GULYABANİ ÖZETİ - HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR
KİTABIN ADI: Gulyabani
KİTABIN YAZARI: Hüseyin Rahmi Gürpınar
YAYINEVİ VE ADRESİ: Ankara Cad. 31/2 Çağaloğlu-İstanbul
BASIM YILI: Ocak 1995
1. KİTABIN KONUSU:
Yazar cin, peri ve gulyabani gibi boş inançların nasıl kötüye kullanılarak saf ve namuslu insanların kandırıldığını anlatmıştır.
2. KİTABIN ÖZETİ:
Genç yaşta dul kalan Muhsine Hanım; geçimini temin için tanıdıkları Ayşe Hanım adlı bir kadın vasıtasıyla Üsküdar yakınlarında bir konakta hizmetçi olarak çalışmaya başlar.
Konak ilginç bir yerdir. Tuhaf işler olmaktadır. Konağın her yerini cinler, periler istila etmiştir. Çeşmifelek Kalfa ve Ruşen Kadın anlattıkları hikâyelerle Muhsine'yi bunlara inandırmaya çalışırlar. Onlar, kendilerince "şerbetlenmiş" olduklarından "iyi saatte olsunlar'dan zarar görmezler. Muhsine anlatılanları duyunca çok korkar. Ruşen Kadın, Muhsine'ye, korkmaması ve bu perilerden zarar görmemesi için birçok tuhaf tavsiyede bulunur.
Muhsine Hanım, duruma alışmaya çalışırken kendisinden önce köşkte çalışan iki hizmetçinin boğularak feci şekilde öldürüldüğünü öğrenir. Bu haber üzerine iyice korkan Muhsine, köşkten ayrılmaya karar verir. Ancak bir yandan çalışmak zorunda olduğundan konaktaki işine devam eder. Bununla beraber köşkte olan biteni merak etmekten geri durmaz. Bir gün, merakını yenmek için köşkün iki dairesini birbirine bağlayan geçide girer. Orada, bahçeden geldiğini sandığı, birtakım tuhaf sözler işitir. Anlamsız cümlelerden oluşan bu sözleri kimin söylemiş olabileceğini düşünen Muhsine'nin hatırına, daha önceden öğrendiği, delirmesi sebebiyle buraya getirilen konağın sahibi gelir. Bu şüphe üzerine, olayın sır perdesini açmak ister. Bu araştırmaları esnasında yine birçok tuhaf olayla karşılaşan Muhsine, bir gece odadaki yüklükten köşkte çalışan ve adının Haşan olduğunu açıklayan birinin çıkmasıyla büyük şaşkınlık yaşar. Haşan Musine'ye aşkını ilan eder.
Muhsine, bir gece ümitsiz ve kederli bir şekilde düşünürken birdenbire bir boru öter. Bahçeden, omuzlarında tüfekleriyle bazı yaratıklar çıkar. Bu yaratıklar yolun iki tarafına dizilirler. Düdük ve trampet sesleri başlar. Hep bir ağızdan; "Safa geldin merhaba Kameti Tuba Baba. Hele gördük bir daha Yoluna canlar feda. Gulyabani babamız, bizim ulu atamız." diye marş söylemeye başlarlar. Marşın ardından dev bir yaratık şeklinde olan Gulyabani bahçenin ortasına gelir. Oradakileri selamlar.
Bu esnada dışardan şiddetli bir silah patlar. Kurşun, Gulyabani'nin koca kavuğunu delerek köşkün kaplamasına saplanır. O aralık, bahçe kapıları kırılır ve "Allah Allah" sesleriyle köylüler, zaptiyeler bahçeye dolarlar. Suçluları birer birer yakalarlar ve soyarlar. Sonunda Gulyabani'nin, çiftlik kâhyası Zekeriya Efendi, cinlerin reisinin, Şevki Bey; Başçavuşu Gamgam'ın, Bekir Ağa; Yamyam'ın, Bayram; cilveli kadın taklitçisi Perinin, Agâh; cinlerin Onbaşısı Havhav Ağanın, Zeynel olduğu görülür.
Suçluların zaptiyelerce götürülmesini takip eden günlerde, Hanımefendi tarafından çiftlikte, üç gün-üç gece yapılan düğünle Muhsine ile Haşan evlenirler. Ruşen ile Çeşmi-felek Kalfa da, kocaya verilirler. Haşan, o büyük servetin yönetimini eline alır. Ölümüne kadar, Muhsine ile Hasan'ın yanında kalan Hanımefendi; bütün mallarını onlara bırakır.
3. KİTABIN ANA FİKRİ:
Cahil olmamak, batıl düşüncelerden kaçınmak, bilimsel düşünceye önem vermek gerekir, aksi durumda istenilen yöne çevrilebilirsin.
4.KİTAPTAKİ OLAYLAR VE ŞAHISLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ:
Kitapta sık geçen isimler şunlardır; Munise, Ayşe Hanım, Çeşmifelek Kalfa ve Ruşen. Munise eserin başkahramanı ve olayların odak noktasıdır. Ayşe Hanım Munise Hanımın annesinin eski dostudur. Hasan ise Munise’nin sevgilisidir. Çeşmifelek ve Ruşen ise köşkün sahibinin hizmetçileridir.
5. KİTAP HAKKINDAKİ ŞAHSİ GÖRÜŞLER:
Eserde masalcı yanın çok olması kitabı zevkli hale getirmiştir. İnsanların her zaman bilimsel düşünceye yer vermesi gerektiğini savunması bakımından, her söylenene inanmamak gerektiğini vurgulaması bakımından gençlerin okumasını tavsiye ederim.
6.KİTABIN YAZARI HAKKINDA KISA BİLGİ:
Eserin yazarı Hüseyin Rahmi Gürpınar’dır.17 Ağustos 1864’te İstanbul’un Aya paşa semtinde doğdu ve 8 Mart 1944’te yaşama gözlerini yumdu. Eserlerinde gerçekçiliği ve doğalcılığı savunan yazar, dil estetiğine önem vermez. En başarılı türü romanlarıdır. Romanlarından bazıları şunlardır; Şık, İffet, Can Pazarı, Namuslu Kokotlar ve Gulyabani’dir.
