıdır?
A) Seyehat Jurnali
B) Avrupa’da Ne Gördüm
C) Ömer’in Çocukluğu
D) Seyyadane Bir Cevelan
E) Avrupa’da Bir Cevelan
12. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat ile edebiyatımıza giren türlerden biri değildir?
A) Hikâye B) Roman C) Tenkit D) Karagöz E) Tiyatro
I. Tanzimat Dönemi’ndeki sanatçılar edebiyatı, halkı aydınlatmada bir araç olarak görmüşlerdir.
II. 1860 yılında çıkan ilk özel gazetemiz Ceride-i Havadistir.
III. Gazetenin çıkmasıyla Tanzimat nesri gelişme göstermiştir.
IV. Tanzimat Dönemi’nde en çok Fransız edebiyatının etkisi söz konusudur.
V. Türk okuyucusu Batı edebiyatını önce tercüme eserlerle tanımıştır.
13.Numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
14.Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Dönemi sanatçılarının edebiyatımıza kazandırdıkları edebî türlerden biridir?
A) Şiir B) Mektup C) Gezi yazısı D) Eleştiri E) Anı
Tanzimat sanatçıları, medeniyet denildiğinde öncelikle............ akıllarına getirirler.
15.Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakiler-den hangisi getirilmelidir?
A) İslam dünyasını
B) Latin Amerika’yı
C) Avrupa’yı
D) Asya’yı
E) Mısır’ı
16. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat edebiyatının II. Dönemi için söylenemez?
A) “Sanat için sanat” anlayışı benimsenmiştir.
B) Gazetecilik eski işlevini yitirmiş, siyasal ve toplumsal sorunlardan söz etmek yerine basit günlük olaylar aktarılmıştır.
C) Eserlerde sade bir dil kullanılmıştır.
D) Tiyatro eserleri oynanmak için değil daha çok okunmak için yazılmıştır.
E) “Güzel olan her şey”in şiire konu olabileceği kabul edilmiştir.
17.Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) Şemsettin Sami, görücü usulü ile kişilerin kararının alınmadan yapılan evliliklerin yanlışlığını Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat adlı romanında işlemiştir.
B) Abdülhak Hamit Tarhan, eski şiire karşı çıkmış, Divan şiirinin Türk şiiri olmadığını savunmuş; ama uygulamada eski şiire bağlı kalmıştır.
C) Edebiyata salt edebiyat yapmak için yaklaşmayan Ahmet Mithat Efendi, romanlarını okuru bilgilendirmek amacıyla yazmıştır.
D) Dönemin politik ortamının içinde olan Namık Kemal, coşkulu yaşamını eserlerine de yansıtmıştır.
E) Şinasi, Fransa’da yaptığı araştırmaların ardından geldiği İstanbul’da yazdığı yazılarında noktalama işaretlerini ilk defa kullanmıştır.
18. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat döneminde tiyatro eseri veren sanatçılardan biri değildir?
A) Namık Kemal B) Şinasi C) Ahmet Vefik Paşa D) Direktör Ali Bey E) Ziya Paşa
I. İkisi de roman türünde eser vermişlerdir.
II. İkisi de romantizmden etkilenmişlerdir.
III. İkisi de vatan ve hürriyet konusunda şiirler yazmışlardır.
IV. Şinasi ile Tasvir-i Efkâr gazetesini çıkarmışlardır.
19.Numaralanmış cümlelerin hangileri Namık Kemal ile Ahmet Mithat’ın ortak yönüdür?
A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve III.
D) II. ve IV. E) III. ve IV.
Sami Paşazade Sezai’nin yazdığı bu roman, edebiyatımızda esaret ve insan ticareti üzerine yazılmış eserlerin en ünlüsüdür. Üstelik Türk romancılığının romantizmden realizme geçişini belgelemesi açısından da önemlidir. Yapıtta her iki akımın özellikleri de görülür.
