LATÎFÎ TEZKİRESİ
16.yy'da yaşayan Latifi (1491-1582) şiirleri de bulunmasına rağmen edebiyatımızda tezkiresiyle ünlü bir yazardır. Latifi tezkiresinde 310 şaire yer vermiştir. Latifi tezkiresinde şair ve sanatçıları objektif olarak değerlendirmiştir. Latifi tezkiresi bu yönüyle edebi tenkit örneğidir. Latifi’nin 1546’da tamamlayıp Kanuniye sunduğu kendi adıyla anılan tezkiresi, 1896’da Tezkiretü’ş-Şuara adıyla yayınlanmıştır. Tezkiretü’ş-Şuara süslü nesir şairidir.
Tezkiresini hazırlarken şunlara dikkat etmiştir:
- Osmanlı ülkesinde yetişen bilgili, güzel söz söyleyen veya başka bir ülkede doğup Türk şairleri yoluna giden şairleri tespit etmiştir.
- Osmanlı ülkesi şairlerinin eşsiz şiirleriyle tanınan, halkın dilinde şiirleri ve adları dolaşanlarla, defter ve divanıyla tanınıp şöhret olmamış faziletli şairleri tespit etmiştir.
- Şairlerin değerini, liyakat, kudret ve yeterliliklerini belirlerken sanattan anlayan dostlarının düşüncelerini ve bilgili kişilerin ortak kanaatlerini dikkate almıştır.
- Şairlerin birbirlerinden meziyet ve üstün tutulma sebeplerini araştırmıştır.
- Şairlerin edebî sanatların hangisi üzerinde başarılı olduklarını ve ustalık alanlarını öğrenmiştir.
- Şairlerin ne zaman doğduğunu, nerede yetiştiğini tespit etmiştir.
- Şairlerin şiir ve inşa alanında divan, risale, mesnevi ve makale olarak neleri yazdıklarını tespit etmiştir.
- Şairlerin yazdım diye bildirdiği eserlerin, kendi telifi, kendi buluşu veya başka bir dilde yazılmış eski şairlerin eserlerinden, tercüme, çalıntı yahut iktibas olup olmadığını tespit etmiştir.
- Her bir sanatçının meydana getirdiği eserleri ve yazdığı şiir ve beyitleri çalışıp çabalayarak bir bir bulmuştur.
- Türkçede şiir ve nesir olarak yazılmış ne kadar divan, risale, mesnevi ve makale varsa hepsini inceden inceye gözden geçirmiştir.
- Uzun bir süre de yaşlı, bilge kişilerden ve edebiyatla ilişkisi olanlardan sorup bazı bilgiler öğrenmiştir.
Bilgin sohbetlerinde, beliğ kişilerin toplantılarında mahal ve münasebetle okunan renkli gazelleri, dostların gönül sayfalarında ve kültürlü kişilerin içlerindeki defterlerde yer alan seçkin şiirleri, Osmanlı ülkesi şairlerinin eserleriyle bir araya getirip her birinin güzel matlalarını, beğenilen maktalarını, renkli ve makbul mesnevilerini, zevkle dinlenen manevi beyitlerini, yararlı müfredlerini ve rubailerini, nazik latifelerini, şairlerin birbirleriyle yapılmış olan güzel şakalaşmalarını bu tespit etmiştir.
Bir kısmı Vikipedi'den alıntılanmıştır.
İLGİLİ İÇERİK
