SAİT FAİK ABASIYANIK KİMDİR?
Öykü yazarı (1906 - 11 Mayıs 1954). Adapazarı'nda doğdu. İlköğrenimini Adapazarı Rehber-i Terakki Mektebi'nde tamamladı. Kurtuluş savaşı sona erince ailesinin İstanbul'a yerleşmesi üzerine İstanbul Erkek Lisesi'ne verildi. 10'uncu sınıfa kadar bu lisede okudu; Bursa Lisesi'ni bitirdi (1928). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'ndeki öğrenimini tamamlamadan Fransa'ya gitti (1930). Fransızca öğrenmek amacıyla Grenoble'de Champollion Lisesinde okudu. Dönüşünde (1933) babasının isteğiyle ticaret yaptı; yürütemedi. Bir süre Halıcıoğlu Ermeni Yetim Mektebi'nde Türkçe grup dersleri okuttu. Haber gazetesinde adliye muhabiri olarak çalışması da bir ay sürdü (Mayıs 1942). İlk öykülerini Bursa Lisesi'nde öğrenciyken yazdığını bir konuşmasında anlatmıştır. 1926-28 yıllarında kaleme alınan bu öykülerden İpekli Mendil (Varlık, 15 Nisan 1934), Zenberek (Varlık, 29 Ekim 1935) yıllar sonra basıldı. Öykü ve yazıları Varlık (1934-54), Ağaç (1936), Servet-i Fünun - Uyanış, Ses-Yeni Ses (1939-40), İşte (1944), Yürüyüş (1943-44), Gün (1946), Yaprak (1949-50), Yenilik (1952-54) dergilerinde yayımlandı. Uçurtma (Milliyet gazetesi, sanat sayfası, 9 Aralık 1929), yayımlanan ilk öyküsüdür. Sait Faik daha ilk ürünlerinde ayrı bir kişilik, yeni bir ses ortaya koymuştur. Genellikle çevre ilişkilerinin ağır bastığı bu öykülerde geleneksel kuruluşlara sığmayan bir anlatım zenginliği görülür. Kişilerini işlerken gerçeğin kalın çizgilerine kapılmaz pek; yorumunu yapar. Her satırında özgürlüğün ve doğanın adamı olduğu fışkırır gibidir. Henüz sınıf bilinci aşamasına varmayan emekçilerin yaşamından resimler çizdiği zaman da, fukara mahallelerin çocuklarını yansıttığı zaman da gözlemci bir gerçekçilikten çok, bir hümanizmanın beslediği duyarlıklar sezilir. Bu nedenle, sonraki kitaplarında bireysel gibi görünen öykülerinde de insana özgü değerleri özümleme olanakları yarattığından, bireyde toplumu yansıtma özelliği kazanır. Şehrin gürültüsü, kenar mahalle, fabrikalar, Yüksek- kaldırım, iyileri, kötüleri, emekçisi, emek sömürücüsü, balıkçısı, gazetecisi, sanatçısıyla bütün toplum bu kendine özgü sesin insanca yankılarıyla dolar, taşar. Toplumdaki çelişkiler karşısında başkaldırma ve öfke; kaçma ve yeniklik duyguları gibi çelişik durumlar alır ama «...sanatkârın vazifesi kendi yurdunda işsizlikle, dilencilikle, haksızlıkla, istismarcılıkla mücadeledir» inancından sapmayan öyküleriyle yaşadığı yıllara damgasını basar. 1953'te Amerika'daki Mark Twain Cemiyeti'ne üye seçilen Sait Faik, yeni öykü ve düzyazımızın kurucularından sayılmaktadır.
