FUZULİ - BENDE MECNUN'DA FÜZUN AŞIKLIK İSTİDADI VAR
GAZEL İNCELEMESİ
1) Mende Mecnun'dan füzûn âşıklık isti'dâdı var
Âşık-ı sâdık menem Mecnun'un ancak adı var
Bende Mecnûn'dan fazla âşıklık isti'dâdı hazırlığı vardır. Sevgisine sadakat gösteren âşık benim. Mecnûn'un sadece adı çıkmış bir kere.
İsti'dâd, hazırlık ve kudret manasınadır.
Âşık-ı sâdık, aynı zamanda hakikî, yaşamış, âşık, Mecnûn gibi efsâne âşığı değil demektir.
Hakikaten Mecnûn ölüp gitmiş, sadece adı kalmıştır.
2) Nola kan tökmekde mâhir olsa çeşmüm merdümü
Nutfe-i kâbildürür gamzen kimi üstâdl var
Gözbebeğimin kan dökmekte çok maharetli olmasına hayret edilmez. Zîra o kabiliyetli bir tohumdan doğmuştur ve yan bakışın gibi bir üstattan o bilgiyi almıştır.
Merdüm, gözbebeği ve âdem manasınadır. Gözümün adamı kan dökmekte yani kanlı yaş dökmekte çok mâhirdir. Çünkü kendisi kabiliyetli bir babanın yani gözün sâhibinin oğludur.
Gözyaşı dökmekte kabiliyetli bir babadan doğmuş ve kan dökmekte çok maharetli olan yan bakışından ders görmüştür.
3) Kıl tefâhur kim, senün hem var men tek âşıkun
Leyli'nin Mecnûnu Şîrîn'ün eger Ferhâd’ı var
Leylâ'nın Mecnûn’u, Şîrîn'in Ferhât'ı 'var ama senin benim gibi âşığın var. Bununla övün.) Yine Mecnûn ve Ferhât ile boy ölçüşüyor.
4) Ehl-i temkînem meni benzetme ey gül bülbüle
Derde yoh sabrı anun her lâhza min feryâdı var
Ben sabr ve temkîn sâhibiyim. Ey gül beni bülbüle benzetme. Onun derde sabrı yoktur. Her lâhza bir feryadı ediyor.
Bülbül gül için feryat eder. Onun için sevgilisini güle benzetiyor ve kendini sabır ve temkinde bülbülle mukayese ediyor.
Çünkü bülbül âşıklıkta bir semboldür. Ben onun kadar, belki fazla âşık olduğum ve bu yolda feryat eden şiirler yazdığım halde ona nazaran yine temkin ve sabır benim şiarım oluyor.
Sabrı yok, feryâdı var tezadına dikkat edilmelidir.
5) Öyle bed-hâlem ki ahvâlüm görende şâd olur
Her kimün kim devr cevrinden dil-i nâ-şâdı var
Hâlim öyle kötü ki, feleğin cefâsından gönlü mahzun ve kederli herkes beni görünce sevinir.
Feleğin cefâsından gönlü mahzûn ve mükedder, nâşâd olan insan, benim hâlimin ne kadar fena olduğunu görünce kendi hâlinin bana nazaran bir sa'adet olduğunu anlar ve sevinir. Demek ki benden beteri var, der.
Feleğin cevir ve cefâsı çok elîmdir. Buna rağmen Fuzûlî'nin çektiğine nazaran bir saadet oluyor.
6) Gezme ey gönlüm kuşu gâfil fezâ-yı ışkda
Kim bu sahrânun güzer-gehlerde çok sayyâdı var
Ey gönlüm kuşu, aşk fezâsında gâfil gâfil uçup gezme. Zîra bu aşk sahrasının yollarında çok avcı vardır.
Âşığın gönül kuşu zaten aşk fezâsında gezecektir. Fakat gâfil, yani hakikati görmeden, bilmeden gezerse aşk sahrasında birçok güzellikler onu avlayabilir. Hakikî güzellik yolundan alı-koyabilir. Aşk sahrasında gaflet olmaz.
7) Ey Fuzûlî ışk men'in kılma nâsihden kabûl
Akl tedbîridür ol sanma ki bir bünyâdı var
Ey Fuzûlî sana aşkı terk et diye nasihat edenler bulu-nur. Sen kabûl etme, zîra aşkı terk et diyen akıldır ve onun bir tedbiri, düşüncesi, ihtiyatıdır. Ve zannetme ki bir esasa dayanıyor.
Yine akıl ile aşkı karşılaştırıyor.
FUZULİ DİVAN ŞERHİ, PROF.DR. ALİ NİHAT TARLAN, KÜLTÜR BAKANLIĞI
İLGİLİ İÇERİK
FUZULİ - EĞER ÇIKSA İDİ DERDÜN CİSMDEN DERDÜM Kİ CANDUR BU
FUZULİ - BUDUR FARKI GÖNÜL MAHŞER GÜNÜNÜN RUZ-I HİCRANDAN
FUZULİ - KEREM KIL KESME SAKİ İLTİFATUN Bİ-NEVALARDAN
FUZULİ-ÖYLE SERMESTEM Kİ İDRAK ETMEZEM...
