KAYIKÇI KUL MUSTAFA
Yüzyılın en güçlü âşıklarından biridir. Hakkındaki bilgileri, şiirleriyle bazı şairnâmelerdeki mısralardan çıkarabilmekteyiz. Garp Ocakları’na mensup asker bir şair olan Kayıkçı, pek çok seferlere katılmış, bu seferlerle ilgili şiirler söylemiştir. Bu şiirlerinden tarihe bağlanabilen ilki Murat Reis’in (1609) ölümüyle ilgili olanıdır. Bu da, on altıncı yüzyılın son çeyreğinde doğduğunun bir işareti olarak kabul edilebilir.
Şiirlerinin duru Türkçesi, akıcı üslûbu, onun başta Gevheri olmak üzere pek çok şair tarafından beğenilmesine vesile olmuştur.
Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme ’sinde hemen arka arkaya geçen Kayıkçı Mustafa ile Kayıkçılar Mustafası’ndan ilkinin Kul Mustafa olması daha kuvvetli bir ihtimaldir. (Z. Danışman, 8, 136).
Sun’î ve Hızrî’nin Şairnâme’lerinde, Şahın hizmetini gözlemesi ve şairler içindeki yerinin belli olduğu hükümleri yer almaktadır.
Yavrum câmın almış ele
İçtikçe güzel olursun
Bâdenin reng-i rûyüne
Vurdukça güzel olursun
Ne güzelsin bil kendini
Koçaydım ince belini
Âşıklar göğsün bendini
Çözdükçe güzel olursun
Mustafa e der hâlime bak
Âşıklar çağrışır elhâk
Sana doludan zarar yok
İçtikçe güzel olursun
Kalktı yelken eyledi Murad Reis
Baş başa düşmana varırın demiş
Vaktinize hazır olun gâziler
Ya ser verir ya ser alırın demiş
Biz şaşırttık öl düşmanın yolunu
Kimse bilmez gazilerin hâlini
Hazır edin kumandanın birini
Alurun yedekte sürürün demiş
Türk pirleri eydür kurtarın bizi
Biz de dedik Allah kurtarsın sizi
Ölenimiz şehit öldüren gâzi
Gün bu günkü gündür ururun demiş
Kul Mustafa'm dâim söyler özünden
Gaziler de cenk eylemiş yolundan
Koyverin Türkü bilek demirinden
Boyuna kuffârı ururun demiş