YAPITLARI: Semaver (öyküler, 1936), Sarnıç (öyküler, 1939), Şahmerdan (öyküler, 1940), Medar-ı Maişet Motoru (roman, 1944, Sıkıyönetimce toplatıldı. 2. bas. Birtakım İnsanlar adıyla, 1952), Lüzumsuz Adam (öyküler, 1948), Mahalle Kahvesi (öyküler, 1950), Havada Bulut (öyküler, 1951), Kumpanya (öyküler, 1951), Havuz Başı (öyküler, 1952), Son Kuşlar (öyküler, 1952), Kayıp Aramyor (roman, 1953), Şimdi Sevişme Vakti (şiirler, 1953), Alemdağda Var Bir Yılan (öyküler, 1954), Az Şekerli (öyküler, 1954), Tüneldeki Çocuk (1955), Mahkeme Kapısı (1956). Ölümünden sonra bütün yapıtları Varlık Yayınevi, daha sonra Bilgi Yayınevince bastırıldı (8 cilt, 1970). Sabri Esat Siyavuşgil tarafından seçilip Fransızcaya çevrilen 41 öyküsü Un Point sur la Carte (1962), adıyla Milli Eğitim Bakanlığınca Hollanda'da yayımlandı.
KAYNAKLAR: (Yenilik, Haziran 1954), T. Alangu (Sait Faik için, 1956), Muzaffer Uyguner (Sait Faik Abasıyanık’ın Hayatı, 1959), S.F. Abasıyanık’ın Hayatı, Sanatı, Eserleri, (1964), Fikri Cantürk - Güven Kalafat (Varlık, 15 Ağustos 1963), Tahir Alangu (Cumhuriyetten sonra Hikâye ve Roman, cilt 3, 1965), ö. F. Toprak (Yön, 13 Mayıs 1966), Vedat Günyol (Dile Gelseler, 1966), Adnan Binyazar Türk Dili, sayı 228, 1970), Mahmut Alptekin, (Sait Faik, 1974), Bir öykü Ustası Sait Faik Abasıyanık (1976), Behçet Necatigil (Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü, 1971, 1979), Refika Taner-Asım Bezirci, (Edebiyatımızda Seçme Hikâyeler 1981).
SAİT FAİK ABASIYANIK KİMDİR?
Sait Faik, 1906 Adapazarı doğumludur Ailesi, kentin tanınmış ve hâli vakti yerinde insanlarındandı. İlk eğitimini Adapazarı’nda, liseyi -İstanbul Erkek Lisesi’nde başlayıp, Bursa Erkek Lisesi'nde tamamlamış, iki yıl İstanbul Darülfünunu Edebiyat Fakültesine devam ettikten sonra 1930 yılında Fransa'da yine edebiyat fakültesine yazılmıştı. Onun içki ve avare yaşamla tanışması bu yıllara denk düşer: Ama, asıl başıboş yaşamı babasının ölümü ile birlikte (1939) başlar Ailesinin isteği üzerine girdiği ticaret işlerinde kısa sürede iflas ettikten sonra, Halıcıoğlu Ermeni Yetim Mektebindeki Türkçe öğretmenliği de uzun sürmemiştir. Bir ara gazeteciliği denediyse bile, -Türk edebiyatı adına çok yerinde bir kararla- çalışmanın insanı yorduğuna kanaat getiren Sait Faik'in, kendini bütünüyle yazmaya ve gönlünce yaşamaya verdiğini görüyoruz. Düşük telif ücretlerinden dolayı eline az bir para geçmesine rağmen, ailesinden kalan miras sayesinde ayakta durabilmiş ve Burgaz adasındaki eski köşkte annesi ile birlikte yaşamıştır. 1948 yılında yakalandığı siroz sonucu 1954 yılında ölen Sait Faik, Türk edebiyatının öykü alanındaki en büyük yazarlarındandır
