1.Tanzimat döneminde eleştiri türünde yazılan eserden dört tanesini yazar ve konusu ile yazınız

• Tahrib-i Harabat ve Takip: Namık Kemal’in Ziya Paşa’nın yazdığı Harabat antolojisine karşı yazmıştır. Yeni edebiyatın savunmasını yapmıştır.
• Renan Müdafaanamesi: Ernest Renan’ın İslam hakkındaki yazısına karşılık yazılmıştır.
• İrfan Paşa’ya Mektup: İrfan Paşa’nın yeni edebiyatı hakkındaki görüşleri eleştirilmiştir.
• Zemzeme ve Demdeme diğer eleştiri türündeki eserlerdir

 2.   Yenileşme Dönemi’nde yenilikler ilk hangi alanda başlamıştır? Bu yenilikleri hangi kesim niçin istemektedir? (10 puan)

Bu dönemde yenilikler ilk olarak askeri alanda başlamıştır. Bu yenilikleri devlet adamları, devleti, içinde bulunduğu zor durumdan kurtarabilmek için istemişlerdir.

 3.  Yenileşme Dönemi’nde yapılan yeniliklerle Tanzimat Fermanı’nın getirdiği yenilikleri karşılaştırdığınızda hangi sonuca ulaşmaktasınız?  Açıklayınız. (10 puan)

Yenileşme Dönemi’nde yapılan yenilikler daha çok askeri, idari ve ekonomik alanları kapsarken Tanzimat Fermanı’nın getirdiği yenilikler daha toplumsal, siyasal, hukuki özellikler taşır. Yasalarla da korunduğu için daha kalıcı olmuştur. 

 4.  Tanzimat Dönemi’nde çıkarılan gazetelerden beş tanesini ve en belirgin özelliklerini yazınız. (10 puan)

1. Takvim-i Vakâyı (1831)  ilk resmi gazete, II. Mahmut Dönemi
2. Ceride-i Havadis  (1840)  ilk yarı resmi gazete William Churchill adında bir İngiliz tarafından çıkarılmıştır.
3. Tercüman-ı Ahval Gazetesi (1860)  ilk özel Türkçe gazete, Şinasi ve Agâh Efendi tarafından çıkarılmıştır.
4. Tasvir-i Efkâr (1862)  Şinasi tarafından çıkarılmış, sonra Namık Kemal devralmıştır.
5. Ayine-i Vatan  (1866)  Mehmet Arif Bey'in gazetesi, ilk resimli gazetedir.
6. Muhbir  (1866)  Ali Suavi tarafından çıkarılmıştır.
7. İbret  (1870)  Ahmet Mithat Efendi tarafından çıkarılmıştır.
8. Tercüman-ı Hakikat  (1878)  II. Abdülhamit Dönemi’nin en önemli gazetesidir. Ahmet Mithat Efendi tarafından çıkarılmıştır.
9. İkdam  (1894)  Ahmet Cevdet tarafından çıkarılmıştır.

5.  Aşağıdaki soruları verilen manzume doğrultusunda cevaplayınız. 

a)   Metnin konusundan ve Sadullah Paşa’nın edebi kişiliğinden de hareketle Yenileşme ve Tanzimat Dönemi aydınlarının yetişme tarzları, olaylara bakış açıları konusunda neler söyleyebiliriz? Kısaca açıklayınız. (10 puan )

Kendi imkânlarıyla Batı’yı tanıyan Tanzimat aydınları, yönetimin yaptığı atılımlarla daha da cesaretlenmiş; sosyal, siyasal ve edebi çıkış yolunu Avrupai düşünce sisteminde görmüşlerdir. Bu doğrultuda Rönesans ve hemen ardından Aydınlanma Çağını yaşayan Avrupa’yı enine boyuna incelemişler ve bu düşünce sisteminden etkilenen Avrupa aydınlarını örnek almışlardır. 1789 Fransız Devrimi'nin sosyal ve siyasi sonuçlarından olan hürriyet, eşitlik, sosyal adalet, meşrutiyet, dünya kardeşliği gibi kavramları benimsemiş, Osmanlı toplumuna bu düşünceleri aşılamaya çalışmışlardır.

 Kaynağı Batı olan Tanzimat Fermanı’nın açtığı hür ve modern hayatın tüm halk tarafından özümsenmesinin ancak edebiyatla mümkün olacağına inanmışlar ve bu doğrultuda eser vermişlerdir. Avrupa’yı yakından inceleyebilmeleri, Tanzimat Fermanı’nın ilanı, yönetimin de bu konuda o an için esnek olması modernleşme yolunda Tanzimat aydınları için büyük bir şans olmuştur. 

  b)   Yirmi üçüncü beyitte de bahsedildiği üzere bu dönemde gazete, toplumsal anlamda önemli bir rol oynar. Bunun sebebi nedir? Dönemin şartlarından hareketle açıklayınız. (10 puan)

Bunun en önemli sebebi, gelişmişliğin ilk adımı olarak gazetenin ön plana çıkmasıdır. