ŞİİRDE İMGE
Zihinde tasarlanan ve gerçekleşmesi özlenen şey, hayal, hülya anlamına gelen imge, yazınsal yaratılarda yansıtılmak isteneni daha canlı, etkili, görünür kılmak amacıyla zihinde canlandırılmaya çalışılan görüntü anlamına gelmektedir.
İmge bir bakıma anlam yolculuğunun bizde bıraktığı güzel manzara, bir hayâl yaratmadır.
İmge, çok basit bir şekilde söylenecek olursa, bir kelime veya kelime grubunun kendi anlamı dışında bir veya birden fazla anlamı çağrıştırmasıdır.
İmge, sözcüğün anlamını genişletir, derinleştirir ve çoğaltır. Kısacası imge şiirde kelime aracılığıyla çağrışım yaratır.
İMGENİN ÖZELLİKLERİ
İmge,
- Şiirin asıl önemli öğesi, özüdür.
- Tek sözcükten oluşacağı gibi birden fazla sözcükten de meydana gelebilir.
- Şiirde anlatılmak isteneni fotoğrafik bir şekilde canlandırır.
- Benzetme değildir. Anlatılmak isteneni benzetme yoluyla değil, çağrışım yoluyla anlatır.
Aşağıdaki iki dizeyi inceleyelim.
Gizli bir yılan gibi yuvarlanmış içimde kader
Uzak bir telefonda ağlayan yağmurlu genç kadın
Birinci dizedeki “kader” imge değildir. Kader yılana benzetilerek anlatılmıştır.
İkinci dizedeki kadın ise imgedir. Şair burada kadını okurun gözünde “uzak bir telefonda ağlayan yağmurlu genç” biri olarak fotoğrafik bir şekilde canlandırmıştır.
İşte imge, anlatılmak isteneni çağrışım yoluyla fotoğrafik bir şekilde anlatmadır.
- Farklı anlamlar çağrıştıracak zenginliğe sahip olduğu için anlamca yoğundur.
- Şiirde bütünlüğü sağlayan bir öğedir.
- Şiirin ana temasıyla ilgilidir.
- İmgenin değeri, daha önce kullanılmamış olmasına, yeniliğine ve özgünlüğüne bağlıdır.
- Şiirin anlatımını güçlendirmek, şiire özgünlük katmak için kullanılır.
“Rüzgâr uzak karanlıklara sürmüş yıldızları
Mor kıvılcımlar geçiyor dağınık yalnızlığımdan"
Bu dizelerdeki “dağınık yalnızlık" imgedir. Soyut bir kavram olan yalnızlık, anlatılmak istenirken yalnızlığı daha canlı, etkili ve görünür kılmak için “dağınık” sıfatıyla birlikte zihinde canlandırılmaya çalışılmış, “dağınık yalnızlık” ifadesiyle yalnızlık somutlanmıştır. Aynı dizedeki “mor kıvılcım” da imgedir.
“Ey peri cihana sen gibi dilber
Ne geldi ne gelir ne gelse gerek”
Bu dizelerdeki “peri” sözcüğü imge olarak kullanılmıştır. Peri, doğaüstü güçleri olduğuna inanılan, hayal ürünü varlıktır. Bu dizelerde bu anlamda değil, sevgiliyi çağrıştırmak için kullanılmıştır.
Sedefe kesen sularında boynun
Sesleri emzirir bir keman
Bu dizelerdeki “keman” sözcüğü imge olarak kullanılmış, keman sesleri emziren bir anne çağrışımı yapılarak anlatılmıştır.
zambak yayınları
İLGİLİ İÇERİK