YENİLEŞME DÖNEMİ TEST-2
1. Şair ve yazarların hepsi Batıcı, yenilikçi, ilim ve fen taraflısı aydınlardı. Sanattan çok, fikir ve ülkü peşindeydiler. Bu nedenle Fransız edebiyatında Montesquieu, J.J. Rousseau ve Voltaire gibi düşünürlerden etkilendiler. Edebiyat yolu ile milleti yükseltmeye, dertlere çare bulmaya çalıştılar. Şiirde biçimsel olarak divan şiirine bağlı kalmakla birlikte içerikte yenilik yaptılar, ilk kez divan şiiri nazım şekilleri dışına çıktılar.
Bu parçada tanıtılan şair ve yazarlar aşağıdakilerin hangisi içinde yer alır?
A) Tanzimatçılar B) Edebiyat-ı Cedîdeciler
C) Fecr-i Aticiler D) Yedi Meşaleciler E) Milli Edebiyatçıla
2.Bilimsel yayınların işlevselliğinin artırılması için, onlarla ilgili açıklama, eleştirme, tartışma yazılarına da gerek vardır. Bu yazılar, yazara, yayıncıya, okuyucuya ışık tutarak yayınların düzeltilip geliştirilmelerine hizmet eder. Bu yapılmadığında yazarın iletimi yanıtsız kalır, iletişime dönüşmez, dönütün yararları oluşmaz. Daha kötüsü, bazı yayınlarda görülebilen bilimsel yanlışlar, okuyucular tarafından doğru sanılıp kullanılabilir. Yanlış uygulamalar yaygınlaşır. Bilimsel olmayan bilgi ve bulgular bilimselmiş gibi işlem görebilir.
Bilimsel çalışmanın bu parçada anlatılan evresi, aşağıdakilerden hangisiyle özetlenebilir?
A) Bilimsel bilgi, deneyler sonucunda elde edilir.
B) Bilimlerin birbirlerinin verimlerinden yararlanması, bilimsel gelişmeyi hızlandırır.
C) Bilim adamının dünya görüşü, bulgularını nasıl yorumlayacağını etkileyebilir.
D) Bilimsel görüş, zamanla yerini başka bir bilimsel görüşe terk edebilir.
E) Bir bilginin bilimselliğinin tartışılması ve eleştirilmesi gerekir.
3. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat edebiyatının oluşmasında etkili olmuş olgulardan biri değildir?
A) Siyasi alanda yapılan yenilikler
B) Ekonomik ve askeri alanda gerçekleştirilen yenilikler
C) Yapılan savaşlar ve bu savaşların toplum üzerindeki etkisi
D) Dinin toplumsal yaşam üzerinde etkisini daha çok hissettirmeye başlaması
E) Batıyla girilen etkileşim sonucunda düşünce hayatında meydana gelen gelişmeler
4. Aşağıdakilerden hangisi, Tanzimat Döneminde gazete için söylenemez?
A) Halkın görüşünün yanı sıra edebiyata da yön vermiştir.
B) Fikrî, edebî ve sanatsal tartışmalara yer verilmiştir.
C) Gazetecilikte baş yazı geleneği başlamıştır.
D) Makale, fıkra, roman, hikâye vb. pek çok türün gelişmesinde ve yaygınlaşmasında etkili olmuştur.
E) Milliyetçilik düşüncesi halka benimsetilmeye çalışılmıştır.
Gazetenin tek satıcısı, Tömbekici Hasan Ağa... Merdiven başından gazeteyi alıp bitişikteki ya da pek yakındaki tütüncü dükkânına götürüyor ve isteyenlere, tezgâh altından çıkarıp vererek parasını alıyor. Henüz gazete satıcısı, gazete dağıtıcısı yok. Bir süre sonra "müvezzi" denilen dağıtıcılar ortaya çıkacak, ama bunlar da koltuklarının altındaki gazeteyi sessiz sedasız satacaklar. Bu gizliliğin ya da sessizliğin nedeni, bağnaz suhte (softa, medrese öğrencisi) korkusu... Bir de lobutlu, usturalı, kamalı dolaşan bağnaz hocalardan korku... İşin uçunda kıyasıya dayak yemek, hatta kim vurduya gitmek var...
