EDATLAR- BAĞLAÇLAR - ÜNLEMLER,
UYGULAMA:1
A. İlgeçler, cümleye değişik anlam ilgileri katan sözcüklerdir. Aşağıdaki cümlelerde ilgeçlerin altını çizerek, hangi ilgiyi kattığını parantez içine yazınız.
1. Ekmekler nar gibi kızarmıştı.
(......................................................
2. Kasabaya kadar beraber gittik.
(.......................................................)
3. Buraya kendi arabam ile geldim.
(.......................................................)
4. Ormana doğru yürüyüşe çıktık.
(........................................................)
5. Bana göre dışsatımımız artacak.
(........................................................)
6. Sınıfta otuz beş kadar öğrenci var.
(........................................................)
7. Sizi görmek üzere geldik.
(.......................................................)
8. Yüzme bilmediği için denize girmedi.
(........................................................)
9. Böyle bir şiiri ancak o yazar.
(........................................................)
10. Birazdan fırtına çıkacak gibi.
(........................................................)
B. Aşağıdaki cümlelerde “ile (-la, -le)" sözcüğünün hangi türde kullanıldığını cümlenin sonuna yazınız.
1. Roman ile öykü arasında benzerlikler vardır.
(........................................................)
2. Türk halkı, konukseverliği ile tanınır.
(........................................................;)
3. Gelmesi ile gitmesi bir oldu.
(........................................................)
4. Mektubu bu kalemle yazabilirsin.
(........................................................)
5. Ekmekle gazete almayı unutma.
(........................................................)
C. Aşağıdaki cümlelerde bağlaçların altını çiziniz.
1. Her yeri aradım; ancak kimseyi bulamadım
2. Sınavı kazandı; çünkü çok çalıştı.
3. Mehmet Akif ile Yahya Kemal, aruzu ustaca kullandılar.
4. Hoş söylüyorsun, ama dediğini yapmıyorsun.
5. Hem suçlusunuz, hem güçlü... Ne diyebilirim ki!
6. Derdimi ya sana ya anneme açabilirdim.
7. Günlerden beri ne yiyor ne içiyor.
8. Gideceğin yere beni de götür.
9. Hafta sonu sinemaya ya da tiyatroya gidelim.
10. Vatan için ölmek de var; lâkin borcun yaşamaktır.
D. Aşağıdaki cümlelerde bağlaçların hangi öğeleri (özne, nesne, tümleç... vb.) bağladığını gösteriniz.
Örnek:
Kış geliyor; odun ve kömür almalıyız
Nesne Nesne (Nesneleri bağlıyor).
1. Orhan Veli ile Melih Cevdet eski şiire karşı çıktı.
………………………………………………
2. Yüksek tepelerde hem yılana hem kartala rastlanır.
……………………………………………………..
3. Bağımsızlık ve özgürlük benim karakterimdir.
……………………………………………
4. Aylardan beri ne arıyor ne soruyor.
…………………………………………
5. Cahit Sıtkı'yı ya da Oktay Rıfat'ı okuyacağım.
……………………………………………………
E. “Hayat doğumla başlayan, ölümle biten bir okuldur ki orada herkes hem hoca hem talebedir. İnsan yalnız kendinden küçüklere öğretmez; çoğu kez onlardan da bir şeyler öğrenir. Bilgimiz arttıkça ne kadar cahil olduğumuzu anlar ve talebelikten kurtulmadığımızı fark ederiz. ”
(Selim Sırrı TARCAN)
Aşağıda bu parçayla ilgili bazı yargılar verilmiştir. Bu yargılar doğru ise parantez içine (D), yanlışsa (Y) yazınız.
1. İlk cümlede birden çok bağlaç vardır ().
2. “doğumla" ve "ölümle” sözcüklerindeki “-la, -le” ekleri bağlaç görevlidir ().
3. İkinci cümlede edat yoktur ().
4. İkinci cümlede “onlardan” zamiri adlaşmış sıfatın yerini tutmuştur ().
5. İkinci cümlede bağlaç yoktur ().
6. Son cümlede bir edat, bir bağlaç kullanılmıştır ( ).
7. Son cümlede birden çok fiilimsi vardır ( ).
8. Son cümlede “ve” bağlacı cümleleri bağlamaktadır ( ).
F.
“Okumak insan için bir zevk, bir eğlence olduğu kadar, hiç kuşkusuz eğitici bir eylemdir de. Ne var ki okumak bir araçtır, amaç değil. Bana göre insana kavrayış üstünlüğü, duygu inceliği ve olgunluk kazandırmayan bir okumanın yararı yoktur. Birçok insan çevresinden aldıkları ile bu olgunluğa kavuşabileceği gibi fakülteler bitirmesine rağmen bunu başaramayanlar çoktur."
(Mehmet SALİHOĞLU)
Bu parçada;
1• Kaç edat vardır? (....................)
2. Kaç bağlaç vardır? (....................)
