ESERİN KİMLİĞİ:
Adı:Divân-ı Lügâti’t-Türk
Anlamı:Türk Dillerinin Sözlüğü
Yazarı:Kaşgarlı Mahmut
Yazıldığı Yer:Bağdat (?)
Yazıldığı Tarih:1068-1072
Kime Sunuldu: Ebûl Kasım Abdullah (?) El-Muktedî Bi-Emrillah (?)
Yazıldığı Dil:Türkçe Konuşan tüm boyların dillerinden kelime alınmıştır. Ancak; eserin dili Kaşgar-Hakaniye Türkçe’sidir.
İçeriği:Bütün Türk dünyasında konuşulan kelimeler ve bunların Arapça’daki karşılıkları ile bu kelimelerin içinde geçtiği örneklere yer verir.
ESERİN ÖNEMİ:
- Türkçe’nin ilk sözlüğüdür.
- Türkçe’nin ilk grameridir.
- Sözlü gelenek yolu ile yayılan ve artık unutulmak üzere olan birçok eserin korunmasını sağlamıştır.
- Araplara Türkçe öğretmek ve Türkçe’nin, Arapça’dan zengin bir dil olduğu göstermek amacı ile yazılmıştır.
- Türklerin yerleşim yeri ve biçimi, tarihi, âdetleri, folkloru ve edebiyatları hakkında bilgi verir.
- Eserde atasözü, şiir ve deyimlere de yer verildiği için ansiklopedi niteliği taşır.
ESERİN ÖZELLİKLERİ:
- Araplara Türkçe öğretmek amacı ile yazılmıştır.
- Bu sebeple Arap alfabesi ile kaleme alınmıştır.
- Eserde 7500 Türkçe kelimeye Arapça karşılıklar verilmiştir.
- Bu eser aynı zamanda Türklerin folkloru hakkında o güne kadar en geniş bilgiyi veren eserdir.
KAŞGARLI MAHMUT’UN TÜRK DİLİNE YARARLARI:
- Kaşgarlı Mahmut bu eseri yazmakla Türklerin Arapça’ya olan yönelişlerini durdurmayı amaçlamıştır.
- Türk Dilini yabancı dillere karşı korumuştur.
- Yok olmak üzere olan bazı sözlü ürünleri yazıya geçirerek yok olmalarını önlemiştir.
KAŞGARLI MAHMUT İLE ATATÜRK’ÜN TÜRK DİLİ ÇALIŞMALARI ARASINDAKİ BENZERLİK:
- Kaşgarlı Mahmut’un yazmış olduğu bu eser Türkçe’nin gelişmesini sağlamıştır.
- Atatürk de Türk Dil Kurumu ( TDK) nu kurarak asırlar sonra Türkçe’nin gelişmesine hizmet etmiştir.
- Kaşgarlı Mahmut, eserini Türkçe’yi Arapça’ya karşı korumak amacı ile yazmıştır.
- M. Kemâl Atatürk’ün “TÜRK DİLİ İÇİN YAPMAMIZ GEREKENLER VARDIR. ÜLKESİNİ, YÜKSEK
- İSTİKLÂLİNİ KORUMASINI BİLEN TÜRK MİLLETİ DİLİNİ DE YABANCI DİLLERİN BOYUNDURUĞUNDAN KURTARMALIDIR.” sözü Türklere aynı ideali göstermesi bakımından önem taşır.
DİVÂN-I LÜGATİ’T TÜRK İLE MUHAKEMETÜ’L-LÜGATEYN ARASINDAKİ BENZERLİK:
- Kaşgarlı Mahmut 11. yüzyılda yazdığı DİVÂN-I LÜGÂTİ’T-TÜRK adlı eserinde Türkçe’yi Arapça ile kıyaslayarak Türkçe’nin de en az Arapça kadar zengin bir dil olduğunu gösterdi.
- Ali Şir Nevâî 15. yüzyılda yazdığı MUHAKEMETÜ’l-LÜGÂTEYN adlı eserinde Türkçe ile Farsça’yı kıyaslayarak Türkçe’nin Farsça’dan üstün bir dil olduğunu ortaya koydu.
TÜRK DİLİNİN GELİŞMESİNE YARDIMCI OLAN ESERLER VE FAALİYETLER:
1)TÜRKÇENİN RESMİ DİL İLÂN EDİLMESİ
2)DİVÂN-I LÜGÂTİ’T-TÜRK’ün yazılması
3)MUHAKEMETÜ’L-LÜGÂTEYN’in yazılması
4)LATİN KÖKENLİ TÜRK HARFLERİ’nin kabulü.
5)TÜRK DİL KURUMU’nun kurulması
****************
- Önceki
- Sonraki >>