Edebiyat hayatına daha lise yıllarında (1925-1928) şiir yazarak başlamış ama kısa bir süre içinde öyküye dönmüştü. İlk öyküsü 1926 tarihli "İpek Mendil"di. Basılan ilk öyküsü, Kenan Hulusi aracılığı ile Milliyet gazetesinde çıkan "Uçutma"dır (1929). 1936'da yayınlanan Semaver ise ilk kitabıydı. Türkiye'de tek parti rejiminin yazarlara yönelik baskılarının ağırlaştığı yıllarda, 1940'da yayınlanan "Şahmerdan" kitabındaki bir öyküsü nedeni ile sıkıyönetim mahkemesine düşmüş, beraatine kadar geçen süre içinde, -kendisi gayretiyle yayınlanan- "Medar-ı Muaşeret Motoru" adlı romanı da toplatılmıştı. II. Paylaşım savaşı sonrasında başlayan demokratikleşme süıeci içinde en verimli dönemini yaşayan Sait Faik, eserlerini birbiri ardına sıraladıysa da, siroza yakalandığını öğrendikten sonra bir müddet yazmaya ara vermişti. Hastalığın yarattığı duygusal etkilenmeler, olgunluk dönemi öykülerinde açık bir biçimde kendini gösterir. Belki de onu yaşamla, insanların acıları ile bu kadar yakından ilgilendiren neden de budur: 1953 yılında Amerika'daki "Mark l\vain" derneğine fahri üye olarak seçilmesi halk arasındaki ününü pekiştirmiş, kitaplarının çoğu daha o yıllarda ikinci, üçüncü baskı sayısına ulaşmıştı. Ölümünden bir yıl sonra annesi Makbule Hanım'm koyduğu "Sait Faik Hikâye Armağanı", bugün de varlığını sürdürüyor
İlk hikâyelerinde olayları toplumcu bir açıdan gözlemeye çalıştığı, gözlemci bir gerçekçiliğe yöneldiği görülür. Bu yıllarda, "Vakit gazetesi" çevresindeki yazarlar arasında tutulan, toplum çatışmalarını anlatan hikâyeleri ile "küçük adamın günlük yaşayışını" ele almaya başladı. Eskilerin kenarda köşede unuttukları, kimselerin varlığından haberdar olmadıkları "küçük adam "ı edebiyatımıza getiren o olmadıysa bile, yerleştiren, bilinmeyen yönlerini gösteren, bir moda hâline getiren, en güzel hikâyelerini yazan o olmuştur. Ona göre, asıl hikâye çekişmeler ve çatışmaların yaşam ve geçim kavgası ile ilgili olan yanında değil, onun ötesinde kalan yaşama sevincinde, halkın hayatında sürekli olarak giden, dilenmeyi güzel ve umutlu bir hâle getiren paylaşılmış sevgidir.
Sait Faik, yeni, kendine has, büyük şehrin aylaklarına yönelmiş hikâyelerine, onu yavaş yavaş ölüme götürecek bir hastalığın teşhisi ile birlikte başladı. Ölüm korkusunun, onu, hikâyede bir anlamda yaşama ve yazma tutkusu içinde her şeyi unutmağa, belki de ardında yaşayacak bir varlık bırakma endişelerine götürdüğünü, sonunda sıtmalı bir yazma devresine girdiğini görüyoruz. Ayrı din, millet, zümrelere bağlı insanlar ve mesleklerin ayırıcı çizgilerinin ötesindeki ortak vasıflara yönelerek, İstanbul'un beşeri bütünlüğünü veren mozaiğin ayrıntıları arasına iyice karışıp gömülerek, 1946-1954 yılları arasındaki sekiz yıl içinde ölümü bekleyişin sıkıntılarını avutmuştur. Hikâyede hayatı, hayatta süreli ve düşlü hikâyeleri yaşaması birbirinden ayrılamayacak denli iç içe geçmiştir.
A. ÖMER TÜRKEŞ
İLGİLİ İÇERİK
- SAİT FAİK ABASIYANIK HAYATI
- KAYIP ARANIYOR ÖZET
- LÜZUMSUZ ADAM ÖZET
- SAİT FAİK'LE YILLAR
- DÜLGER BALIĞININ ÖLÜMÜ-HİKAYE
- HARİTADA BİR NOKTA-HİKAYE
- SEMAVER-HİKAYE
