Coşku ve heyecana bağlı anlatımla yazılan lirik metinlerde dilin işlevi; sevinç, coşku, heyecan, üzüntü, özlem gibi duyguları dile getirmektir. Bunun için de lirik metinlerde dil, daha çok şiirsel ve heyecana bağlı işlevde kullanılır.
Dilin şiirsel işleviyle kullanıldığı metinlerde sanatçı, dili istediği gibi kullanır, yani kendi özgün üslubunu oluşturmak için bir anlamda dili yeniden yaratır. Bunu yaparken de söz sanatlarından, karşılaştırmalardan, çağrışım gücü yüksek sözcüklerden yararlanarak imgeler oluşturur, sözcükleri daha çok, yan ve mecaz anlamlarıyla kullanır.
“Yağmurdan sonra büyürmüş başak
Meyveler sabırla olgunlaşırmış
Bir gün gözlerimin ta içine bak
Anlarsın ölüler niçin yaşarmış
Yağmurdan sonra büyürmüş başak”
Sezai Karakoç’un “Mona Rosa” adlı şiirinden alınan yukarıdaki lirik metinde dil, şiirsel işlevde kullanılmıştır. Şair, söz sanatından, çağrışım gücü yüksek sözcüklerden yararlanmıştır.
Haykır! Kime, lâkin? Hani sahipleri yurdun?
Ellerdi yatanlar, sağa baktım, sola baktım;
Feryâdımı artık boğarak, na ’şını, tuttum,
Bin parça edip şi’rime gömdüm de bıraktım.
Mehmet Âkif, bu dizelerinde kendi tutum ve davranışını, duygularını, üzüntüsünü heyecanlı bir dille ifade etmiştir.
Bu dizelerde dil, heyecana bağlı işlevde kullanılmıştır.