TANZİMAT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI
Tanzimat 1.dönemde klasisizm ve romantizm akımları etkili iken Tanzimat 2.dönemde realizm ve natüralizm akımları etkilidir. Tanzimat I. dönemde sanat toplum içinken Tanzimat 2.dönemde sanat sanat içindir. Tanzimat l. dönemde toplumsal konular işlenmişken Tanzimat 2.dönemde bireysel konular işlenmiştir. Tanzimat l. dönemde tiyatro oynanmak için yazılmışken Tanzimat 2.dönemde tiyatro okunmak için yazılmıştır. Tanzimat 1. dönemde gazete etkin iken Tanzimat 2.dönemde daha pasiftir.
TANZİMAT HAZIRLIK DÖNEMİ
Tanzimat edebiyatı ilk özel gazete Tercüman-ı Ahval ile başlar. İlk resmî gazete Takvim-i Vakayi, ilk yarı resmi gazete Ceride-i Havadis'tir. İlk çeviri roman Yusuf Kamil Paşa'nın Fenelon'dan çevirdiği Telemak adlı eseridir. İlk mizah gazetesi Teodor Kasap'ın çıkardığı Diyojen'dir. İlk dil¬bilgisi kitabı Cevdet Paşa'nın Kavaid-i Osmanî adlı eseridir. Adında Türk kelimesi geçen ilk dil¬bilgisi kitabı Süleyman Paşa'nın Sarf-ı Türki adlı eseridir. İlk dergimiz Münif Paşa'nın çıkardığı Mecmua-ı Fünun'dur. Bu dönemde ilk günlük Direktör Ali Beyin Seyahat Jurnali adlı eseridir. İlk öykü denemeleri Emin Nihaf'ın Müsameretname adlı eseridir. İlk özdeyişler kitabı olan Lehçetül Hakayık'ı Direktör Ali Bey yazmıştır. Bu dönemde Osmanlıcılık, İslamcılık, Batıcılık ve Türkçülük gibi akımlar devleti kurtarmak için ortaya atılmıştır.
TANZİMAT SANATÇILARI
1.DÖNEM
Edebiyatımıza birçok yeniliğin yerleşmesini sağlamıştır. La Fountaine'den fabl Lamartine'den şiirler çevirmiştir. İlklerin adamıdır. Halk için sanat görüşünü benimsemiştir. İlk tiyatro eserimiz Şair Evlenmesi'ni yazmıştır. İlk makalemiz Mukaddime'yi yazmıştır. İlk özel gazetemiz Tercüman-ı Ahval'i Agâh Efendi ile birlikte çıkarmıştır. İlk atasözleri derlememiz Durub-ı Emsal-i Osmani'yi yazmıştır. Çeviri şiirlerini Tercüme-i Manzume adıyla kendi şiirlerini Müntehabat-ı Eşar adıyla yayımlamıştır. Tasvir-i Efkâr adlı gazeteyi Namık Kemal'e devretmiştir. Edebiyat kelimesini ve düzyazıda noktalama işaretlerini kullanan ilk kişi odur.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
Vatan Şairi olarak bilinen sanatçı tiyatroyu eğlencelerin en faydalısı olarak görmüştür. Sahnelenen ilk tiyatromuz Vatan Yahut Silistre ona aittir. Diğer tiyatroları Karabela, Gülnihal, Akif Bey, Zavallı Çocuk, Celaleddin Harzemşah'tır. İlk tarihi romanımız Cezmi, ilk edebi romanı¬mız İntibah en önemli eserleridir. Ziya Paşa'nın tutarsız görüşlerini eleştirdiği Tahrib-i Harabat adlı eseri ilk eleştiri kitabı sayılır. İlk eleştiri yazısı Lisan-ı Osmanînin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazat-ı Şamildir'i o yazmıştır. En ünlü şiirleri Vatan Mersiyesi ve Hürriyet Kasidesi'dir. Kenan Müdafanamesi, İrfan Paşa'ya Mektup, Takip, Kanije, Silistre Muhasarası, Osmanlı Tarihi, Büyük İslam Tarihi, Evrak-ı Perişan diğer önemli eserleridir
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
