Kullanıcı Oyu: 5 / 5

Yıldız etkinYıldız etkinYıldız etkinYıldız etkinYıldız etkin
 

AŞIK VEYSEL - KARA TOPRAK İNCELEMESİ

 

Dost dost diye nicesine sarıldım

Benim sâdık yârım kara topraktır

Beyhude dolandım boşa yoruldum

Benim sâdık yârim kara topraktır

 

Nice güzellere bağlandım kaldım

Ne bir vefa gördüm ne fayda buldum

Her türlü İsteğim topraktan aldım

Benim sâdık yârim kara topraktır

 

Koyun verdi kuzu verdi süt verdi

Yemek verdi ekmek verdi et verdi

Kazma İle dökmeyince kıt verdi

Benim sâdık yârim kara topraktır

 

Âdemden hu deme neslim getirdi

Bana türlü türlü meyve yetirdi

Her gün beni tepesinde götürdü

Benim sâdık yârim kara topraktır

 

Karnın yardım kazmayınan belinen

Yüzün yırttım tırnağınan dinen

Yine beni karşıladı gülünen

Benim sâdık yârim kara topraktır

 

işkence yaptıkça bana gülerdi

Bunda yalan yoktur herkes de gördü

Bir çekirdek verdim dört bostan verdi

Benim sâdık yârim kara topraktır

 

Bütün kusurumu toprak gizliyor

Merhem çalıp yaralarım düzlüyor

Kolun açmış yollarımı gözlüyor

Benim sâdık yârim kara topraktır

 

Her kim ki olursa bu sırra mazhar

Dünyaya bırakır ölmez bir eser

Gün gelir Veysel'i bağrına basar

Benim sâdık yârim kara topraktır

ÂŞIK VEYSEL

Metin İncelemesi:

Biçim Yönünden:

Biçimi: Nazım.

Nazım biçimi : Koşma.

Nazım birimi : Kıta (dörtlük).

Ölçüsü : 6 + 5 = J1'li ve 4 + 4+ 3=11'li hece.

Türü: Lirik şiir. (Güzelleme).

Konusu : Şiirde toprağa bağlılık ile toprağın in­san yaşamındaki yeri, önemi ve değeri anlatılıyor.

Temi: Toprağa duyulan sevgi ve saygı.

Kafiye şeması: abab/cccb/dddb/eeeb/fffb...

Kafiyeli olan, "Sarı-ıl-dı-m/yor-ul-du-m" sözcüklerindeki yapım, zaman ve kişi eklerinin tümü re­diftir. "Sar/yor" sözcüklerinde ortak kafiye sesi "R" olup yarım kafiyedir. "Süt verdi/et verdi/kıt verdi" sözlerinde yinelenen "verdi" sözcükleri rediftir. Geri kalan, "süt/et/kıt" sözcüklerinde ortak kafiye sesi "T" olup yarım kafiyedir.

 

Dil özellikleri:

a) Dil sade, anlatım açık ve içtendir. Ozan, 20. yüzyıl Anadolu halk Türkçesi'ni içtenlikle kullanma başarısını göstermiştir.

b) Yöresel deyişlere yer vermiştir: Yetirdi (ye­tiştirdi), merhem çalmak (merhem sürmek), tırnağınan (tırnak ile), kazmayınan (kazma ile), belinen (bel ile), elinen (el ile). Bu özellik, şiire içtenlik ve akı­cılık kazandırmıştır.

c) Kimi sözcüklerde ismin "-İ" hal ekleri ölçü gereği söylenmemiştir: İsteğim (isteğimi),  neslim (neslimi), karnın (karnını), yüzün (yüzünü), yaralarım (yaralarımı), kolun (kolunu) gibi.

d) Ozana özgü deyişlere yer verilmiştir : benim sadık yarim kara topraktır, kazma ile döğmeyince kıt verdi, her gün beni tepesinde yetirdi, karnın yar­dım kazmayınan belinen, yüzün yırttım tırnağınan eli­nen, işkence yaptıkça bana gülerdi.

 

Deyimler-Söz Grupları:

Sadık yar kara toprak: İnsanın gerçek dostu kara topraktır.

Ne vefa gördüm ne fayda buldum: İnsanların hiçbirinden bir iyilik görmedim.

Tepesinde götürme: Üzerinde taşımak.

Toprağa işkence etmek: (mec.) Toprağı işle­mek.

Merhem çalıp yaraları düzlemek: Kusurları giz­lemek, eksiklikleri gidermek

Toprağın sırrına mazhar olmak: Toprağın giz­lediği özellikleri bilmek ve bunlardan gereğince yarar­lanmayı öğrenmek.

 

İçerik Yönünden:

Araştırmalar:

1. Ozan, toprağı çok seviyor, onu bir dost olarak görüyor. Çünkü toprak, ezana koyun, kuzu, süt, et, ekmek, meyve, gül veriyor. Ozana ve insanlara yaşa­ma kolaylığı sağlıyor. Toprak, bunları hem ozana hem de insanlara bir dost cömertliğiyle sunuyor

2. Şiirden anladığımıza göre, Ozan Aşık Veysel, köyünde çiftçilik yapmakta, toprakla uğraşmaktadır. Onun bir köylü yaşamı sürdüğü şu dizelerden anlaşıl­maktadır : "Kazma ile dövmeyince kıt verdi./Karnın yardım kazmayınan belinen/Yüzün yırtım tırnağınan elinen./İşkence yaptıkça bana gülerdi./Bir çekirdek verdim, dört bostan verdi."

Bu dizelerden, ozanın toprak işiyle uğraştığı, onu ekip biçtiği, iyi verim almak için çaba harcadığı, seb­ze yetiştirdiği anlaşılıyor.

3. Bu şiirde anlatılanların belli bir düzeni vardır. Şiirde, duygu ve düşünceler, birbirini tamamlayacak biçimde sıralanmıştır. Ozan, ilk dörtlükte, hayatta gerçek dostu bulamadığı için yalnız kaldığını, ikinci dörtlükte güzellerden bir yarar sağlamadığını belirti­yor. Toprağın çıkarcı insanlara, yararsız güzellere benzemeyen içtenlikli bir dost olduğu düşüncesini di­le getiriyor. Bundan sonraki  dörtlüklerde  toprağın kendisine, dolayısıyla tüm insanlara sağladığı yarar­ları sıralıyor. Son dörtlükte de toprakla olan dostlu­ğunun sürekli olduğunu vurguluyor.

4. Bu şiirde dil ve anlatım  bakımından görülen özellikler, "dil özellikleri" bölümünde verilmiştir.

N. KARTAL, BİRSEN Y. 1990

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR:

KARACAOĞLAN - KOŞMA (GEL REDİFLİ) ŞİİRİNİN İNCELENMESİ

AÇIK DENİZ ŞİİRİNİN İNCELEMESİ

NEF'İ - GÜZEL BEYİTLER (GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİ)

ESKİCİ HİKAYESİNİN İNCELENMESİ

SON EKLENENLER

Üye Girişi