MEHMET AKİF İNAN KİMDİR?
(12 Temmuz 1940, Urfa – 6 Ocak 2000, Yenişehir / Urfa)
Eğitimci, yazar, şair, sendikacı. Akif Reha, Mehmet Reha, Müslimoğlu ve Mithat Mirzali imzalarını da kullandı. Gümrük memuru Hacı Müslim İnan’ın oğlu. İlk ve orta okulu Urfa’da okudu. 1958 yılında Urfa Lisesi'nden Maraş Lisesi'ne sürgün gönderildi; bir yıl sonra Maraş Lisesi'nden mezun oldu ve ilk konferansını Urfalı Şairler üzerine verdi. Aynı yıl içinde Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümüne kaydoldu. İki yıl sonra bıraktı. 1960 yılında Kahramanmaraş'ta Necip Fazıl Kısakürek ile tanıştı. 1962 yılında tekrar üniversiteye döndü ve 1972 yılında mezun oldu. 1958 yılında Maraş Lisesi’nde bir grup arkadaşıyla “Derya” adlı bir gazete çıkardı. Hilal dergisi ve Hilal Yayınları’nın yöneticiliğini yaptı (1960-64). 1969 yılında Nuri Pakdil, Rasim Özdenören ve Erdem Bayazıt’la birlikte Edebiyat dergisinin, 1976 yılında Cahit Zarifoğlu, Rasim Özdenören, Erdem Bayazıt, Alaeddin Özdenören ve Ersin Gürdoğan grubu ile Mavera dergisinin kurucuları arasında yer aldı. Türk Ocakları’nda önce müze ve kütüphane, daha sonra genel merkez müdürlüğü yaptı (1969-72); bu sırada pek çok konferans verdi. 1972 yılından sonra Uşak İmam-Hatip Okulu, Gazi Eğitim Enstitü ve Ankara Fen Lisesi’nde edebiyat öğretmenliği yaptı. 1992 yılında kurulan Eğitim-Bir Sendikası’nın ve 1995 yılında kurulan Memur-Sen’in genel başkanlığı görevini yürüttü. 1998 yılında Kanal 7'de kültür ve sanat programı hazırlayıp sundu. 1999 yılındaki rahatsızlığına kadar durmaksızın çalıştı, pek çok edebiyat ortamında öncü isimler arasında yer aldı. Cahit Zarifoğlu’nun “Yedi Güzel Adam” adlı şiirinde bahsedilen 7 kişiden biri olarak kabul edilir. Kansere yakalanarak yaşamını yitirdi; Harran’da Kapı Mezarlığı’nda gömülüdür. Ölümünden sonra Urfa Belediyesi tarafından aynı yıl adına şiir yarışması düzenlendi.
İlk yazı ve şiirleri 1957 yılından sonra yerel gazetelerde çıktı. Daha çok Edebiyat dergisinde çıkan yazıları ile tanındı. 1977 yılından itibaren Yeni Devir ve Milli Gazete’de Akif Reha, Mehmet Reha imzasıyla günlük fikir ve sanat yazıları yazdı. Şiirleri ve yazıları Defne, Filiz, Hilal, Mavera, Milli Gazete, Orkun, Toprak, Türk Ruhu, Türk Yurdu, Yaprak, Yeni İstikbal, Yedi İklim vb. gibi dergilerde yayımlandı. Divan ve halk şiiri geleneğinden yararlanarak kaleme aldığı şiirleriyle 1960 yılından sonra gelişen “Yeni İslami Akım”ın önde gelen şairleri arasında yer aldı. Yedi şiiri T. Yüncüoğlu tarafıntdan bestendi. Hakkında Trakya ve Ondokuz Mayıs üniversitelerinde yapılmış bitirme tezleri vardır.
Ödülleri: 1982 yılında Kayseri Sanatçılar Derneği tarafından verilen Kasd Deneme Ödülü’nü aldı. 1995 yılında Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat’ta yapılan Türkçe’nin Üçüncü Uluslarası Şiir Şöleni’nde kendisine Türkmenistan’ın ünlü şairi Mahdum Kulu Şiir Ödülü verildi.
ESERLERİ
Şiir Kitapları:
Hicret (1974, Edebiyat Dergisi Yayınları, Ank.)
Tenha Sözler (1991, Yedi İklim Yayınları, İst.)
Şiirler - Hicret & Tenha Sözler (İz Yayıncılık, İst.)
Deneme, İnceleme Kitapları:
Edebiyat ve Medeniyet Üzerine (1972, Edebiyat Dergisi Yayınları, Ank.)
Yeni Türk Edebiyatı (Oktay Çağlar ile; 1977, Yaygın Eğitim Kurumu, Ank.)
Din ve Uygarlık (1985, Akabe Yayınları, İst.)
