KASİDE ÖRNEKLERİ
Örnek 1.
Kaside-i Bahariyye - Kaside-i Râ’iyye
Der-sıfat-ı bahar ve midhat-i Ali Paşa-yı kâmkâr
1. Rûh-bahş oldı Mesîhâ-sıfat enfâs-ı bahar
Açdılar dîdelerin hâb-ı ademden ezhâr
2. Taze cân buldı cihan erdi nebatata hayât
Ellerinde harekât eyleseler serv ü çenâr
3. Döşedi yine çemen nat’-ı zümürrüd-fâmın
Sîm-i hâm olmış iken ferş-i harîm-i gülzâr Matla’
4. Yine ferrâş-ı sabâ sahn-ı ribât-ı çemene
Geldi bir kâfile kondurdı yüki cümle bahâr
5. Leşker-i ebr çemen mülkine akın saldı
Turma yağmada meğer niteki bagi Tatar
6. Farkına bir nice per takınur altun telli
Hayl-i ezhâra meğer zanbak olupdur serdâr
7. Dikdi leşgergeh-i ezhâra sanavber tuğın
Haymeler kürdi yine sahn-ı çemende eşcâr
8. Döşedi mihr-i felek yolları dîbâlar ile
Etdi teşrif çemen mülkini sultân-ı bahâr
9. Subhdem velvele-i nevbet-i şâhî mi degül
Savt-ı murgân-ı hoş-elhân u sadâ-yı kûhsâr
10. Çemen etfâlinün uyhuların uçurdı yine
Subhdem gulgule-i fâhte gülbânk-i hezâr Nesip veya Taşbib
11. Dâye-i ebr yine goncelerün şebnemden
Başına akça dizer nite ki etfâl-ı sigar
12. Mevsim-i rezm degüldür dem-i bezm erdi deyu
Sûsenün hançerini tutdı serâpâ jengâr
13. Semenün sîne-i siminin açup bâd-ı seher
Çözdi gülşende gülün tügmelerin nâhun-ı hâr
14. Pîrehen berg-i semen güy-ı girîbân şebnem
Gülsitân oldı bugün bir sanem-i lâle-izâr
15. Zîb ü fer virmek içün rûy-ı arûs-ı çemene
Yâsemen şâne sabâ mâşita âb ayinedâr
16. Dürr ü yâkût ile bir nahl-i murassâ sandum
Ergavân üzre dökülmüş katarât-ı emtâr
17. Şîşe-i çarhda gör bunca murassâ nahli
Nice ârâste kılmış anı sun'-ı Cebbâr
18. Berg-i ezhârı hevâ şöyle çıkardı feleğe
Pür kevâkib görünür günbed-i çarh-ı devvâr
19. Dem-i îsâ dirilür bûy-ı buhûr-ı Meryem
Açdı zanbak yed-i beyzâyı kef-i Mûsâ-vâr
20. Zanbakun goncasıdur bâğa gümüş bâzûbend
Za’ferân ile yazılmış ana hatt-ı tûmâr
21. Câm-ı zerrini tolu bâde-i gülreng almış
Gül-i ra’nâ seheri kılmak içün def'-i humâr
22. Dehen-i gonca-i ter dürlü letâ'if söyler
Gülüp açılsa aceb mi gül-i rengîn-ruhsâr
23. Güher-i fursatı aldırma sakın devr-i felek
Sim ü zerle gözini boyamasun nergis-vâr
24. Câm-ı mey katreleri sübha-i mercân olsun
Gelünüz zerk u riyâdan edelüm istiğfâr
25. Lâle sahrâyı bugün kân-ı Bedaşân etdi