İlk antoloji taslağı sayılan Harabat'ı yazan sanatçı halk şiirinin ve dilinin gerçek edebiya¬tımız olduğunu belirten «Şiir ve İnşa» adlı makalesini yazmasına rağmen kendisi böyle davran¬mamıştır. Biçimce eski içerikçe yeni olmaya gayret göstermiştir. Terkib-i bendleri ve terci-i bendleri meşhurdur. Ali Paşayı hicveden Zafername'yi yazmıştır. İlk mülakatımız sayılan Rüya'yı yazmıştır. Şiirlerini Eşar-ı Ziya anılarını Defter-i Amal adlı eserlerinde toplamıştır.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
İlk hikâye örneklerimizden biri sayılan Letaif-i Rivayet'i yazan sanatçının diğer ünlü hikâye kitabı Kıssadan Hisse'dir. «Yazı Makinesi» olarak bilinir. Yanlış Batılaşmayı ele alan ilk roman Felatun Beyle Rakım Efendi'yi yazmıştır. İlk tarihi roman denemesi Yeniçeriler'i yazmıştır. Eser¬lerinde insanlara bilgi verdiği için Hace-i Evvel (İlk Öğretmen) denilmiştir. İlk polisiye romanımız sayılan Esrar-ı Cinayat'ı yazmıştır. İlk fen romanımız sayılan Amerika Doktorları'nı yazmıştır. Haşan Mellah, Hüseyin Fellah, Dürdane Hanım, Yer Yüzünde Bir Melek, Henüz On Yedi Yaşında diğer eserleridir. Çerkez Özdenler, Çengi, Açıkbaş tiyatrolarıdır.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
İlk romanımız olan Taaşşuk-ı Talat u Fitnat adlı eseri yazan sanatçı aynı zaman ilk Türkçe sözlüğümüz Kamus-ı Türkîyi yazmıştır. İlk bilimler ansiklopedimiz Kamusul Alam'ı yazmıştır. Kutadgu Bilig ve Orhun Abideleri'ni Türkçeye çeviren ilk kişidir. Kamus-ı Fransevîve Kamus-ı Arabî diğer sözlük çalışmalarıdır.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
Sanatçı Anadolu'da tiyatro açan ilk kişi, Bursa'da kendi adıyla tiyatro kuran ve Moliere'den çeviriler yapan devlet adamıdır. Türk kelimesi üzerinde duran ilk kişi olan sanatçının en önemli eserleri İnfiali Aşk, Dudu Kuşlar, Zor Nikâh, Zoraki Tabip, Kadınlar Mektebi adlı tiyatrolarıdır. Ebul Gazi Bahadır Han'dan Şecere-i Türk adlı eseri çevirmiştir. Türkçülük fikir akımının ilk bü¬yük temsilcisidir. Lehçe-i Osmanî adlı sözlük çalışması vardır.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
TANZİMAT SANATÇILARI
2. DÖNEM
İlk realist romanımız olan Araba Sevdası'nı yazan sanatçı aynı zamanda Servet-i Fünun edebiyatının akıl hocasıdır. Muallim Naci ile uzun yıllar süren «eski-yeni» kavgasında yeniyi sa¬vunmuştur. Sanat sanat içindir ve kafiye kulak içindir, görüşünü benimsemiştir. Oğlu Nijat'ın ve diğer iki çocuğunun ölümü onu bireysel ve hüzünlü eserler vermeye zorlamıştır. «Güzel olan her şey" şiirin konusu olabilir.» demiştir. Muallim Naci'nin Demdeme'sine karşılık Zemzeme adlı kitabı yazmıştır. İlk dramımız Afife Anjelik'i yazmıştır. Diğer tiyatroları Vuslat, Atala ve Çok Bilen Çok Yanılır'dır. Şiirlerini Yadigâr-ı Şebab, Pejmürde ve Nağme-i Seher adlı eserlerde toplamıştır. Öyküleri Muhsin Bey ve Şemsa'dır. Edebiyata dair görüşlerini Talim-i Edebiyat ve Takdir-i Elhan adlı eserlerinde dile getirmiştir.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
"Şair-i Azam''unvanı verilen sanatçı "tiyatro okunmak içindir" görüşüne bağlıdır. Eşi Fatma Hanım için yazdığı Makber adlı şiiri ünlüdür. İlk pastoral şiirimiz Sahra'yı yazmıştır. İlk kafiyesiz şiirimiz Validem'i yazmıştır. Aruzla yazılan ilk tiyatro eserimiz Eşber'i yazmıştır. Heceyle yazılan ilk tiyatro eserimiz Nesteren'i yazmıştır. "Tezatlar Şairi" olarak bilinir. Makber, Ölü, Bunlar O'dur, Hacle, Garam, İlham-ı Vatan şiir kitaplarıdır. Macera-yı Aşk, Sabru Sebat, İçli Kız, Fin- ten, Liberte, Duhteru Hindu tiyatrolarıdır. Asur, Babil, Hint, Yunan mitolojisine ait konuları ve metafiziği çok işlemiştir.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