20.Bu parçada özellikleri anlatılan yapıt, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Küçük Şeyler B) Araba Sevdası C) İntibah D) Zehra E) Sergüzeşt
Edebiyatımızda ilk eleştiri, Namık Kemal’in yazdığı …..’tır. Namık Kemal, “Şiir ve İnşa” adlı makalesinde yazdıklarıyla çelişen Ziya Paşa’nın…… adlı eserini eleştirmiştir.
21.Yukarıda boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?
A) Kara Bela - Harabat
B) Harabat - Takip
C) Tahrib-i Harabat - Harabat
D) Takip - Defter-i Âmal
E) Tahrib-i Harabat - Takip
22. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat ikinci dönem sanatçılarından değildir?
A) Sami Paşazade Sezai B) Şemsettin Sami
C) Recaizade Mahmut Ekrem D) Muallim Naci
E) Abdülhak Hamit Tarhan
…….., 1872’de hem kendisinin ilk eseri hem de Türkçedeki ilk Batılı tarzda roman denemesi kabul edilen Taaşuk-ı Talat ve Fitnat adlı romanını yayınlar. Değişik gazetelerde yazarlıktan yöneticiliğe çeşitli görevlerde çalışır. 1878’de Tercüman-ı Şark gazetesinin de kapanması üzerine aktif gazetecilik hayatı sona erer. Fransızcadan Türkçeye Kamûs-i Fransevî’yi tercüme edişiyle onun sözlükçülük dönemi başlamıştır. Altı cilt olarak yayınlanan ilk Türkçe ansiklopedi özelliğine sahip olan Kamûs-u A’lâm adlı bir ansiklopediyi hazırlar. Ayrıca Kamûs-i Arabî adlı büyük bir sözlük yazar. Daha sonra da Lehce-i Türkiye-i Memâlik-i Mısır adlı Kıpçak Türkçesinin sözlüğünü hazırlar.
23.Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Namık Kemal B) Ziya Paşa
C) Şinasi D) Nabizade Nazım
E) Şemseddin Sami
19. yüzyıl başları, Osmanlı İmparatorluğu'nun bir çöküşün eşiğine geldiği yıllardı. Batı'ya yönelerek ve Batı'nın desteğiyle bu çöküşün önlenebileceğine inanmıştı yetkililer. Batılılaşma hareketiyle birlikte yeni insanın yetişmesinde etkili olabilecek olan Batı kültürünü ve onun kaynaklarını tanıtma amacı ön planda tutularak Avrupa'ya öğrenci gönderilip onların bu yönde eğitilmesine çalışılıyordu. Bu grup içinde yer alan ………….. Batı, özellikle de Fransız Kültürüyle ilgilendi. Ülkenin uygarlaşma yoluyla gelişebileceğini, bunun da Batı örnek alınarak eğitim alanında uygulanacak akılcı bir yöntemle gerçekleşebileceğini savundu. Bu amaçla yazarlığında çok yönlü bir çaba içine girdi. Gazete çıkardı, makale, şiir yazdı. Batılı anlamda ilk tiyatro yapıtı yazdı, sözlük çalışmaları yaptı.
24.Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Namık Kemal B) Ziya Paşa C) Şinasi D) Şemseddin Sami E) Ahmet Mithat Efendi
Daha önce Ahmet Mithat Efendi tarafından kullanılmış olmasına rağmen, kölelik teması, …………… adlı bu romanda çok daha başarılı bir biçimde ele alınmıştır. Gerek karakter gerek mekân tasvirlerinde ………………… genellikle realisttir. Fakat romanda yer yer romantik bir atmosfer de göze çarpar. Bu hali ile eser, romantizm ile realizm arasında bir köprü görevi yapmıştır.
25.Bu parçada sözü edilen sanatçı ve eseri aşağıdakilerden hangisidir?
