İSKENDERNÂME ÖZETİ - AHMEDİ
Türü: Mesnevi
Yazarı: Ahmedî
Kişileri: Büyük İskender, İran Şahı Dara, Rûşeng (Roxana), Gülşah, Hızır
ÖZET
Ahmedî tarafından 1390’da mesnevi nazım biçimiyle kaleme alınmıştır. Konusu şöyledir: İran asıllı bir Yunan prensi olan İskender, yedi yaşından itibaren Aristo’nun İlmî terbiyesi altında yetiştirilmiş, on beş yaşında tahta çıkmıştır. Ülkesini ve halkını Sokrat, Eflâtun ve Aristo’nun öğütleriyle yönetmektedir. Rüyasında bir meleğin verdiği Allah’ın kılıcıyla, ordusunun başına geçip dünyayı fethetmeye çıkar; İran ve Turan’ı zapt eder. İran Şahı Dârâ’nın kızı Rûşeng (Roxana) ile evlenir. Zâbülistân (Gazne) hükümdarının Gülşah adlı kızını sever ve ülkesini ele geçirir. Ardından Hindistan’ı fetheder ve Hint Prensesi Şah Bânû ile evlenir. Çin’e geçip Tabgaç Han’ı ve ülkesini bir ejderhadan kurtarır. Dokuz Oğuzlar’la karşılaşır. Çeşitli kavimleri emri altına alır. Azerbaycan’da bir kavmi Yecûc ve Mecûc elinden kurtarmak için bir set (sedd-i İskender) yaptırır. Ruslara galip gelir. Kendisini öldürmeye gelen devleri alt eder. Elindeki tılsımlı ayna ile (âyîne-i İskender) harikulade olaylar gösterir. Mısır’ı ele geçirip İskenderiye şehrini kurar. Kâbe ve Kudüs’ü ziyaret eder. Bir süre sonra hastalanır. Âlimler şifa olarak âb-ı hayatı tavsiye ederler. Hızır ile beraber zulumât ülkesinde âb-ı hayatı ararlarsa da Hızır bulur fakat o bulamaz. Bütün çabalara rağmen genç yaşta ölür.
İskendernâme, Hz. Peygamber’den başlayarak Emevî, Abbâsî, İlhanlı ve Osmanlı devletleri tarihinin anlatıldığı başlıkları da içerir. Özellikle Yıldırım Bayezid’e kadar gelen “Dâstân-ı Tevârîh-i Mülûk-i Âl-i Osmân” başlıklı bölüm ilk Osmanlı vakayinamelerinden sayılmaktadır. Bu bölümlerde hükümdarlara ve kumandanlara yönelik öğütlere yer verilmiş olması, ona Kutadgu Bilig’den itibaren devam edegelen siyâsetnâme geleneği içinde önemli bir yer sağlamıştır. Eser, Yıldırım Bayezid’in oğlu Emîr Süleyman’a sunulmuştur.
İLGİLİ İÇERİK
CEMŞÎD Ü HURŞÎD ÖZETİ - AHMEDİ