Cumhuriyet’ten Sonra Türk Şiiri (2009, Eğitim-Bir-Sen Yayınları, Ank.)
Edebiyat, Kültür ve Sanata Dair (2009, Eğitim-Bir-Sen Yayınları, Ank.)
Siyaset Kokan Yazılar (2009, Eğitim-Bir-Sen Yayınları, Ank.)
İslam Dünyası ve Ortadoğu (2009, Eğitim-Bir-Sen Yayınları, Ank.)
Söyleşiler (2009, Eğitim-Bir-Sen Yayınları, Ank.)
Aydınlar, Batı ve Biz (2009, Eğitim-Bir-Sen Yayınları, Ank.)
Hakkında Yazılan Kitaplar:
Mehmet Akif İnan Kitabı (Yayına Hazırlayanlar: Dr. Nazif Öztürk, M. Çetin Baydar, Muhsin Mete, İsmail Hacı Fettahoğlu, M.Atilla Maraş; 2000, Türkiye Yazarlar Birliği, İst., 208 s.)
Kaynaklar:
A Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi Cilt: I / 2001, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İst./ s: 440
A http://www.mehmetakifinan.com/
Hakkında Yazılan Yazılar:
“Âkif İnan’ın şiirinin en belirgin bir özelliği de, duygu ve düşünce tasarrufudur. Kelimeleri öylesine seçer ki, dil, anlam ve duygu seçilen kelimelerin oluşturduğu ilişki içinde tam bir bütünlük teşkil eder. Çok az sözle kişiyi büyük bir duygu ve düşünce çağrışımı ve akıntısı içine bırakır. Bu özellik çağdaş şairler içinde en çok İnan’a özgü bir özelliktir.
Hemen belirtelim ki, toplumsal yanı ağır basan şiirler değildir İnan’ın şiirleri. Tam tersine, bireyseldir. korkusu, umudu, yalnızlığı, hüznü ile şiirinin hareket noktası bizzat kendisidir.
Âkif İnan, ülkü ile aşkı birbiri içinde eritmiştir. Aşk, onun şiirlerinde, Divan şiirinin geleneksel özelliklerini taşır. Ancak Divan şiirinden fazla olarak, aşk’la birlikte günün sıkıntısını da vermek ister.
Âkif İnan’ın şiirini, bu biçim yönünden, şiirin doğuş psikolojisiyle açıklayabiliriz sanırım. Sanki, şiiri, ona zaman zaman vuku bulan doğuşlar halinde gelmiştir. Her beyit kendi içinde öylesine güçlüdür ki, bizde, şiirin bütünü değil de, tek tek beyitler kalır sonunda. Ne var ki, bütün Hicret şiirleri okunup bitirildiğinde, içinize tek ve bütün sinmiştir. çok sayıda akarsular, kendi yataklarında derinleşe derinleşe bir noktaya doğru akmaktadır.”
Alảeddin ÖZDENÖREN
Edebiyat Dergisi, Ekim 1974, Şubat 1975
“İnsan için bizdeki neoklasik tarzın öncüsü demesek bile. bir bakıma da günümüzdeki öncüsü diyebiliriz. O halde bu yeni ekolün de kendine özgü bir dil anlayışı olmalıdır ve İnan, ortaya koyduğu şiirleriyle, bu dil anlayışına varmak istiyor kanaatindeyiz. Yeni yeni söz sembolleri oluşturmak, kelimelerde biçimini bulacak olan eşyaya, ses imajı ve tonu getirmek, böylece de dile yeni bir ruh, yeni bir uyum kazandırmak, bu anlayışın görebildiğimiz özelliklerindendir. Sanatçının şiirlerinin dil özelliği için özet olarak: Şiirin dayandığı anlatma isteği ile, kelimelerin çıkardığı müzik arasındaki uyum da diyebiliriz.”
Oktay ÇAĞLAR
Mavera, Sayfa 44, Temmuz 1980, Ankara
“M. Âkif İnan’ın şiirlerinde; şekil, gazeli hatırlatmasına rağmen geçmişin bir kenarı değil, yeni bir yorumla, “eskimez yeni”nin dile getirildiğini görürüz. O’nun şiiri, özenle seçilmiş kelimeler, benzetmeler, söz sanatları ve imajlarla, geleneksel şiirimizle modern şiirin kesiştiği bir çizgide varolmuştur denilebilir. Geleneksel şiirimizle kurulan, kültür ve medeniyet birikimimizin temellerine uzanan bir köprü halinde, günümüzün şiirinin, şekilde ve özde mükemmel örneklerini oluşturur İnan’ın şiiri.”
Rıfkı KAYMAZ
Gençlik Dergisi, Sayı: 5, 1992 Ankara