A) İntibah – Namık Kemal
B) Zehra – Nabizade Nazım
C) Araba Sevdası – Recaizade Mahmut Ekrem
D) Sergüzeşt – Sami Paşazade Sezai
E) Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat – Şemsettin Sami
1831'de çıkmaya başlayan ilk resmi gazete olan Takvim-i
Vakayi'den sonra 1840'ta yarı resmi Ceride-i Havadis
I II
çıkar. 1860'ta ise ilk özel gazete olan ve Şinasi'nin çıkar-
dığı Tercüman-ı Hakikat yayına başlar. Bunu 1862'de yine
III
Şinasi'nin çıkardığı Tasvir-i Efkâr ve 1867'de Ziya Paşa ile
IV
Namık Kemal'in Londra'da çıkardıkları Hürriyet izler.
V
26.Yukarıdaki altı çizili yerlerden hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
27. Aşağıdakilerden hangisi, Ahmet Mithat Efendi ile ilgili bir özellik değildir?
A) Yazdığı tüm tiyatro oyunlarının sahnelenme tekniğinden uzak olması
B) Romanlarında toplumsal yararlılığı ilke edinmesi
C) Yazarlık yaşamını Tanzimat Dönemi'nden sonra da sürdürmesi
D) Döneminin en sade üsluba sahip yazarlarından olması
E) Şiir dışında hemen hemen her türde eserinin bulunması
28. Aşağıdakilerin hangisinde Tanzimat Dönemi roman ve hikâyesi için söylenemez?
A) İkinci dönem yazarları Osmanlıcayı sadeleş¬tirme amacındadırlar (Abdülhak Hamit).
B) Kölelik kurumu açık biçimde tanıtılır (Sami Paşazâde Sezai - Sergüzeşt).
C) Batılılaşmayı yanlış anlayan ve yorumlayan gençler eleştirilir (R. Mahmut Ekrem - Araba Sevdası).
D) Romanlarda olayların kuruluşunda rastlantıla¬ra çok yer verilir (A. Mithat).
E) Kişiler genellikle ilk görüşte âşık olurlar (Ş. Sami, Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat).
29. Aşağıdakilerin hangisinde Tanzimat Dönemi eleştirisiyle ilgili yanlış bir açıklama yapılıp tır?
A) Tanzimat Dönemi’nde eleştiri türünün en önemli isimleri Abdülhak Hamit Tarhan ve Şinasi’dir.
B) Ziya Paşa Şiir ve İnşa makalesinde divan edebiyatını eleştirir ancak daha sonra değişen düşüncelerini “Harabat”ta açıklar.
C) Namık Kemal, “Lisan-ı Osmaninin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahâzatı Şamildir" eleştirisinde divan edebiyatını; Tahrib-i Harabat'ta da Ziya Paşa’yı eleştirir.
D) Muallim Naci, Recaizade Mahmut Ekrem'in Zemzeme’sine Demdeme eleştirisiyle cevap vermiştir.
E) Eleştiri yazılarının Ekrem’in Talim-i Edebiyat eserinden sonra yaygınlaştığı bu ortamda eleştirinin çıkış noktasını “eski yeni kavgası' oluşturur.
Namık Kemal, Zavallı Çocuk’ta, genç bir kızın
I
kendisinden oldukça yaşlı biriyle görücü yoluyla
evlendirilmesine karşı çıkışını; Akif Bey’de, vatan
II
sevgisinin kişisel mutluluktan önce geldiğini; Gülnihal’de,
III
baskıya karşı duyduğu tepkiyi;
Cezmi’de, Kırım Hanı Adil Giray’ın yaşamını;
IV
Celalettin Harzemşah’ta İslam birliği düşüncesini
V
anlatır.
30.Bu parçada Namık Kemal’in numaralanmış yapıtlarından hangisi tür bakımından ötekilerden farklıdır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
(2011-LYS)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
D B E E B A C C A A C D B D C C B E A E
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
C B E C D C A A A D