Jâle gülzâra nisâr eyledi dürr-i şehvâr
26. Dâmenin dürr ü cevâhirle pür etdi gül-i ter Girizgah
Ki ede hâk-i der-i hazret-i Paşaya nisâr
27. Sâhib-i tîğ ü kalem mâlik-i câm u hâtem
Âsaf-ı Cem-azamet dâver-i Cemşîd-vekâr
28. Âsmân-pâye hümâ-sâye Ali Paşa kim
Eremez tâk-ı celâline kemend-i efkâr
29. Şâlı-ı gül neşv ü nemâ bulsa nem-i lutfından
Ola her gonca-i ter bülbül-i şîrîn-güftâr
30. Âb u gil müşg ü gülâb ola çemen sathında
Bûy-ı hulkıyla güzâr etse nesîm-i eshâr
31. Tab’-ı vakkâdm eğer âteş-i rahşân görse
Kızara ahker-i sûzân nitekim dâne-i nâr
32. Güneşi keff-i zer-efşânma benzer der idüm
Almasa mâha atâ eyledügin âhır-ı kâr
33. Şöyledür keff-i güher-pâşı yemin etmek olur
Ki atâsından erer bahre gmâ kâne yesâr
34. Manzar-ı kasr-ı sa’âdetden anun re’yi gibi Medhiye (Maksad/Maksud)
Rûy göstermedi bir şâhid-i hurrem-dîdâr
35. Bâğ-i cihânda nihâl-i kereminden derilür
Lutf-ı bî-minneti meyvelerinden her bâr
36. Manzar-ı himmetinün kungure-i rif’atine
Eremez sarsar-ı tûfân-ı fenâ birle gubâr
37. Eşiği hâki imiş yüz sürecek hayf deyu
Taşdan taşa urur başını şimdi enhâr
38. Serverâ cânı mı var devlettin eyyâmunda
Sünbülün turrasına el uzada şâh-ı çenâr
39. Eylemez kimse bugün kimse elinden nâle
Bezm-i işretde meğer mutrib elinden evtâr
40. Şer’a uymaz nidelüm nâle vii zâr eyler ise
Gerçi kânuna uyar zemzeme-i müsîkâr
41. Geşt ederken çemen-i medh ü senânı hâtır
Lâyih oldı dile nâgâh bu şi'r-i hemvâr
42. Gül gibi gülşene kılmaz nola arz-ı dîdâr Tegazzül
Hayli döküldi saçıldı yolma fasl-ı bahâr
43. Reşk-i dendânun ile hançere düşdi lâle
Berg-i süsende gören etdi sanur anı karâr
44. Geçemez çenber-i gîsûy-ı girih-gîründen
Gerçi ki za'f ile bir kılaa kalupdur dil-i zâr
45. Turralar mülket-i Çîn nâfe-i müşgîn ol hâl
Gözün âhû-yı Huten gamzeleründür Tatar
46. Dil-i mecrûha şifâ-bahş ruh u la’lündür
Gülbeşekkerle bulur kuvvet-i tab'ı bîmâr
47. Değme bir gevheri kirpiğüne salındıramaz
Göreli lal-i revân-bahşunı çeşm-i htinhâr
48. Koma Bâkî kulum cur’a-sıfat ayakda Tac beyt
Dest-gîr ol ana ey dâver-i âlî-mikdâr
49. Bâğ-ı medhünde olur cümleye gâlib tenhâ
Bahs içün gelse eğer bülbül-i höş-nağme hezâr
50. Puhtedür gayrılar eş’ârı meğer puhte piyâz
Hâm anberdür eğer hâm ise de bu eş’âr
51. Hâm var ise eğer micmere-i nazmunda Fahriye
