1. Açıl mor menekşe bahar erişti.
Lale sümbül nergis reyhan yetişti
Benim karşıma ak zambak düştü
Menevşem oy bir tanem oy
Çadır almış nerelerden gelirsin
Benim seni sevdiğimi bilirsin
Çok da geçmez benim gibi olursun
Menevşem oy bir tanem oy
Bu dörtlüklerden aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
A) Bağlamalı olduğu
B) Konusunun doğa ve sevgi olduğu
C) Anlatımın açık, dilin yalın olduğu
D) Uyak ve rediflerden yararlanıldığı
E) Üretenin kim olduğu
2. "Koşmanın kendine özgü ve ezgiyle söylenen bir türüdür. Uyak düzeni koşma gibidir. Hecenin sekizli ölçüsüyle söylenir. Yiğit, mertçe bir havası vardır. 'Behey, bre ...' gibi ünlemlerle başlar. En güzel örneklerini Karacaoğlan vermiştir."
Yukarıda sözü edilen 'Halk edebiyatı şiir türü' aşağıdakilerden hangisidir?
A) Semai B) Mani
C) Nefes D) Varsağı
E) İlahi
3. Aşağıdakilerden hangisi 'semai'nin özelliklerinden biri değildir?
A) Aruzun belli kalıplarıyla yazılanları da vardır.
B) Aruzla yazılanların farklı bir ezgileri olup, bunlar hecenin 8 + 8 kalıbına uyarlar.
C) Konuları kahramanlık, yiğitliktir.
D) Aruzlu semailer gazel, murabba, muhammes, müseddes biçiminde olabilirler.
E) E) Eklemeliler 'ayaklı = yedekli' semai adını alır.
4. Dadaloğlu yarın kavga kurulur
Öter tüfek davlumbazlar vurulur
Nice korkunç yiğetler yere serilir.
Ölen ölür kalan sağlar bizimdir.
Bu dörtlükten aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
E) A) Türü
B) Ölçüsü
C) C) Nazım biçimi
D)Ozanındoğaya bakışı
D) D) Uyak, uyak ölçüsü
5. Aşağıdakilerden hangisi 'koşma'nın özelliklerinden biri değildir?
A) Dörtlük sayısı genellikle 3 – 5 arasıdır.
B) Halk edebiyatının en az kullanılan nazım biçimidir.
C) On birli hece ölçüsüyle söylenir.
D) Hem bir nazım biçimi, hem bir ezginin adı olup Divandaki gazeli andırır.
E) Konusuna göre koçaklama, güzelleme, ağıt, taşlama adlarıyla adlandırılır.
6. 'Şu dağlar olmasaydı
Çiçeği solmasaydı,
Ölüm Allahın emri
Ayrılık olmasaydı."
Bu dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Mani olduğu
B) Yedili hece ölçüsüyle söylendiği
C) Yarım uyakla uyaklandığı
D) Dilinin özentili, süslü olduğu
E) Konusunun ayrılık olduğu
7. 'Mani'yle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi doğru değildir?
A) Uyak düzeniyle diğer şiir biçimlerinden ayrılır; çoğunlukla yedi hecelidir.
B) Dört dizeden oluşmuş yedili manilere 'düz mani' adı verilir.
C) Uyaklanışı 'abab' biçimindedir.
D) Sona iki dize eklenerek oluşturulanlara 'yedekli, ayaklı mani' denir.
E) İlk dizesi düşmüş, yerini çoğunlukla anlamlı, anlamsız bir sözcük, sözcük öbeğinin aldığı manilere 'kesik mani' denir.
8. 'Halk edebiyatında konular'la ilgili aşağıdaki belirlemelerden hangisi doğru değildir?
A) Aşk, en çok işlenen konudur. Sevgili somuttur, idealize edilmez.
B) Tanrısal, düşsel aşk hemen hemen yok gibidir.
C) Doğa, bu edebiyatın baş konularından biri olup, Divanda olduğu gibi soyuttur.
D) Özlem, önemli bir konudur; çünkü aşık çeşitli nedenlerle gurbete çıkar ve çoğu zaman bu ayrılık yıllarca sürer.
E) Ölüm, felsefesi yapılan, düşünce üretilen bir konu değildir; ağıtlarda iyiliğe, dostluğa ağlanır.
10. 'Tasavvuf edebiyatı'yla ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğru değildir?
