SAMET AĞAOĞLU
Türk düşünce yaşamında önemli bir yeri olan Ahmet Ağaoğlu'nun oğlu olan Samet Ağaoğlu 1909 yılında Karabağ'da doğdu. Türkiye'ye göç eden ailenin dördüncü çocuğudur. ilk ve orta öğretimini Bayazıt Fevziye Lisesinde yaptıktan sonra (1926), Ankara Lisesi'nden mezun olmuştur (1929). Ankara Hukuk Mektebi'ni bitirdikten sonra (1931) Strasbourg'a giderek üniversitenin "yüksek etüdler" bölümünde 16 ay okumuş, ancak doktorasını tamamlayamamış, babasının işlerinin bozulması üzerine yurda dönmek zorunda kalmıştır (1932). Yurda döndükten sonra Ekonomi ve Ticaret Bakanlıklarında bazı üst düzey görevlerde bulunmuş, daha sonra devlet hizmetinden ayrılmıştır (1946). Avukatlık yapmaya başlamış, bu sırada Demokrat Parti saflarında politikaya atılmıştır. 1950, 1954 ve 1957 seçimlerinde üç dönem milletvekili seçilmiş, bakanlık yapmış, 1960'ta 27 Mayıs askeri müdahalesinde tutuklanıp hüküm giymiştir.
Yassıada'da cezasını çekerken affedilerek serbest bırakılmıştır (1965). Kendini tümüyle yazılarına verdiği sırada 6 Ağustos 1982de ölmüştür.
EDEBİ HAYATI:
Yazmaya lise sıralarında başlayan Samet Ağaoğlu, 1929-1931 yıllarında B. K. Çağlar, A. M. Dıranas gibi arkadaşlarıyla Hep Gençlik adında bir dergi çıkarmıştır. Strasbourg yaşamını anlatan ilk öyküleriyle görünmüştür. Politik çalışmaları dolayısıyla kitaplarını uzun aralıklarla çıkarmış ancak yaşamının sonuna kadar yazınla ilgisini koparmamıştır.
ESERLERİ:
ÖYKÜ:
- Strassburg Hatıraları (1944)
- Zürriyet (1950)
- Öğretmen Gafur (1953)
- Büyük Aile (1957)
- Hücredeki Adam (1964)
- Katırın Ölümü (1965)
ÖTEKİ ESERLERİ:
- Kuvayı Milliye Ruhu (1944)
- Babamın Arkadaşları (1958)
- Sovyet Rusya İmparatorluğu (1967)
- Arkadaşım Menderes (1968)
- Marmara'da Bir Ada (1972)
- Demokrat Parti'nin Doğuş ve Yıkılış Sebepleri (1973)
- İlk Köşe (1980)
- Siyasî Günlük (1992)
Ahmet Oktay
Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı, Kültür Bakanlığı Yayınları
SAMET AĞAOĞLU
Yazar, hikâyeci (1909-6 Ağustos 1982). Kafkasya'da doğdu. II. Meşrutiyet döneminin tanınmış düşün adamlarından Ağaoğlu Ahmet Beyin oğludur. Ortaöğrenimini Ankara Lisesi'nde, yükseköğrenimini Hukuk Fakültesi'nde tamamladıktan sonra (1930) bir yıl kadar Almanya'da ekonomi okudu. Yurda dönünce Ekonomi ve Ticaret Bakanlıklarında görev aldı (1933 - 1946). Daha sonra DP saflarında yönetici olarak siyasal hayata atıldı, milletvekili (1950-60), bir iki kez de bakan oldu. 27 Mayıs 1960'dan sonra uzun süre Yassıada'da tutuklu kaldı, Yargılanarak hüküm giydi. Öteki DP yöneticileri ve milletvekilleriyle birlikte affa uğradı. Öykülerinde genellikle, sinir sistemleri zayıf, aşırı iç sıkıntıları, olmayacak korkular içinde bunalan ender rastlanır kişileri işlemek isteyen Ağaoğlu'nun Dostoyevski'nin etki alanında kaldığı kabul edilir.
BAŞLICA YAPITLARI:
İnceleme: Kuvay-ı Milliye Ruhu (1944, 1964).
Öykü: Strassburg Hatıraları (1945, 1966), Zürriyet (1950), öğretmen Gafur (1953), Büyük Aile (1957), Hücredeki Adam (1964), Katırın ölümü (1965). — Gezi yazıları: Sovyet Rusya imparatorluğu (1967).
Anılar: Babamın Arkadaşları (1958, 1969), Arkadaşım Menderes (1968), Marmara'da Bir Ada (1972), Demokrat Partinin Doğuş ve Yıkılış Sebepleri (1973), İlk Köşe (1980).
KAYNAKLAR: Muhtar Körükçü (Varlık, 1 Temmuz 1950, 1 Mart 1957, 1 Ağustos 1957), Rauf Mutluay (Yelken, Kasım 1959), Tahir Alangu (Cumhuriyetten Sonra Hikâye ve Roman, cilt 2, 1965), Şükran KURDAKUL, (Şairler ve Yazarlar Sözlüğü).