Dâmen-i lütfün anı setr ede ey fahr-ı kibâr
52. Bahr-ı eş’âra yeter urdı sutûr emvâcın
Demidür k’ide du’â dürlerini zıb-i kenâr
53. Lâlelerle bezene niteki deşt ü sahrâ Dua
Nitekim güller ile zeyn olan dest ü destâr
54. Nitekim lâlelerle şebnem ola üftâde
Güllere âşık-ı şeydâ geçine bülbül-i zâr
55. Gül gibi hurrem ü handân ola rûy-ı bahtun Makta’
Sâgar-ı ayşun ola lâle-sıfat cevherdâr
Bâkî
Örnek-2
Nesibsiz kaside
Der-sitâyiş-i sadr-ı âzam Fâzıl Ahmed Paşa
1. Müjde kim zînet-fezây-ı mülk-i dünyâdur gelen
Âsaf-ı pîrâ-bahş-ı sadr-ı aiâdur gelen
2. Olsa dillerden aceb mi zulmet-i gam bertaraf
Zerre-perver âfitâb-ı âlem-ârâdur gelen
3. Habbezâ hengâm-ı şâdî kim derûn-ı âleme
Yümn-i teşrifiyle şevk-i âlem-ârâdur gelen
4. Sâyesinde bahtiyâr olsun yine erbâb-ı dil
Bir hümâ-fer dâver-i sîmurg-sîmâdur gelen
5. Tâze revnak bulsa dîvânhâne-i devlet nola
Saltanat-pîrâ vezîr-i kâr-fermâdur gelen
6. Hazret-i pâşâ-yı Ahmed nâm kim ta’zîm ile
Pâyine yüz sürmeğe Behmen ü Dârâdur gelen
7. Müsteşâr-ı dîn ü devlet iftihâr-ı saltanat
Zîb-i şevket zîver-i sadr-ı mu’allâdur gelen
8. Hem Nizâmü’l-mülke gâlib dikkat ü tedbîr ile
Hem kemâl-i cûd ile Hâtemden eshâdur gelen
9. Mülk-i düşmen zîr-i pâ nûr-ı hidâyet pîşvâ
Sayd-ı himmet der-kafâ düstür-ı vâlâdur gelen
10. Elhazer ey hâr-ı dâmengîr-i şehrâh-ı sitem
Berk-i hırmen-sûz-ı baht-ı cân-ı a’dâdur gelen
11. Hâr u has gibi edüp a’dâ-yı dîni pâymâl
Eylemiş emvâcım derpîş deryâdur gelen
12. Kudsiyân tesbîh-hân-ı rezmidür hengâm-ı ceng
Kâmyâb-ı devlet-i innâ fetahnâdur gelen
13. Evc-i himmetde çıkup pervâza almış tu’mesin
Ârzû-yı âşiyân eyler bir ankâdur gelen
14. Bîm-i tîği etdürüp a’dâ-yı dîne ser-fürû
Her tarafdan geh harâc u geh hedâyâdur gelen
15. Hâmesinden der gören cârî midâd-ı pâkini
Nâvedân-ı feyzden âhı musaffâdur gelen
16. Medhüne şâyeste bir mazmün ararken hâtıra
Nazm-ı Sabrî’den bu beyt-i pâk-manâdur gelen
17. Çıkdı bir günlük yol istikbâline sultân-ı subh
Zerreler dursun mı mihr-i âlem-ârâdur gelen
18. Gevher-i nazmun aceb mi ben de eylesem nisâr
Devr-i dilşâd-ı zamân-ı şi'r ü inşâdur gelen
19. Ey vezîr-i ma’delet-güster ki tab’-ı pâküne
Hıfz-ı âlem dâ’im ahvâl-i re’âyâdur gelen
Neşâtî
Bu kasidenin tamamı 34 beyittir.
Örnek 3.