A) Tek varlık (Vahdet - i vücut): varlığın tekliği, birliği
B) Tecelli (yansıma): Tanrı'nın her şeyde görünmesi
C) Aşk: insan ruhunun Tanrı'ya ulaşması, Tanrı'da eriyip yok olması
D) Enel Hak: evrenin yaratılış kuramı
E) Ayan - ı sabite (değişmez görüntüler): her şeyin Tanrı bilgisiyle olması, hiçbir şeyin değişmemesi
11. "Dörtlüklerden oluşan bir nazım biçimidir. Uyak düzeni, dördüncü dizede yinelenen ana uyak çevresinde gelişir: abab/cccb/dddb ya da aaab/ccccb/dddb biçimindedir. Temel uyağın bulunduğu dize durmadan yinelenirse buna 'kavuştak' adı verilir. Ozanın son dörtlükte adını söylemesine 'tapşırma' denir. Tapşırma mahlas karşılığıdır."
Yukarıdaki sözü edilen şiir türü, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mani B) Destan
C) Varsağı D) Deme
E) Koşma
12. Aşağıdakilerden hangisi tasavvufla ilgilenmemiştir?
A) Kaygusuz Abdal B) Pir Sultan Abdal
C) Yunus Emre D) Dadaloğlu
E) Mevlana
13. Aşağıdakilerden hangisi 'tecelli = yansıma' görüşünün özelliklerinden biri değildir?
A) Tanrı her şeyde, evrende belirmiş, görünmüştür.
B) Yaratılış sözle başladığından , söz oldukça önemlidir.
C) Tecelli süreklidir; önsüz sonsuz zaman bu oluşumun içindedir.
D) Bütün varlık sürekli var olmakta, yok olmaktadır.
E) Tanrı çekilse de oluşum sürecek, evren düzenli bir biçimde gelişecektir.
14. Aşağıdakilerden hangisi 'tasavvufun' konularından biri değildir?
A) Tanrı'nın niteliği
B) Çalışmanın, kazanmanın gerekliliği
C) Evrenin oluşumu
D) Tanrı - halk ilişkileri
E) Fizikötesi gerçeklik
15. Aşağıdakilerden hangisi tasavvufun 'insana bakış' özelliklerinden biri olamaz?
A) Tanrı'nın en çok yansıdığı varlık insandır.
B) İnsanda hem varlık, hem yokluk öğeleri bulunur.
C) İnsanın yaşarken ruhunu eğitip, isteklerini öldürüp gövdeyi özgürleştirmesi gerekir.
D) Gövde, diğer varlıklarda olduğu gibi ateş, toprak, su, havadan oluşur.
E) İnsan, dünyaya dönük isteklerini ölmeden öldürmeli, Tanrı'ya ulaşmalıdır.
16. Aşağıdakilerden hangisi 'Halk edebiyatı şiiri'nin ortak özelliklerinden biri değildir?
A) Tür adları, biçim adı olamaz.
B) Ölçü, hece ölçüsüdür. 18. yüzyıldan sonra aruz ölçüsünü kullananlar da olmuştur.
C) Heceli biçimler çoğunlukla 4 + 4 + 3,
6 + 5, 4 + 4, 5+ 3 , 4 + 3 ölçüleriyle oluşturulur.
D) Aruzlu biçimlerinden en çok divan, semai, kalenderi biçimleri kullanılır.
E) Nazım birimi dörtlüktür; dörtlük, belirli ölçü ve uyak kurallarına uyarak dört dizeden oluşur.
17. "Dinsel halk şiirinde Tanrı'yı öven ya da din, ahlâk konularında söylenen şiirlerdir. Tasavvufa özgü gizemleri, Tanrısal sevgiyi işler. Koşma biçiminde, hecenin 7, 8, 11'li kalıplarıyla yazılır. Tekke törenlerinde söylenir. Hiçbir tarikatın özelliklerini yansıtmaz."
Bu şiir türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) İlahi B) Nefes
C) Şathiye D) Deme
E) Devriyye
18. "Bektaşilerin söylediği ilahilerdir. İlahiden farkı Bektaşi ulularını övmesi, tarikat ilkelerini yansıtması, bu inancın savunucusu olmalıdır."
Yukarıdaki sözü edilen bu şiir türü, aşağıdakilerden hangisidir?
A) İlahi B) Deme
C) Devriyye D) Nefes
E) Şathiyye
19. Tasavvufta 'aşk' için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Kişi dünyaya aşkla bağlanmalı, bütün nimetlerden yararlanmalıdır.
B) Geçici aşk, dünya güzelliklerine; gerçek aşk, Tanrı'ya duyulan aşktır.
C) Tasavvufta aşk, Tanrı'ya ulaşma, Tanrı'da eriyip yok olmalıdır.
D) Aşk Tanrı'nın gizi (sır), insanlara bağışıdır.
