VEYA, YA DA
Eş görevleri sözcükleri, öğeleri ya da anlamca ilgili cümlelere bağlar. Tercih bildirmede kullanılır.
“Çocuğunu tedavi ettirmek için evini veya bahçesini satacak.
cümlesinde “veya” bağlacı nesneleri bağlamıştır. Tercih bildirme de söz konusudur. Yani cümlede “ikisinden birini” anlar vardır.
“İki kardeş, tiyatroya ya da sinemaya gidecekmiş. ”
cümlesinde “ya da” bağlacı dolaylı tümleçleri (tiyatroya, sinemaya) bağlamıştır. Yine “ikisinden biri” anlamı vardır.
NE ... NE
Olumsuzluk anlamı taşıyan bir bağlaçtır. Kullanıldığı cümleye olumsuzluk anlamı katar.
“Ne kızı verir ne dünürü küstürür. ”
örneğinde “ne ... ne” bağlacı cümleleri birbirine bağlamıştır. Cümlede “Kızı vermez, dünürü küstürmez” anlamı vardır. Bu olumsuzluk anlamını “ne ... ne” bağlacı sağlamıştır.
“Ne kapıyı ne pencereyi açmış. ”
cümlesinde yüklem (açmış) olumludur. Ancak cümlede “Kapıyı da pencereyi de açmamış.” anlamı vardır. Cümleye olums luk anlamını veren “ne ... ne” bağlacıdır.
- “Ne ... ne” bağlacı karşıt anlamlı sıfatları bağladığı durumlarda “ikisinin ortası” anlamını verir.
“Boyu ne uzun ne kısa." (orta)
“Bu meyve ne tatlı ne ekşi. ” (orta)
- Ne ne bağlacının asıl görevi cümleye olumsuzluk anlamı katmak olduğu için bulunduğu cümlenin yüklemi olumlu olmalıdır.
“Düğüne ne kendisi geldi ne eşini gönderdi."
cümlesinde “ne ... ne” bağlacı vardır. Görüldüğü üzere cümlenin yüklemleri (geldi, gönderdi) olumludur. Çünkü olumsuzluk anlamını (kendisi de gelmedi eşini de göndermedi) “ne ... ne” bağlacı sağlamıştır.
YA ... YA
Anlamca ilgili cümleleri veya eş görevli sözcükleri birbirine bağlar. Aynı zamanda tercih bildirir.
“Ya bu deveyi güdersin ya bu diyardan gidersin. ”
örneğinde “ya ... ya” bağlacı cümleleri bağlamakla birlikte tercih de bildirmektedir. Cümlede “ikisinden birini” anlamı vardır.
“Ona ya kitaplardan birini ya defteri ya da dolmakalemi vermelisin. ”
örneğinde söz konusu bağlacın “ya ... ya ... ya da” biçiminde kullanıldığını görüyoruz.
İLGİLİ İÇERİK