5.Bu metinle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Dönemin sosyal ve siyasî hayatını ortaya koyan ifadeler kullanılmıştır.
B) Günümüzde kullanımı daralan ya da kullanımdan düşen sözcüklere yer verilmiştir.
C) Metinde o dönemde yeni başlayan gazeteciliğin zorlu şartları ele alınmıştır.
D) Anlatılanlar örnekleme yoluyla somutlaştırılmıştır.
E) “Tömbeki, müvezzi, lobut, ustura, kama” dönemin zihniyetini yansıtan anahtar sözcüklerdir.
II. Meşrutiyet’in göreli özgürlük ortamında Türk şiirinde Tevfik Fikret ile Mehmet Akif arasındaki kültürel ve siyasal tartışmalar dikkat çeker. Tevfik Fikret, o dönemde yeni edebiyatın öncülerinden olmakla kalmamış, Batılılaşmayı savunan bir düşünce savaşçısı olarak da belirmişti. Bir İslam reformcusu olan Mehmet Akif ise temelde Batıcılığa karşıydı. Ona göre İslam dinî gelişmeye açıktı. Kurtuluş, gerçek İslamî ilkelere, İslam'ın özüne dönüşle mümkün olabilirdi.
6.Bu metinde anlatılanlar aşağıdakilerden hangisini desteklemektedir?
A) Edebiyatla sosyal ve siyasî yapı arasında büyük bir ilgi ve etkileşim söz konusudur.
B) Edebiyat ürünleri toplumları etkileyerek onların gelişmelerine ve değişmelerine katkıda bulunur.
C) Şair ve yazarlar, yaşadıkları toplumun bir üyesidirler; yetiştikleri çevrenin etkisinde kalırlar.
D) Her edebi yapıt, yaratıcısının kimliğini içinde barındıran bir pusuladır.
E) Yazarlar, dönemlerindeki sosyal ve siyasî olaylara kendi dünya görüşleri çerçevesinde bakarlar.
Edebiyatçı, eserinde yaşamda karşılığı olmayan kişileri anlatsa da onları sosyal bir yaşam üzerine kurmak zorundadır. Kurmaca bir olay ve kişiler üzerine kurulan bir öyküyü düşünelim. Bu öyküde yazar, kafasındaki olayı ve kişileri, bir sosyal çevre içerisinde anlatmak durumundadır. Aksi takdirde metin ya soyut bir görünüm kazanacak ya da çelişkili bir anlatıma bürünecektir. Bu da onun okunurluğuna gölge düşürecektir.
7.Bu sözleri söyleyen kişi, aşağıdakilerden hangisini vurgulamaktadır?
A) Bir ulusun edebiyatıyla o ulusun toplumsal yapısı arasında doğrudan etkileşim vardır.
B) Bir dönemin askerî, siyasî, idari, sosyal olayları edebiyata da yansır.
C) Edebî bir metni sosyal çevreden ayrı düşünmek mümkün değildir.
D) Edebiyatçı, eserlerinde öncelikle toplumu ve insanı ele almalıdır.
E) Edebiyat, insanı ve toplumu çok yönlü olarak inceler.
Fransız İhtilali ile Osmanlı topraklarındaki azınlıklar arasında milliyetçilik düşünceleri yayılmaya başladı. Bu düşünceler daha sonra eyleme dönüştü. Azınlıklar zamanla Osmanlı’ya başkaldırıp bağımsızlıklarını ilan ettiler. Böylece Osmanlı Devleti’nden ayrılmalar başladı. İhtilal ile ortaya çıkan milliyetçilik ve bağımsızlık hareketleri, gelişimini sürdürdü ve Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Osmanlı Devleti’nin dağılmasına yol açtı.