F) C) Evrenin yaratılmasına neden, Tanrı'nın kendine duyduğu aşktır; bu nedenle önemlidir.
20. Aşağıdakilerden hangisi 'Halk edebiyatı şiirinin' ortak özelliklerinden biri değildir?
A) Dörtlüklerde dize sayısı değişebilir; bu bölümlere 'bend' ya da 'hane' adı verilir.
B) Kapalı söyleyiş, süslülük Divandaki kadar yoğundur.
C) Uyak, yarım ya da cinaslıdır; ahenk için redif de kullanılır.
D) Dil, halk dilinin tüm belirgin özelliklerini yansıtır.
E) Halk edebiyatı şiirinin, hem kendiliğinden hem de Divan'dan aldığı simge ve kalıplarla zenginleşmiş bir benzetme örgüsü vardır.
21. 'Anonim Halk edebiyatı' için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Halk kültür ve edebiyat yaratımının tümünü kapsar.
B) Folklorun tam karşılığıdır.
C) Sanatçısı bilinmez, bilinse de zamanla adı silinir.
D) Bu edebiyat verileri belli süreçlerin özelliklerini taşır.
E) Tanrı nedir, evren nasıl oluşmuştur? sorularına yanıt vermeye çalışır.
22. "Kendine özgü bir ezgiyle söylenen, bağlamalı (kavuştaklı) nazım biçimidir. Halkın çokça benimsediği bu tür ezgi konu ve yapısına göre ayrımlanır. Ezgilerine göre oyun havaları uzun havalar biçiminde kümelendirilebilir."
Yukarıda sözü edilen 'Halk edebiyatı nazım türü' aşağıdakilerden hangisidir?
A) Türkü B) Semai
C) Koşma D) Varsağı
E) Mani
23. 'Aşık Veysel' için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Dinsel, tasavvufa özgü terimleri gerektiğinde çok kullanılmıştır.
B) Aşk, doğa tasavvuf, yurt konularını, toplumsal gerçekleri halk şiiri geleneğine bağlı olarak işlemiştir.
C) Halk şiirini, çağdaş verilerden yararlanarak zenginleştirmiştir.
D) Dil, deyiş öz açısından şiire katkısı büyüktür.
E) Deyişler, Sazımdan Sesler, Dostlar Beni Hatırlasın adlı kitaplarda toplanmıştır.
24. 'Dadaloğlu' için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) XIX. yüzyılda yaşamış bir halk ozanıdır.
B) Avşar olup Avşar beylerine divan katipliği yaptığı bilinmektedir.
C) Türkmen'in başkaldırısını yazan şairin dili, söyleyişi yalındır.
D) Koşmalarıyla Karacaoğlan'ı, koçaklamalarıyla Köroğlu'yu andıran Dadaloğlu bir 'kavga' şairidir.
G) C) Divanın etkisiyle yazdığı şiirleri de başarılıdır.
25. Aşağıdakilerden hangisi 'türkü'nün özelliklerinden biri değildir?
A) Dörtlüklerle söylenmiş türkülere rastlanılmaz.
B) Konularına göre ninni, doğa türküleri, aşk, kahramanlık türküleri biçiminde ayrımlanabilir.
C) Halk şiirinin tümü türkü olabilir, yapıyı belirleyen ezgidir.
D) Biçimi belirleyen bağlama dizeleri, kavuştaklardır.
E) Türkü bent, kavuştak, dize sayısına göre kümelenir.
26. "Yapısal yönden koşmayla birdir; koşmadan konusu, dörtlük sayısı, anlatım ve ezgisiyle ayrılır. Dörtlük sayısı sınırlı değildir. Konusu yiğitlik herkesçe bilinen bir olay, hastalık, savaş, deprem, eşkiya serüvenleri; kişisel, toplumsal... gülünçlüklerdir."
Yukarıda sözü edilen 'Halk edebiyatı şiir türü' aşağıdakilerden hangisidir?
A) Semai B) Varsağı
C) Koşma D) Türkü
E) Destan
27. "Koşma biçiminde, sekizli hece ölçüsüyle söylenir. Genellikle 3 - 5 dörtlükten oluşur. Koşmadan ezgisi, ölçüsüyle ayrılır. Özel bir ezgiyle söylenir. Sevgi, ayrılık, doğa konularını işler."
Yukarıda sözü edilen 'Halk edebiyatı şiir türü' aşağıdakilerden hangisidir?