Musammat kaside
Der-sitâyiş-i esbân-ı şehsuvâr-ı zamân Hazret-i Sultân Murâd Hân /(Kasîde-i Bahâriyye)
1. Esdi nesîm-i nevbahâr açıldı güller subhdem
Açsun bizüm de gönlümüz sâkî meded sun câm-ı Cem
2. Erdi yine ürd-i bihişt oldı hevâ anber-sirişt
Âlem bihişt-ender-bihişt her gûşe bir bâğ-ı îrem
3. Gül devri ayş eyyârnıdur zevk u safâ hengâmıdur
Âşıklarun bayramıdur bu mevsim-i ferhunde-dem
4. Dönsün yine peymâneler olsun tehî humhâneler
Raks eylesün mestâneler mutrıblar etdükçe nagam
5. Bu demde kim şâm u seher meyhâne bâğa reşk eder
Mest olsa dilber sevse ger ma'zûrdur şeyhü’l-harem
6. Yâ neylesün bîçâreler âlüfteler âvâreler
Sâğar suna mehpâreler nûş etmemek olur sitem
7. Yâr ola câm-ı Cem ola böyle dem-i hurrem ola
Arif odur bu dem ola ayş u tarabla mugtenem
8. Zevki o rind eyler tamâm kim tuta mest ü şâdgâm
Bir elde câm-ı lâle-fâm bir elde zülf-i ham-be-ham
9. Lutf eyle sâkî nâzı ko mey sun ki kalmaz böyle bu
Dolsun sürâhî vü sebû boş durmasun peymâne hem
10. Her nev-resîde şâh-ı gül almış eline câm-ı mül
Lutf et açıl sen dahi gül ey serv-kad u gonce-fem
11. Bu dürd ü bu sâfî deme dönsün piyâle gam yeme
Kânûnı devr-i dâ’ime uy sen de mey sun dembedem
12. Meydür mihekk-i âşıkân âşûb-ı dil ârâmcân
Sermâye-i pîr-i muğân pîrâye-i bezm-i sanem.
13. Mey âkılı irşâd eder âşıkları dilşâd eder
Şeyle verür berbâd eder dillerde koymaz gerd-i gam
14. Mey âteş-i seyyâlediir mînâ kadehle lâledür
Yâ gonce-i pür-jâledür açmış nesîm-i subhdem
15. Sâkî meded mey sun bize câm-ı Cem-i Key sun bize
Rıtl-ı peyâpey sun bize gitsün gönüllerden elem
16. Biz âşık-ı âzâdeyüz ammâ esîr-i bâdeyüz
Âlüfteyüz dildâdeyüz bizden diriğ etme kerem
17. Bir câm sun Allah içün bir kâse de ol mâh içün
Tâ medh-i şâhenşâh içün alam ele levh ü kalem
Nef’i
Son beyit girizgâhtır. Sonra Sultan Murad'm övgüsü başlıyor. Kasidenin tamamı 39 beyittir.
ÖRNEK-4
Kasîde-i Bahâriyye-Kasîde-i Râi'yye Der-sıfat-ı bahar ve midhat-i Alî Paşa-yı kâmkâr
1. Rûh-bahş oldı Mesîhâ-sıfat enfâs-ı bahar
Açdılar dîdelerin hâb-ı ademden ezhâr
2. Taze cân buldı cihan erdi nebatata hayât
Ellerinde harekât eyleseler serv ü çenâr
3. Döşedi yine çemen nat'-ı zümürrüd-fâmın
Sîm-i hâm olmış iken ferş-i harîm-i gülzâr
4. Yine ferrâş-ı sabâ sahn-ı ribât-ı çemene
Geldi bir kafile kondurdı yüki cümle bahar
5. Leşker-i ebr çemen mülkine akın saldı
Turma yağmada meğer niteki bagi Tatar
6. Farkına bir nice per takmur altun telli
Hayl-i ezhâra meğer zanbak olupdur serdâr
7. Dikdi leşgergeh-i ezhâra sanavber tuğırt
Haymeler kurdı yine sahn-ı çemende eşcâr
8. Döşedi mihr-i felek yolları dîbâlar ile
Etdi teşrîf çemen mülkini sultân-ı bahar
9. Subhdem velvele-i nevbet-i şâhî mi degül
Savt-ı murgân-ı hoş-elhân u sadâ-yı kûhsâr
10. Çemen etfâlinün uyhuların uçurdı yine
Subhdem gulgule-i fâhte gülbânk-i hezâr