8.Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık söylenmiş olabilir?
A) Osmanlılar, Fransızlarla nasıl bir iletişim kurmuştur?
B) Fransız İhtilali, etkisini yalnızca milliyetçilik yönüyle mi göstermiştir?
C) Osmanlı Devleti’nin dağılmasında en önemli etken, Fransız İhtilali midir?
D) Fransız İhtilali, Osmanlı Devleti’ni nasıl etkilemiştir?
E) Osmanlı Devleti, Fransız İhtilali’ne karşı önlemler almış mıdır?
Din bir kültür öğesi olarak, insan ve toplum davranışını etkileyen büyük öneme sahiptir. İnsanlığın tarih sahnesine çıkışından bu yana din, toplumları çeşitli biçimlerde etkilemiştir. Türk tarih ve kültüründe de dinin bu yönünü görmek mümkündür. Osmanlı devlet ve toplum yaşamında da dinin etkileri iyiden iyiye hissedilir.
9.Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden söz edilmektedir?
A) Dinin, insan yaşamı üzerindeki etkisinden
B) İnsanların, dini bir kurtuluş öğesi olarak algıladığından
C) Osmanlı’nın dine öteki devletlerden daha çok önem verdiğinden
D) İnsanların, dinî inançları yardımıyla mutluluğa ulaştığından
E) Toplumlar arası iletişimde dinin öneminden
10.Lale Devri, herkeste aşırı bir savurganlık alışkanlığının başlamasına neden oldu. Osmanlılar, daha önce Avrupa’nın yaşam tarzından, gelenek ve göreneklerinden etkilenmiyordu. Ne var ki bu dönemde böyle bir etkileşim başlamış oldu. Batı mallarını ithal etmek moda haline geldi. Geleneksel divan ve sedirlerin yerini koltuklar aldı. Pantolon da moda oldu. Avrupa’dan duvar resimleri yapan ustalar getirildi.
Bu parçada anlatılanlar aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ilgilidir?
A) Sanat B) Yorum C) Zihniyet D) Tema E) Zaman
Tanzimat’tan itibaren pek çok aydınımız, sanatçımız Batı’yı eksen olarak görmüş, onların düşünce sistemlerini yaşam biçimlerini örnek almıştır. Batı’nın teknolojik üstünlüğü sanatçılarımızda kültürel yönden de fakir kaldığımız düşüncesini oluşturulmuştur. Hâlbuki Anadolu uygarlığını yalnızca Türk tarihiyle sınırlandırmayanlar böyle düşünmemiş, Anadolu’nun kültür mozaiğindeki renklerin cümbüşünü fark etmişlerdir. Bu dönemdeki Türk sanatçısını tanımlarken Sabahattin Eyüboğlu “Avrupa’ya Frenk hayranlığı ile gidip Türk hayranlığıyla dönen adam.” der.
11.Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Anadolu farklı kültürleri, yaşantıları bağrında taşımaktadır.
B) Sanatçılarımız Türk kültürünün zenginliğini Batı’yı gördükten sonra fark etmişlerdir.
C) Batı’nın teknolojik üstünlüğü sanatçılarımızda olumsuz yargılar oluşturmuştur.
D) Anadolu uygarlığını yalnızca Türk tarihi ile sınırlandırmak yanlıştır.
E) Tanzimat’tan beri sanatçı ve aydınlarımız Anadolu uygarlığını bir mozaik olarak görmüştür.