A) Nefes B) Türkü
C) Semai D) Varsağı
E) Mani
28. Aşağıdakilerden hangisi 'Anonim Halk edebiyatı' ürünlerinden biri değildir?
A) Mani B) Türkü
C) Ninni D) Koşma
E) Bilmece
30. Aşağıdakilerden hangisi 'Anonim Halk edebiyatı' ürünlerinden biri değildir?
A) Deme B) Masal
C) Atasözü D) Halk hikayeleri
E) Ninni
31. 'Alınmış abdestim aldırırlarsa
Kılınmış namazım kıldırırlarsa
Sizde şah diyeni öldürürlerse
Ben de bu yayladan şah'a giderim.'
Bu dörtlükten aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
A) Ölçüsü B) Uyak, uyak düzeni
C) Konusu D) Nazım türü
E) Âşık edebiyatı, ürünü olduğu
32. Bakkal mısın terazuyu n'eylersin
İşin gücün yoktur gönül eğlersin
Kulun günahını tartıp n'eylersin
Geçiver suçundan bundan sana ne
Bu dörtlükten aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
A) Anonim olduğu B) Ölçüsü
C) Uyak, uyak düzeni D) Şathiye olduğu
E) Dil özellikleri
33. "Şeyhin tarikata yeni girenlere yol göstermek için söylediği şiirlerdir. Nefesten, yalnızca okunmak için söylenmiş olmalarıyla ayrılırlar. Bu tür düzyazılar da vardır."
Yukarıda sözü edilen şiir türü, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Deme B) İlahi
C) Şathiye D) Nutuk
E) Devriyye
34. Aşağıdakilerden hangisi 'şathiyye'nin özelliklerinden biri değildir?
A) Tasavvufa özgü inançları anlatan, anlamlandırılması çeşitli yorumlara neden olan şiirdir.
B) Alışıla gelmiş inançları hafife alır, gerçeküstü imgeler kullanıldığından saçma gibi görünür.
C) Çoğunlukla aykırı inançlar, alışılmamış olay ve görüntüleri işler.
D) Tanrısal sevgiden çıkarak Tanrı'yı korkutan, cezalandıran bir güç olarak gösterenleri hafife alır.
E) Yunus Emre ve Kaygusuz Abdal'da bu türün örneklerine rastlanılmaz.
35. "Alevilerde ilahi, nefes karşılığı olan şiir türüdür. Biçim, içerik özellikleriyle ilahiyi andırır. Ayrılan yanı, Alevi inançlarını, tarikat ilkelerini benimsemesi, savunması ve tarikat ulularını övmesidir. Bu türün çoşkulu usta ozanı Pir Sultan Abdal'dır."
Yukarıda sözü edilen şiir türü, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Nefes B) Devriyye
C) Şathiyye D) Deme
H) E) Nutuk
36. 'Türkü' için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Aruzla söylenmişler, ezgibi nedeniyle türkü sayılır.
B) Bu türü belirleyen iki önemli özellik anonim olması ve ezgisidir.
C) Diğer türler toplumsal, türkü kişiseldir.
D) Yazarı bilinen türkülerde zamanla halkın malı olur, söyleyeni unutulur.
E) Toplumun olaylar karşısındaki tepkilerini yansıtan bir türdür.
37. 'Köroğlu' için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Şiirleri dil, anlatım birliği göstermediklerinden birden çok Köroğlu olabileceği görüşü yaygındır.
B) Koşmaları yiğitçe, çoşkun bir söyleyişle söylendiklerinden çoğunlukla 'koçaklama'dır.
C) Aşk, doğa güzellikleri, toplumsal bozukluklar, kavga gibi bireysel - toplumsal konular iç içe işlenir.
D) Kullanılan dil halk dilidir.
E) Kimi şiirlerinde Divanın etkisindedir.
38. 'Karacaoğlan ve şiiri' işin aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Şiirinde Divan, Tekke şiiri özellikleri görülmez.
B) Dini inançları, toplumsal konular şiirini derinden etkiler.
C) Halk şiirini etkilediği gibi 'aydın sanatçılar'ı da etkilemiştir.
D) İyimser olan ozan, yoğun yaşamı nedeniyle öyküleyici anlatımı yeğlemiştir.
E) Öte dünya, günah korkusu yok gibidir; tek korkusu yaşlanmaktır.
39. 'XVII. yüzyılda yaşayan ozanın Kırımlı olduğu sanılmaktadır. Belli öğrenim görmüş, divan katipliklerinde bulunmuştur. Yoksul, gezginci bir yaşam sürdüğü, Bektaşi olduğu şiirlerinden anlaşılır. Hem Halk, hem Divan şairlerince tanınmaktadır. Hece, aruzla şiirle yazmış, Divanın etkisinde kalmıştır."
