ÇIKRIKLAR DURUNCA ÖZETİ - SADRİ ERTEM
Türü: Roman
Yazarı: Sadri Ertem
Kişileri: Sıddıkzade, Dudu Hatun, Hasan, Hatice, Pazvantoğlu
ÖZET
Çıkrıklar Durunca, toplumcu gerçekçi bakış açısıyla yazılmış bir romandır.
Çıkrıklar, Osmanlının ekonomik gücünü temsil eder. Çıkrıklar durunca Osmanlı Devleti'nde üretim de durur. Dışarıya bağımlı bir ithalat rejimine tutsak olan yönetim, sık sık borçlanmak zorunda kalır. İşte Çıkrıklar Durunca romanı Osmanlı Devleti'nin çöküşünü daha gerçekçi bir noktadan irdeleyen eserdir.
Olaylar, padişahlık devrinde, bir Alevi köyünde geçer. Sıddıkzade, bir Alevi köyü olan Adaköy'ün ağasıdır. Köylülerden tiftik yün alıp İstanbul’daki tüccarlara satmaktadır. Ancak bir süre sonra köylüler, Sıddıkzade'ye yünlerini vermeyip İstanbul'a adam gönderirler. Gönderilen kişi, ucuz Avrupa malları karşısında artık yün alınmadığı, çıkrıkların durduğu haberini getirir. Sıddık-zade de artık fabrika eşyası satmaktadır. İyice fakirleşen köylüler, Dergâh'a yaklaşırlar. Dergâhtaki Dudu Hatun, köylülere çıkrıkları durduranın mahvola-cağını söyler. Köylüler, fabrika dokuması giymeme konusunda kararlıdırlar.
Vali de çıkrıkların durmasını emretmektedir. Hasan'ın sevdiği Hatice'yi zamanında Sıddıkzade de sevmiş, istemiş ama yüz bulamamıştır. Sıddıkzade, bir gün Hatice'yi dere kenarında yakalar, döver ve ölümüne neden olur. Devlette adamları olduğu için cesaretlidir. Hasan, kötülük yapması yönüyle kızdığı Sıddıkzade'ye sevdiği Hatice'nin ölümüne de neden olduğu için iyice kinlenmiştir. Sıddıkzade-köylü çatışması iyice alevlenir. Çıkrıklar yasaklanır, kaçak dokuma yapılır, eşkıya Pazvantoğlu'ndan yardım istenir, halk ayaklanır. Bu arada Hasan da Sıddıkzade'nin evini ateşe verir ve Sıddıkzade yanar. Zaptiyeler köyü, dergâhı kuşatırlar. Şiddetli çatışmalar olur, isyancılar kurşuna dizilir. Böylece çıkrıklar durmuş, çıkrıklarda tiftik işleyenler yenilmiş, yerli sermaye çökmüş ve Avrupa imalatı yerleşmiştir.