Recaizade Mahmut Ekrem'le eski- yeni kavgasında eskiyi savunan sanatçı ilk köy şiirimiz Köy Kızlarının Şarkısı'nı yazmıştır. R.Mahmut Ekrem'in Zemzeme adlı eserine karşılık Demdeme'yi yazmıştır. Istılahat-ı Edebiyye edebiyatla ilgili bilgiler veren eseridir. Ateşpare, Şerare ve Füruzan şiir kitaplarıdır. Ömer’in Çocukluğu anı kitabıdır. Lugat-ı Naci adlı sözlük çalışması vardır.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
İlk köy romanımız kabul edilen Karabibik'i kaleme alan sanatçı ilk psikolojik roman dene¬mesi, ilk tezli roman, ilk natüralist roman sayılan Zehra'yı yazmıştır. Hala Güzel, Haspa, Sevda, Zavallı Kız öyküleridir.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
Batılı anlamdaki ilk öykülerimiz Küçük Şeyler'i yazan sanatçı romantizmden realizme geçi¬şin ilk ürünü olan Sergüzeşt'i yazmıştır. Edebiyatla ilgili bilgiler içeren Rumuzül Edep'i yazmıştır.
Şir adlı tiyatrosu vardır. Yeğeni için yazdığı İclal adlı mensur şiiri vardır.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
SERVET-İ FÜNUN DÖNEMİ
Diğer isimleri Fikret-Ziya Okulu, Salon Edebiyatı, Edebiyat-ı Cedide'dir. Sanat sanat içindir. Tanzimat sanatçıları Hamid-Ekrem-Sezai'den etkilenmişlerdir. Divan edebiyatındaki müstezatı serbest müstezat yaparak serbest şiirin önünü açmışlardır. Batı kaynaklı sone, terzarima, triyole, balad gibi nazım biçimleri kullanılmıştır. Anjambman yani beyit anlayışının kırılması ile cümlenin diğer beyitlere aktarılmasını sağlamışlardır. Servet-i Fünun Tevfik Fikret'in derginin başına geçmesi ile edebi nitelik kazanmıştır. Resimli roman basma tekniğini ilk kez Ahmet İhsan Tokgöz, hocası Recaizade Mahmut Ekrem'in Araba Sevdası adlı romanında kullanmıştır. Bu dönemde gazete ve tiyatro cılız kalmıştır. Realizm, Parnasizm ve Sembolizm akımlarından etkilenmişlerdir.
Sembolizm ve parnasizm akımlarını edebiyatımızda ilk kez kullanan sanatçı ilk şiirlerini Tamat adlı kitapta toplamıştır. Hac Yolunda, Suriye Mektupları, Avrupa Mektupları önemli gezi yazılarıdır. Yalan ve Körebe tiyatrolarıdır. Tiryaki Sözleri vecizelerini topladığı eseridir. En ünlü şiirleri Elhan-ı Şita ve Yakazat-ı Leyliyye'dir.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
Sis şiirinde İstanbul'a kinini kusan sanatçıya karşılık Yahya Kemal, Siste Söyleniş adlı şi¬irini yazmıştır. Tarih-i Kadim şiiri için Mehmet Akif ona zangoç(çan çalan kişi) demiştir. Ahmet Mithat ona ve Servet-i Fünunculara dekadan (Düşkünleşmiş-Eşek yavrusu) demiştir. Manzum hikâyede çok başarılı olan şairin Ferda şiiri gençlere öğüttür. Bir Lahza-i Taahhür adlı şiirinde Ulu Hakan Abdülhamid Han'a düzenlenen suikastı övmüştür. Ahmet Muhip Dıranas onun Rübab-ı Şikeste adlı şiir kitabını Kırık Saz adıyla sadeleştirmiştir. Şermin çocuklar için hece ölçüsü ile yazdığı şiir kitabıdır. Meşrutiyetten sonra yazdığı Han-ı Yağma, Millet Şarkısı, Doksanbeşe Doğ¬ru vb. şiirler ile toplum için sanat yapmıştır. Aşiyan adlı evi bugün müzedir. Papaz olan oğlu Haluk için çok üzülen şairin Haluk'un Defteri, Rübabın Cevabı adlı eserleri önemli şiir kitaplarıdır.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
