Anlatıcı
Hikâye anlatan kişiye hikâyeci (anlatıcı) denir. “Olayı kim anlatıyor?” sorusu bizi anlatıcıya götürür. Anlatıcının kimliği ve olayla ilişkisi, öykünün okuyucu üzerindeki etkisini belirleyen etkenlerden biridir. Roman, hikâye gibi sanatsal metinlerde anlatıcı kurmaca kişi; anı, otobiyografi, günlük gibi öğretici öyküleyici metinlerde ise gerçek bir kişidir. Destan, masal, menkıbe, efsane, halk hikâyesi, fıkra gibi sözlü edebî türlerde anlatıcı gerçek, somut ve canlı bir kişidir.
Hikâye etmede iki değişik anlatıcıdan söz edilebilir. Eserlerde olaylar bu iki anlatıcıdan biri tarafından anlatılır.
Birinci kişili anlatım: Olay, yazarın kendi başından geçmiş gibi anlatılır. Anlatıcı, yaşadığı olayı ve olay hakkındaki yorumunu okura iletir. Olayların “ben” birinci kişi ağzından anlatıldığı yapıtlarda “ben” her zaman yazarın kendisi değildir.
Günlük, anı, otobiyografi, mektup gibi türlerde “ben”, yazarın kendisidir. Yazar özel ve toplumsal yaşamı ile somut bir gerçekliktir. Eseri okuyucuya anlatan varlıktır. Ancak kurguya dayalı olan öykü, roman gibi türlerde “ben” bir sözcüdür, öyküyü anlatan kişidir. Öyküyü anlatması için yazar tarafından seçilmiş, kurmaca bir varlıktır. Anlatıcı, kahramanlar gibi soyuttur; yaşadığımız dünyada onun bir karşılığı yoktur. Birinci kişili anlatımda, fiiller çoklukla birinci tekil şahsa göre çekimlenir.
Kütüphaneye yaklaştım. Elimi rafa uzattım. Raftan bir kitap aldım. Kitabı açtım. Kitabın içinde kurutulmuş bir çiçek çıktı.
Üçüncü kişili anlatım: Olay, üçüncü bir kişinin başından geçmiş gibi anlatılır. Anlatıcı, kahramandan “o” diye söz ederek olayı anlatır. Olayı dışarıdan bakan bir gözlemci olarak aktarrır. Hatta kahramanın düşüncesine girerek işi gözlemciliğin ötesine götürebilir. Fiiller üçüncü şahsa göre çekimlenir.
Üçüncü kişi anlatımda -di’li geçmiş zaman kipi kullanılabilir.
Kütüphaneye yaklaştı. Elini rafa uzattı. Raftan bir kitap aldı. Kitabı açtı. Kitabın içinden kurutulmuş bir çiçek çıktı.
Üçüncü kişi anlatımda -miş’li geçmiş zaman kipi kullanılabilir.
Kütüphaneye yaklaşmış. Elini rafa uzatmış. Raftan bir kitap almış. Kitabı açmış. Kitabın içinden kurutulmuş bir çiçek çıkmış.
Üçüncü kişi anlatımda bazen geniş zaman kipi kullanılabilir.
Kütüphaneye yaklaşır. Elini rafa uzatır. Raftan bir kitap alır. Kitabı açar. Kitabın içinden kurutulmuş bir çiçek çıkar.
Üçüncü kişi anlatım bazen de rivayet bileşik zamanlı fiillerle yapılır.
Kütüphaneye yaklaşmıştı. Elini rafa uzatmıştı. Raftan bir kitap almıştı. Kitabı açmıştı. Kitabın içinden kurutulmuş bir çiçek çıkmıştı.
zambak yayınları
İLGİLİ İÇERİK
MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİNDE HİKAYE (ÖYKÜ)
TANZİMAT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATINDA ÖYKÜ
ÖYKÜLEYİCİ ANLATIMA ÖRNEK METİNLER
- << Önceki
- Sonraki
