Betimlemesi yapılan varlığın belirgin özellikleri anlatılmalıdır. Ölçülü olunmalı ve gerektiği yerde durulmalıdır. Kısa cümleler ve seçkin sıfatlar kullanılmalıdır.
Betimlemede Gözlem ve Çeşitleri
Gözlem; olaylara varlıklara inceleyici bir gözle bakma, onları inceleyip belirleyici özelliklerini seçme işidir. Sanat eserlerinde önemli bir yeri olan gözlem ikiye ayrılır:
İç gözlem: Kişinin, gözlerini kendi ya da başkalarının iç dünyasına çevirmesi onun üzerinde düşünmesidir.
"Ahmet Cemil yirmi iki yaşında idi. Hayal âleminde kanatları ı kırılmış bir kuş gibi henüz topraklara düşmemişti. Gözleri aydınlık bir hayal ufkunun aydınlığı ile dolu iken, bir perde altında siyah bir köşenin açılmak üzere olduğunun farkına varamamıştı. O, yalnız ışıklı, Neşeli bir sabahın rüyasına dalmıştı. Yalnız bütün F ruhuyla ümitlerinin gerçekleşmesini bekliyordu. Ün kazanmak, edip olmak, herkesçe tanınmak, bir gün edebiyat âleminin zirvelerine çıkmak, ismini yükseltmek... Hayal ettiği yüksek makama bir sınır koyamıyor; ardından da bu derece yükselme emellerine kapıldığı için kendi kendinden utanıyordu. ”
Bu parçada yazar, iç gözlemden yararlanarak roman kahramanı Ahmet Cemil’in edebiyat dünyasında yükselmek adına kurduğu hayalleri anlatmıştır.
Dış gözlem. Dış dünyanın, varlıkların, olayların ayırıcı niteliklerini bulmak için yapılan değerlendirmedir.
Özellikle roman, hikâye, oyun gibi yazı türlerinin oluşumunda gözlemin önemli bir payı vardır. Anlatılanların inandırıcılık kazanması, gerçeklik duygusu uyandırmasında gözlem önemli bir rol oynar. Çünkü çoğu kere anlatılanların gözle görülmesi yeterli olmaz. Bunların birbiriyle etkileşimi, nasıl geliştiği, gelişmeyi yönlendiren etkenler, ancak gözlem yoluyla ve bakılıp gö-rülenlerin değerlendirmesi sonucu gerçekleşebilir.
“Sofya’da kahveler açık hatta dopdolu. Masa masa insan kümeleri konuşup görüşüyor; simsarlar, komisyoncular, tüccarlar, iş adamları, aracılar görüş alışverişi yapıyor. Büyük caddeler, gelip geçenlerle, mağazalar alışveriş yapanlara dolu: Köylü, yerli, Türk, Alman, Avusturya askerleri..."
Bu parçada dış gözlemden yararlanılarak Sofya’nın sosyal ve ticari yaşamı hakkında bilgi verilmiştir.