Namık Kemal'in devamı sayılan sanatçı İstanbul işgal edilince Kara Bir Gün adlı yazısı yü¬zünden Malta'ya sürülmüştür. Gizli Figanlar, Fırak-ı Irak ve Malta Geceleri şiir kitaplarıdır.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
Romanımızın kurucusu ve babası sayılan sanatçı Fransız söz dizimini dilimize uyarlamış¬tır. Batılı anlamdaki ilk kusursuz romanlarımız Mai ve Siyah ile Aşk-ı Memnuyu yazmıştır. İlk mensur şiirlerimiz Mensur Şiirler'i (Mezardan Sesler) yazmıştır. Kâbus, Fare ve Füruzan tiyat¬rolarıdır. Romanlarında İstanbul’u anlatan sanatçı öykülerinde Anadolu'yu anlatmaya çalışmıştır. Kırk Yıl ile Saray ve Ötesi anılarıdır. Nemide, Ferdi ve Şürekâsı, Bir Ölünün Defteri, Nesl-i Ahir önemli romanlarıdır. Heyhat, Bu Muydu, Bir İzdivacın Tarihi Muaşşakası önemli öyküleridir.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
İlk psikolojik romanımız Eylül'ü yazan sanatçının tiyatroları Cidal, Pençe ve Sansar'dır. Sanatçının Siyah İnci adlı mensur şiirleri vardır. Ferda-i Saram, Karanfil ve Yasemin, Genç Kız Kalbi, Böğürtlen, Son Yıldız, Halas önemli romanlarıdır. Son Emel, Aşk Kadını, Eski Aşk Geceleri, Gözlerin Aşkı önemli öyküleridir.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
Edebiyatımızda Haristan ve Gülistan adlı eseriyle masal kitabına isim veren ilk kişi olan sanatçının Gönül Hanım adlı eseri Orhun Abideleri'ne yapılan yolculuğun romanıdır. Çağlayanlar isimli öyküsü vardır.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
Servet-i Fünun dergisi sanatçının Edebiyat ve Hukuk adlı makalesi yüzünden kapanmıştır. Cumhuriyet döneminde makaleleriyle bilinen sanatçının Kavgalarım adlı eleştirisi vardır. Nadide ve Hayal İçinde adlı iki romanı bulunan sanatçının Hayat-ı Muhayyel, Hayat-ı Hakikiye Sahnele¬ri, Niçin Aldatırlarmış adlı öyküleri vardır.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
Sokağa ayna tutan sanatçı edebiyatımızda natüralizmin en önemli temsilcisidir. En önemli romanı Mürebbiye'dir. Hazan Bülbülü adlı tiyatrosu da bulunan sanatçının Şık, İffet, Mürebbiye, Metres, Tesadüf, Şıpsevdi, Nimetşinas, Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç, Gulyabani, Hakka Sığındık, Ben beli miyim, Kesik Baş diğer önemli romanlarıdır. Mutallâka adlı romanı mektup tarzında yazılmış ilk romanımız olan sanatçının Kadınlar Vaizi, Katil Buse, İki Hödüğün Seyahati, Melek Sanmıştım Şeytanı önemli öyküleridir. Ahmet Mithat Efendinin temsil ettiği edebi gele¬neği sürdüren sanatçının romanları teknik açıdan kusurlu, dili sadedir.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?
İlk fıkra yazarımız sayılan sanatçının yazılarında sehl-i mümteni(kolay yazılabilir görü¬nüp zor yazılma) özelliği vardır. İlk Sevgi, Güzel Eleni, Asker Oğlu önemli romanlarıdır. Şehir Mektupları, Eşkâl-i Zaman, Gülüp Ağladıklarım, Muharrir Bu Ya önemli fıkralarıdır. Falaka adlı eserinde anılarını anlatmıştır.
Yukarıda tanıtılan sanatçı kimdir?