TUYUĞ
- Tuyuğ, şarkı söyleme, övme, cinaslı söz söyleme anlamına gelen Türkçe bir kel imedir. Dörder mısradan oluşan nazım şekline verilen isimdir.
- Kafiyelenişi “a a x a” şeklindedir.
- Fâilâtün / fâilâtün / fâilün vezniyle yazılır. Cinaslı kafiye kullanılır. Tuyuğların cinassız yazılanları da vardır.
- Tuyuğ, Halk Edebiyatımızdaki maninin Divan Edebiyatı’nda karşılığı olarak görülen bir şeklidir. En büyük özelliği, mısra sonlarındaki kafiyelerin cinaslı kelimelerden seçilmiş olmasıdır.
- Yalnız Türk Edebiyatı’nda görülen bir nazım biçimidir.
- Tuyuğlarda hikmetli, tasavvufî ve felsefî konular dile getirilir.
- Kadı Burhaneddin, tuyuğ nazım şeklini kullanan şairlerimizin başında gelir
Hakk'a şükür koçların devrânıdur a
Cümle âlem bu demin hayrânıdur a
Gün batardan gün doğan yere değin x
Aşk erinin bir nefes seyrâmdur a
(Kadı Burhanettin)
Açıklama
Koçların devranı: Hikmet sahibi yiğitlerin hüküm sürdüğü zaman - bir nefes seyranı: Bir solukta gezip dolaşacağı yer - atâ: Bahşiş, takdir - ağyar: Başkası (Sen ve Tanrı, birbirinizden ayrı değilsiniz, kendini yabancı tutma. Aşkta mükâfatı kendin, kendine vereceksin.)
Çün senindir her ne kim var ey gönül
Kimden umarsın atâ, var ey gönül
Çün yetersin sen sana yâr ey gönül
Yârini bil, olma ağyar ey gönül
(Nesimi)
Dört cismim mülküne sultan yeter
Buyruğu anın bana ferman yeter
Can dahi ten mülküne hükmetmesin
Çün bir iklime heman bir han yeter.
ATAÎ
Ey gönül Hak sendedir Hak sendedir
Söyle hakkı kim enelhak sendedir
Nuru mutlak zatı mutlak sendedir
Mushafın hattı muhakkak sendedir.
SEYİT NESİMİ
Lâlidin cânımga otlar yâkılur,
Kaşı kaddimni cefâdan yâ kılur,
Min vefâsı va ’disidin şâd min,
Ol vefâ kilmen ki kılması yâ kılur.
ALİ ŞÎR NEVAÎ
Dilberin işi itab ü naz olur
Çeşmi cadu gamzesi gammaz olur
Ey gönül sabret tahammül kıl ona
Yere erişmek işi az az olur.
KADI BURHANETTİN
İLGİLİ İÇERİK