NECATİ- ÇIKALI GÖKLERE AHIM ŞERERİ DÖNE DÖNE

DÖNE DÖNE- NECATİ BEY

1. Çıkalı göklere âhım şereri döne döne 

Yandı kandîl-i sipihrin ciğeri döne döne

2. Ayağı yer mi basar zülfüne berdâr olanın

Zevk u şevk ile verir cân u seri döne döne

3. Şâm-ı zülfünle gönül Mısrı harâb oldu diyü

Sana iletti kebûter haberi döne döne

4. Sen durup raks edesin karşına ben boynum eğem

İne zülfün kuca sen sîm-beri döne döne

5. Ka’be olmasa kapın ay ile gün leyi ü nehâr

Eylemezlerdi tavaf ol güzeri döne döne

 6. Sen olasın diye yer yer asılıp âyineler

Gelene gidene eyler nazarı döne döne

 7. Ey Necâtî yaraşır mutribi şeh meclisinin

Raks vurup okuya bu şi’r-i teri döne döne

NECATİ BEY (ö. 1509)

GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİYLE

1.Ahımın kıvılcımları döne döne göklere çıktı­ğından beri felek kandilinin

(güneşin) ciğeri döne döne yandı.

Ciğeri yanmak, çok üzülmek, çok acımak anla­mında kullanılan bir deyimdir. Güneş bile âşığın haline acımakta, bundan dolayı dönüp durmaktadır.

2. Senin saçma asılanın ayağı yere mi basar? O zevk ve mutlulukla canını ve başını döne döne verir.

Ber-dar olmak, asılarak idam edilmek demektir. “Ayağı yer mi basar” sözünde asılan kişinin ayağının yerden kesilmesi anlamı yanı sıra mutluluktan ayağı yer­den kesilir, anlamı da bulunmaktadır. Ayrıca ikinci mısrada asılan insanın, havada döne döne canını vermesi anlamı da bulunmaktadır.

3.Güvercin, Şam şehrini andıran saçın ile Mısır ülkesini andıran güzelliğin harap olduğu haberini döne döne sana iletti.

Şâm kelimesi, Şam şehri yanı sıra akşam, karanlık anlamlarını da taşır. Bu anlamıyla saçın siyahlığı arasında bir ilişki vardır. Mısır, Divan şiirinde hem Mısır ülkesi hem de şehir, memleket anlamına gelir. Güvercinlerin haberci olarak kullanıldığı da bilinmektedir.

4.Sen kalkıp; raks edesin, saçların inip sen beyaz göğüslüyü kucaklasın, ben ise karşında boynumu eğip durayım! (Olacak iş mi bu?)

5.Senin kapın Kâbe gibi (değerli) olmasaydı, ay ve güneş gece gündüz orayı tekrar tekrar tavaf edip etra­fında dönmezlerdi

Ay ve güneşin sevgilinin kapısının etrafında dön­mesi sözü Kâbe’nin etrafında hacıların dönmesini hatır­latmaktadır.

6.Yer yer asılmış olan aynalar, sen olabilirsin di­ye gelen gidene döne döne bakarlar.

Beyitte, bir aynacı dükkânında asılı olan yuvarlak aynaların yavaş yavaş dönmeleri; gelip geçenin, sevgili olabileceği düşüncesiyle etrafa döne döne bakmaları ola­rak düşünülmektedir.

7.Ey Necati! Padişah meclisinin çalgıcısı bu taze, yeni söylenilmiş şiiri raks ederek döne döne söylese yara­şır.