Tanzimat Dönemlerinin Şiirleri ve Şiir Anlayışları Karşılaştırılması
I. Dönem Şiirleri ve Şiir anlayışları
I. Dönem sanatçıları şiirin şekil özelliklerinde bir yenilik, değişiklik yaratmamıştır. Divan şiiri biçimleri ve aruz ölçüsünün kullanımı sürmüştür. (gazel, kaside, murabba, terkib-i bend v.b.) Şiirde konu bütünlüğü yaratarak şiirin konusunu tama-men değiştirmişlerdir. Vatan, hak, kanun, adalet, hürriyet, medeniyet, millet gibi yeni kavramları eski nazım biçimleri içinde işlemişlerdir.
Şiirde estetik bir yapı oluşturma yerine, yeni anlayışı ve düşüncelerini şiir yoluyla anlatmayı tercih etmişlerdir. Dönemin sanatçılarından Şinasi, şiirlerinde sade bir dil kullanarak medeniyet, Batılı düşünce ve çağdaşlaşmaya değinmiş; kuru ve öğretici bir anlayış içinde şiirler yazmıştır. Ayrıca Fransız şiirinden yaptığı çevirilerle Batı tarzı şiiri tanıtmıştır. Namık Kemal ise coşkulu ve romantik bir hava içinde kaleme aldığı şiirlerde Fransız İhtilali'nin etkisiyle hürriyet, adalet, hak ve millet kavramlarını işleyen başarılı bir şair olmuştur. Yalnız şiir dili, tiyatrolarına göre biraz ağırdır.
II. Dönem Şiirleri ve Şiir anlayışları
II. Dönem sanatçıları şiirlerinde genel olarak aşk, doğa ve bireysel duygulara yer vermişlerdir. Ölüm, ölüm sonrası yokluk, ölüm karşısında çaresizlik, metafizik konular; hiçlik, korku, yalnızlık, umutsuzluk ve çaresizlik gibi soyut kavramlar şiirle-rinde sıkça işledikleri temalar olmuştur. Dönemin sanatçıları şiirde estetik bir zevk yaratmış, şiirin konusunu genişletmiş-tir. Ancak şairlerin bir kısmı eski şiiri savunurken bir kısmı da yeni şiir anlayışından yana olmuştur. Divan edebiyatı nazım biçimlerinin yıkılması yolunda ilk şiir örnekleri de bu dönemde yapılmıştır.
Dönemin sanatçıları şiir konusunda tam bir görüş birliğinde olamamıştır. Muallim Naci ve çevresindekiler eski şiiri ve onun devam etmesi gerektiğini savunmuş; Recaizâde Mahmut Ekrem ve çevresindeki sanatçılar, divan şiirine karşı çıkarak yeni şiir yaratmak gerektiğini öne sürmüşlerdir. "Kafiye göz için mi kulak için mi?" meselesiyle başlayan bu eski-yeni tartışması uzun süre dönemin sanat-edebiyat dergilerinde ve gazetelerinde devam etmiştir. Sonunda yeniyi ve yeni bir şiir anlayışını savunanlar bu tartışmada üstün gelmişler, Recaizâde'nin çevresinde toplanan yenilikçi gençler Servet-i Fünûn hareketini başlatmışlar ve Recaizâde'yi üstatları olarak kabul etmişlerdir.