Bu parçada sözü edilen Halk edebiyatı ozanı, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kaygusuz Abdal B) Karacaoğlan
C) Köroğlu D) Gevheri
E) Seyrani
40. "Geredeli'dir. Zamanla Bektaşi inancını benimser. Aruzla yazdığı şiirlerde Fuzuli'nin etkisindedir. Aşık geleneği sürdürdüğü şiirlerindeyse Aşık Ömer, Gevheri etkisi sezilir. Asıl başarısı yakarı, lergi şiirlerinde görülür. Kara bahtım şiiri döneminin en güzel şiirlerinden birdir."
Yukarıda sözü edilen Halk ozanı, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dertli B) Seyrani
C) Gevheri D) Dadaloğlu
İ) E) Aşık Veysel
41. "XVI - XVII. yüzyılda yaşamış olan bir halk ozanıdır. Çukurovalı olduğu, Türkmenler arasında yaşadığı sanılmaktadır. Hece ölçüsünü kullanmış, halk diliyle söylemiş; kıvrak, canlı bir anlatımla yaşadığı dönemi romanını yazar gibi ayrıntılamıştır. Güzel, güzellik, doğa, yaşama sevgisi, ayrılık gibi konuları içtenlikle vermiştir. Daha çok koşma, semai biçimini kullanmıştır."
Yukarıda sözü edilen halk ozanı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Karacaoğlan B) Köroğlu
C) Dertli D) Seyrani
E) Dadaloğlu
42. 'Mevlana' için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) 13. yüzyılda yaşamış büyük bir tasavvuf ozanı olduğu
B) Farsça - Türkçe birkaç şiiri dışında, Farsça yazdığı
C) Hoşgörüyü, iyiliği, aşkı en yüce değer saydığı
D) Doğu şiirini besleyen Mevlana'nın Mesnevi, Divan - ı Kebir, Mektubat, Rübailer, Fihhi Ma Fih gibi eserler verdiği
E) Aşktan çok akılla Tanrı'ya varılacağı görüşünde olduğu
43. "Geniş bir coğrafyada söylenen bir destan kahramanıdır. Bu destan tüm aşamalarını tamamlamış sayılamaz. Hem ozan, hem zulme başkaldıran bir kahramandır. Celali olduğu son belgelerle doğrulanmıştır.
Düzyazı ile şiirin karışık olduğu söylencelerinde değişmeyen nokta, bir eylem adamı olmasıdır."
Yukarıda sözü edilen ozan, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Karacaoğlan B) Pir Sultan Abdal
C) Yunus Emre D) Köroğlu
E) Kaygusuz Abdal
44. Aşağıdakilerden hangisinin 'Pir Sultan Abdal'ın şiiriyle ilgili olduğu söylenemez?
A) Şiirinin inanç şiiri olduğu
B) Çoşkulu, içten olduğu
C) Toplumsal yaşam, doğa ve sezgiyi zengin bir bileşimle toplayan yetkin bir şair olduğu
D) Şiirinin, kimi terimlerle yüklü olması nedeniyle günümüzde pek anlaşılmadığı
E) Şiirinin sevgi, toplum, inancı içerdiği
45. 'Yunus Emre' için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Dili, düşüncesi engin sevgisiyle belirginleşen Yunus, Anadolu Türk edebiyatının en büyük ozanı olarak değerlendirilir.
B) Halk, Tekke, Divan şiirini sürekli etkilemiştir.
C) Canlı, cansız tüm varlığı birlik düşüncesiyle işlemiş, sevgiyi yaşamının odağı edinmiştir.
D) Tanrı'lma ilişkileri, ölüm, yaşam gibi konuları sevginin sınırsız hoşgörüsüyle almış, duymuş, yaşamıştır.
E) Tüm şiirlerinde heceyi kullanmış, Divan türleriyle şiir vermemiştir.
HALK EDEBİYATI Cevap Anahtarı
|
1. E |
2. D |
3. C |
4. D |
|
5. B |
6. D |
7. C |
8. C |
|
9. D |
10. E |
11. D |
12. E |
|
13. B |
14. C |
15. A |
16. A |
|
17. D |
18. A |
19. B |
20. E |
|
21. A |
22. A |
23. E |
24. A |
|
25. E |
26. C |
27. D |
28. A |
|
29. E |
30. A |
31. D |
32. E |
|
33. D |
34. C |
35. E |
36. B |
|
37. D |
38. A |
39. A |
40. E |
|
41. D |
42. D |
43. E |
44. E |
ALINTIDIR, CEVAP ANAHTARI HATALIDIR