Türkiye “çağa ayak uydurma, yenileşme" düşüncesiyle ortaya çıktığından beri, hep şu koşullu karşı koymayla yüz yüze gelmiştir: “Ama kendimiz kalarak.” Bunu söylemek kolay ama uygulamak olanaksızdır. Ya değişecek, çağa ayak uyduracak, gelişerek yaşamınızı sürdüreceksiniz ya da tarihe gömüleceksiniz. Niçin bunca toplumun adı sanı unutuldu? Değişmemekten, değişememekten. Çünkü yaşam ve süreklilik, değişimin çocuğudur. Duran çürür. Edebiyat da bazen değişmeyi gösteren bir ayna bazen gidilecek yolu, varılacak noktayı çok önceden gösteren bir pusuladır. Hayat, edebiyatın içinde olduğunu hep belli eder durur bize.
12.Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
A) Türkiye’de yenileşmenin “kendimiz kalarak" koşuluna bağlanmak istenmesine
B) Yaşamın sürekli bir değişime ve yenileşme içinde akıp gittiğine
C) Edebiyatın bazen toplumu yansıttığına bazen topluma yol gösterdiğine
D) Yabancılaşarak değişmenin ve yenileşmeye kalkmanın toplumun sonunu getireceğine
E) Toplumsal hayatı edebî metinlerin içinde görmenin mümkün olduğuna
I. …. bilginin kaynağının akıl olduğunu, doğru bilginin ancak akıl ve düşünce ile elde edilebileceğini savunan felsefî bir yaklaşımdır.
II. …. 15. ve 16. yüzyıllarda önce İtalya’da başlayan ve tüm Avrupa’ya yayılan bilim, sanat, edebiyat ve düşünce hayatında görülen gelişmelere verilen addır.
III. ….. Katolik Kilisesi'nin bozulması ve dinî amaçlardan uzaklaşması üzerine 16. yüzyılda Almanya'da başlayarak diğer Avrupa ülkelerine yayılan dinî alandaki yeniliklerdir.
13.Yukarıda boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Reform - Rönesans – Rasyonalizm
B) Rönesans – Reform – Rasyonalizm
C) Rasyonalizm – Rönesans – Reform
D) Rasyonalizm – Reform – Rönesans
E) Rönesans – Rasyonalizm –
14 Aşağıdakilerden hangisi, Tanzimat’ın getirdiği yeniliklerden biri değildir?
A) Ceza kanununun ortaya konması
B) Kâğıt paranın bastırılması
C) İlk resmi gazetenin çıkarılması
D) Orta dereceli okulların açılması
E) Şeriat mahkemelerinin kaldırılması
I. Yeryüzü ilgi çekici ve araştırılmaya değer bir yerdir.
II. İnsan güçlüdür ve bu gücüyle büyük başarılar elde ede-bilir.
III. İnsanın sürekli faal olması şerefli bir şeydir.
15.Numaralı yargılar, aşağıdaki düşünce akımlarından hangisi üzerinde etkili olmuştur?
A) Hümanizm B) Rönesans C) Pozitivizm D) Rasyonalizm E) Reform
16. Osmanlı Devleti’nde eğitim ve öğretim alanında ilk önemli adımlar aşağıdaki padişahlardan hangisinin döneminde atılmıştır?
A) II. Mahmut B) II. Selim C) I. Ahmet D) Abdülmecit E) II. Abdülhamit
17. Vuslat, Naime Hanım tarafından çok küçük yaşta satın alınmış ve yetiştirilmiş bir cariyedir. Piyano ve ud çalmak, dikiş nakış yapmak, okuryazar olmak gibi meziyetlerinin yanı sıra kişiliğiyle de dikkat çekmektedir. (...) Vuslat, gittiği bir düğünde Latife Hanım tarafından çok beğenilir. Latife Hanım Vuslatı, Naime Hanım'dan satın alır ancak Naime Hanım’ın oğlu Muhsin ve Vuslat birbirlerine âşıktır ve bu ayrılık ikisinin de sonu olur.
Bu parçadan eserin yazıldığı dönemle ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Kadınların cariye olarak satıldığı
B) Bazı evlerde cariyelere çeşitli eğitimler verildiği
C) Toplumsal bir olayın aşk aracılığıyla anlatıldığı
D) Batılı müzik aletlerinin ev yaşamına girdiği
E) Kadınların erkekler kadar söz sahibi olduğu
18. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Döneminde yapılan yeniliklerden değildir?