11. Dâye-i ebr yine goncelerün şebnemden
Başına akça dizer nite ki etfâl-ı sıgâr
12. Mevsim-i rezm degüldür dem-i bezm erdi deyu
Sûsenün hançerini tutdı serapa jengâr
13. Semenün sîne-i sîmînin açup bâd-ı seher
Çözdi gülşende gülün tügmelerin nâhun-ı hâr
14. Pîrehen berg-i semen gûy-ı girîbân şebnem
Gülsitân oldı bugün bir sanem-i lâle-izâr
15. Zîb ü fer virmek içün rûy-ı arûs-ı çemene
Yâsemen şâne sabâ mâşita âb ayinedâr
16. Dürr ü yâkût ile bir nahl-i murassa sandum
Ergavân üzre dökülmüş katarât-ı emtâr
17. Şîşe-i çarhda gör bunca rrjurassâ nahli
Nice ârâste kılmış anı sun'-ı Cebbar
18. Berg-i ezhârı hevâ şöyle çıkardı feleğe
Pür kevâkib görünür günbed-i çarh-ı devvâr
19. Dem-i İsâ dirilür bûy-ı buhûr-ı Meryem
Açdı zanbak yed-i beyzâyı kef-i Mûsâ-vâr
20. Zanbakun goncasidur bağa gümüş bâzûbend
Za'ferân ile yazılmış ana hatt-ı tûmâr
21. Câm-ı zerrini tolu bâde-i gülreng almış
Gül-i ra'nâ seheri kılmak içün def'-i humar
22. Dehen-i gonca-i ter dürlü letâ'if söyler
Gülüp açılsa aceb mi gül-i rengîn-ruhsâr
23. Güher-i fursatı aldırma sakın devr-i felek
Sîm ü zerle gözini boyamasun nergis-vâr
24. Câm-ı mey katreleri sübha-i mercan olsun
Gelünüz zerk u riyadan edelüm istiğfar
25. Lâle sahrayı bugün kân-ı Bedaşân etdi
Jale gülzâra nisâr eyledi dürr-i şehvâr (Fuzuli)
ÖRNEK-5
GECE KASİDESİ
Âhımızın üstünden nurla doğan geceler
Talihlere vurulan birer fermân geceler
Her güneşle batar mı aşkı doğurandır
Gönlü ayla, yıldızla güle saran geceler
Sessizce gönüllere aşkın mührünü vurur
Bu gönüller yurdunda hep Süleymân geceler
Her kapanan perdenin ötesinde sen varsın
Her yüreğin altında gizli devrân geceler
Hesabına geçerim yaralı yüreğimin
Gönlümdeki yarayla yâre sızan geceler
Bazen gökleri verir bazen zulmete boğar
Bu divane gönülle aşka hayrân geceler
Bülbüllerin sesine serinliğini serip
Çiçeklerle güllerle her dem yeksân geceler
Uzanarak sızıyı savursam sessizliğe
Yaralı gönülleri eder püryan geceler
Ne anlar ağlamaktan sevdayı bilmez kişi
Şeb-i Yelda dertliye her an biten geceler
Derin bir muammadır bütün cihânı kaplar
Kimine düşman olur aşka sultân geceler
Uyur mu hiç seherde gönül ehli olanlar
Her gönüle bir akran derde dermân geceler
Her tarafım yaradır ok deldi lime lime
Kalbimi delip geçen azgın peykân geceler
Aşk derdiyle pişmemiş biçâre gönüllere
Günün sonuyla gelen birer zindân geceler
Ah!.. edip ağlar Mecnun, Ferhat Şirin’i gözler
Her aşığın bağrında sâdık yâran geceler
Severim geceleri Yunusla fenâ bulup
Rabbini bilenlere daim nurdân geceler
Derbeder bir kuluyum Mevla’yadır niyazım
Her çekilen şükürle Rabbe varan geceler
Bülbülüyüm güllerin bunca diken içinde
Mehmedim seherlerle sana seyrân geceler
M. T. (ERZURUM 1991)
İLGİLİ İÇERİK
KASİDE İNCELEMESİ-NEDİMDEN SEÇMELER
- << Önceki
- Sonraki
