HOCA DEHHANİ - BİR KADEHLE BİZİ SAKİ ...
HOCA DEHHÂNÎ / GAZEL
Bir kadehle bizi sâkî gamdan âzâd eyledi
Şâd olsun gönli anıñ gönlümi şâd eyledi
Bendeyidi bunca yıllar kaddine serv-i revân
Toğrulukla kulluk itdigiçün âzâd eyledi
Husrev-i hûbân iden sen dilber-i şîrîn-lebi
Bî-sütûn-ı aşk içinde beni Ferhâd eyledi
Od ile korkutma vâiz bizi kim la’l-i nigâr
Cânımuz bizüm oda yanmağa mu’tâd eyledi
Nass getürdi hüsnünin da’vâsın isbât itmege
Ol ki yârin kaşını nûn u gözin sad eyledi
Aldayup aldı Dehhânî yok behâya cânumı
Sorana bir bûseye aldum deyü âd eyledi
İsterisen mülk-i hüsn âbâd ola dâd eyle kim
Pâdşâhlar dâd ile mülküni âbâd eyledi
Günümüz Türkçesiyle
1. Sâkî, bir kadehle bizi gamdan kurtardı. Gönlümü sevindirdiği için onun da gönlü neşelensin, mutlu olsun.
Sâkî, içki ve eğlence meclislerinde içki sunan kişi, içki sunan güzel demektir. Divan şiirinde aşk şarabı sunduğu düşünülen sakiye sıkça hitap edilir. Bu müşterek edebiyatın üslûp özelliklerindendir.
2. Selvi ağacı sevgilinin boyuna yıllardır kul köle idi. Doğrulukla kulluk ettiği için sevgili onu hürriyetine kavuşturdu.
Divan şiirinde sevgilinin boyu, uzunluğu, doğruluğu, görünüşü ve güzelliği dolayısıyla servi ağacına benzetilir.
3. Sen tatlı dudaklı güzeli, güzeller sultanı eden (Allah), Bisütun dağını andıran aşk içinde beni de Ferhad eyledi.
Bu beyitte Hüsrev ü Şirin isimli aşk mesnevisine işaret vardır. Hüsrev hem sultan anlamında kullanılmakta hem de bu aşk hikâyesinin erkek kahramanını hatırlatmaktadır. Şirin kelimesi de “tatlı” anlamı yanısıra bu hikâyenin kadın kahramanına göndermede bulunmaktadır. Bu hikâyede geçen Bisütun, Ferhad’ın Şirin’ine kavuşmak için deldiği dağın adıdır. Aşkın önündeki engeller bu dağ ile ifade edilmiştir.
4. Ey din ile ilgili konularda nasihat eden vâiz! Bizi cehennem ateşiyle korkutma. Çünkü sevgilinin (kıymetli taşı andıran kırmızı) dudağı bizi ateşe yanmaya alıştırdı.
Sevgilinin ateşi andıran kırmızı dudakları zaten ne zamandır bizi yakmaktadır. Biz bu şekilde yanmaya alışmışızdır. La’l, kırmızı renkli kıymetli yakut taşıdır. Sevgilinin dudakları anlamında, istiare yoluyla kullanılmıştır. Şair, renkleri dolayısıyla ateş ile sevgilinin dudaklan arasında bir ilişki kurmaktadır.
5. Sevgilinin kaşını nun, gözünü sad harfi kılan senin güzelliğini ispat konusunda nas, yani delil getirmiştir.
“Nas” kelimesi eski alfabede şeklen kaşa benzetilen “nun” ve göze benzetilen “sad” harfiyle yazılır. Kelime anlamı ise delil, kanıttır. Sevgilinin kaşı gözü onun güzelliğinin delilidir.
6. Sevgilinin ağzı beni aldatıp, yok pahaya canımı aldı. Sorana da bir öpücüğe onun canını aldım, diyerek bu durumu yaydı.
7. (Ey güzeller padişahı!) Güzellik ülkesinin bayındır, mamur olmasını istiyorsan adaletli davran. Çünkü padişahlar ancak adaletle memleketlerini şenlendirip bayındır hale getirmişlerdir.
Dâd kelimesi, her iki mısrada da adalet anlamı taşımakla birlikte, ikinci mısrada iyilik, bağış anlamlarını da çağrıştırmaktadır
İLGİLİ İÇERİK
HOCA DEHHANİ HAYATI ve ESERLERİ
HOCA DEHHANİ HAYATI ve ESERLERİ
HOCA DEHHANİ - SABREYLE GÖNÜL DERDİNE...
HOCA DEHHÂNİ - ACEP BU DERDİMİN DERMANI YOK MU?
