Kullanıcı Oyu: 5 / 5

Yıldız etkinYıldız etkinYıldız etkinYıldız etkinYıldız etkin
 

ŞİNASİ-KASİDE İNCELEMESİ

KASİDE

Vezîr-i müşârün ıleyh için (Adı geçen vezir için)

 

Gelelim zât-ı Reşid'in şerifi mebhasine

Söz mü var devleti ihyaya olan meb’asine

 

Sensin ol fahr-i cihân-ı medeniyyet ki hemân 

Ahdini vakt-i saâdet bilir ebnâ-yı zaman

 

Ettin âzâd bizi olmuş iken zulme esir 

Cehlimiz sanki idi kendimize bir zincir

 

Bir ıtık-nâmedir insana senin kânûnun 

Bildirir haddini Suttan’a senin kânûnun

 

Bin yaşa devlet ü ikbâl-i fahîmânen ile 

Mülkü tedvir ederek akl-ı hakîmânen ile

(Şinasi. Büyük Türk Klasikleri)

 

Günümüz Türkçesiyle

1. Beyit: Şimdi de Reşit Paşa’nın manevi büyüklüğü konusuna geçelim: Onun, devleti yeniden canlandırmak için gönderilişine şüphe mi var?

2. Beyit: Sen, medeniyet dünyasının övündüğü öyle bir kimsesin ki bugünün insanları senin devrini âdeta bir saadet devri bilirler.

3. Beyit: Bizler zulme esir olmuşken bizi hürriyetimize sen kavuşturdun. Bilgisizliğimiz, bizim için sanki bir zincirdi.

4. Beyit: Senin kanunun insana bir hürriyet belgesidir. Senin koymuş olduğun kanun padişaha bile haddini (yetkilerinin sınırlarını) bildirir.

5. Beyit: Yüksek mevkiin, yüce talihin ve her şeyde yüksek bilgili insanlara yaraşan aklınla memleketin işlerini de iyi ve doğru idare ederek bin yaşa.

***

Şinasi bir bakıma Tanzimat’ın birinci kuşağını temsil etmektedir. Dolayısıyla bu şiirinden hareketle Tanzimat’ın ilk dönemini oluşturan Şinasi, Namık Kemal ve Ziya Paşanın şiir anlayışı hakkında fikir sahibi olabiliriz. Bu sanatçıların en önemli özelliği, sanat toplum içindir görüşünden yola çıkarak sosyal meseleleri ele almalarıdır. Şinasi, bu şiirde bir kişiyi (Sadrazam Reşit Paşa) anlatmakla beraber, onun topluma olan hizmetlerini dile getirerek konuya sosyal bir nitelik kazandırmış. Şiirde Reşit Paşa’nın, esirleri hürriyetine kavuşturması, padişaha bile haddini bildiren kanunlar koyması, devrini saadet devri gibi mamur hale getirmesi gibi sosyal yönlerine vurgu yapmış.

Tanzimat’ın birinci dönem sanatçıları, edebiyatı fikirlerini aktarmak için bir araç olarak görmüşlerdir. Şinasi, eski şiirin hayal dünyasından çıkarak soyuttan somuta dönmüştür. Bu şiirde onun Divan şiirinin mazmunlarından uzaklaşarak, gerçek düşünceye yöneldiğini görüyoruz. Hayal unsurlarından arındırılmış olan bu kaside bir fikrin, bir inancın ifadesidir. Parçada geçen medeniyet, hürriyet, kanun, akıl, adalet, cehalet, devlet gibi yeni kavramlar onun düşünce dünyasını yansıtmaktadır.

Tanzimat’ın ilk dönem şairlerinin bir diğer özelliği zulme, haksızlığa savaş açmış olmalarıdır. Şiiri incelediğimizde, Şinasi’nin “Bir ıtık-nâmedir inşâna senin kânûnun / Bildirir haddini Sultan’a senin kânûnun” gibi mısralarda bu mücadeleyi Reşit Paşa’nın şahsında ortaya koyduğunu görürüz.

Yine Tanzimat’ın ilk dönem şairleri, dilde sadeleşmeyi, ölçüde heceyi savunmuşlar; ama bunu şiirlerine tam olarak yansıtamamışlardır. Şiirde geçen “zât-ı Reşit, mebhasin, fahr-i cihân-ı medeniyet, ebnâ-yı zamân, ıtık-nâme, ikbâi-i fahîmâne” gibi Arapça-Farsça kelime ve tamlamalar dildeki sadeleşmenin tam olarak uygulanamadığını göstermektedir.

Şiir ayrıca hece ölçüsüyle değil, aruzun “Fe’ilâtün Fe’ilâtün Fe’ilâtün Fe’ilün” kalıbıyla yazılmıştır.

 

Tanzimat şairleri genellikle eski nazım şekilleriyle yeni kavram ve duyguları işlemişlerdir. Eski nazım şekilleriyle önceki şiirimizde bulunmayan vatan, millet, hak, hukuk, hürriyet ve meşrutiyet gibi kavramları şiire taşımışlardır. Şinasi bu şiirde içerik olarak yeni fikirler (kanun, medeniyet, hürriyet, devlet) söylemekle beraber, şekil olarak eski şiir anlayışını yansıtmaktadır. Şiiri, Divan şiirinde olduğu gibi beyit nazım birimiyle yazmıştır. İsim olarak kaside nazım şeklini kullanmıştır. Yalnız Divan şiirindeki klasik kaside gibi değil, mesnevi nazım şeklinin kafiye düzenini kullanmıştır. Şiirin kafiye şeması,

...........................a

...........................a

 

...........................b

...........................b

 

...........................c

...........................c

 

Şeklindedir.

 

SON EKLENENLER

Üye Girişi