ETHEM PERTEV PAŞA (1824 – 1872)
1824 senesinde Erzurum’da doğan Ethem Pertev Paşa, Tanzimat döneminin devlet adamı ve şairidir. İlköğrenimini babasının vazifeli olarak bulunduğu Gümüşhane, Samsun ve Şebinkarahisar gibi yerlerde gördü. Trabzon, İzmir, Rodos, Bursa mektupçuluklarında bulundu. Berlin elçiliğinde başkâtiplik yaptı. Almanca ve Fransızca öğrendi. Avrupa’da bulunduğu sırada, Avrupa kültürünün ve yaşayışının etkisinde kalarak orada gördüklerini Türkiye’ye aktarmak gayretine düştü. Fransızcadan şiir çevirisi yapanların başında yer aldı. Türk edebiyatında ilk mizahçılardandır. Kastamonu valisiyken 1872’de öldü. Mezarı oradadır.
Pertev Paşanın, İslâmiyet’te evlenme hayâtına, masonluğa, târihe dâir telif ve tercüme risâleleri vardır. Kırmızı Bayrak adlı bir seri makalesiyle, Türkiye’de Komünizme karşı ilk tepkiyi başlattı. Jean Jacques Rousseau’dan, Volter’den ve Victor Hugo’dan şiir tercümeleri bulunan Pertev Paşanın; Itlâkü’l-Efkâr fî Akdi’l-Ebkâr, Emrü’l-Acîb fî Târih-i Ehl-i Salîb, Habnâme ve Lâhikası adlı eserleri vardır.
ETHEM PERTEV PAŞA DESTANI
Bu deli gönlüm coşkunluğu var
Zannım o yosmanın müptelasıdır
Bitirmiş sabrımı bilmem ne arar
Aşk ehlinin eski budalasıdır
Merhameti yoktur dinlemez ahı
Bin aşk öldürür her bir nigahı
Gamzesinin kadim aşinasıdır
Sıdk ile zamanda sıddık-ı ekber
Adlü siyasetle Hazret-i Ömer
Zuhal ile hayâsı Osman’a benzer
İrfan ile vaktin murtazasıdır
Bağışlar kalemi bizlere kuvvet
Re’yi ile nizam bulur memleket
Verilmiş kendine her türlü hikmet
Edeb meclisinin Baykara’sıdır
Ey asatı cihan, hıdiv-i zişan
Yegâne-i zaman fesid-i devran
Cenab-ı Elham’ın bi reyb-ü güman
Bahtı kutluların pişuva’sıdır –
YUSUF KAMİL PAŞA(1808 – 1876)
Devlet adamı. Arapkir’de doğdu. Çeşitli hocalardan ders aldı. Arapça, Farsça ve sonraları Fransızca öğrendi. Bir süre Divan-ı Hümayun Kalemi’nde çalıştı. Mısır’a gitti. Mehmet Ali paşa’nın güvenini kazanarak önce Mızır Hazine Kâtipliği’ne, sonra da Mehmet Ali Paşa’nın Maiyet Kâtipliği’ne getirildi. Kaymakam rütbesiyle asker olarak, mirivalığa dek yükseldi. 1845’te Abdülmecit ona Mirmiran rütbesi verdi. Mehmet Ali Paşa’nın kız Zeynep hanım’la evlendi. Karısından ayrılması için baskı yapıldı, Asvana sürüldü. Padişahın fermanıyla 1849’da İstanbul’a geldi, Rumeli beylerbeyi rütbesiyle Meclis-i Vala üyeliğine atandı. Vezir oldu (1849), 1852’de Ticaret Nazırı, 1854’te Tanzimat Meclisi Reisi, 1862’de Sadrazam oldu. Ölünce karısıyla birlikte yaptırdıkları Üsküdar’daki Zeynep Kâmil hastanesi’nin bahçesine gömüldü. Dilimize çevirdiği Fenélon’un Telemaque’ı Türkçe yayınlanan ilk çeviri romandır (1862).