A) İlk defa resmî de olsa gazete çıkarılması
B) Medreselerin yanı sıra Batı tarzı okulların açılması
C) Kadınlara boşanma hakkının tanınması
D) Yurt dışına öğrenci gönderilmesi
E) Devlet memurlarına maaş bağlanması
19. Edebî eserler yazıldıkları dönemin siyasî, sosyal ve edebî ortamından etkilenir. Eserin doğrudan ve hızlı bir şekilde topluma etkisi yoktur ya da bu etki çok dolaylıdır. Ancak edebî eser toplumdan beslenir ve etkilenir. Bu açıdan bakıldığında Tanzimat Dönemi eserlerinin ....................., ......................, ................... ve..................... gibi konuları ele alması kaçınılmazdır.
Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilemez?
A) yanlış batılılaşma
B) padişahın baskıcı yönetimi
C) zorla yaptırılan evlilikler
D) erkeklerin birden çok kadınla evlenmesi
E) cariyelik
20. (I) Tanzimat Dönemi'nde ekonomik kaynakları daha verimli hâle getirmek için vergi sisteminde değişiklikler yapılmıştır. (II) Avrupa’ya ödenen paraları azaltmak için bazı yerli malların kullanımı zorunlu kılınmış (III) ordunun kıyafet ihtiyacını karşılamak için ilk defa iplik ve dokuma fabrikaları kurulmuştur. (IV) Bu dönemde, yerli sermayenin yabancılarla rekabet edebilmesi için ilk kez banka kurulmuş. (V)Kısa sürede Fransa ve İngiltere’ye borç verecek düzeye gelinmiştir.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) I’de B) II.de C) III.de D) IV.de E) V.de
21. Yeniçeri Ocağı kaldırılarak onun yerine Eşkinci Ocağı kurulmuş. Onun yanında bir de Asakiri Mansurei Muhammediye adlı ocak kurularak askerî anlamda otorite sağlanmak istenmiştir.
Yukarıda sözü edilen yenilikler aşağıdaki padişahların hangisi zamanına gerçekleşmiştir?
A) II. Mahmut B) III.Selim C) IV.Murat D) Abdülhamit E) Abdülaziz
22. Tanzimat Dönemi’nde aydınlanma ve değişime yönelen yalnızca yönetim olmamıştır. Yönetimden çok önce aydınlar yeniliğin habercisi olmuşlardır. Batı'da eğitim alan ve özellikle Fransa’daki özgür ortamdan çok etkilenen............ yazılarında Osmanlı ile Batı’yı karşılaştırmış, Osmanlının fikirsel geri kalmışlığına vurgu yapmış, yeniliği getirecek olanın, gazeteler olacağını belirterek gazetecilikte ilk adımı atmıştır.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi uygun olur?
A) Namık Kemal B) Agâh Efendi C) İbrahim Şinasi D) Ziya Paşa E) Ahmet Vefik
23. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Dönemi'nde dil ve edebiyat alanında gerçekleşen yeniliklerden değildir?
A) Kutadgu Bilig ve Orhun Kitabeleri’nin Batı Türkçesine çevrilmesi
B) Ali Suavi’nin Muhakemetül Lügateyn adlı eseri Batı Türkçesine çevirmesi
C) Şemsettin Sami’nin Doğu Türkçesiyle Batı Türkçesi arasında yalnızca lehçe farkı vardır, diyerek yazı diliyle konuşma dilinin ayrı olmasına karşı çıkması
D) Şinasi’nin Tercümanı Ahval’de dilin sadeleşmesi gerektiği konusunda yazılar yazması
E) Arkeolojiye ilgi duyulması ve Batılı arkeologların kazı çalışmalarının incelemeye alınması
CEVAPLAR
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
A E D E D E C E A C E D C E B C E C B E A C E
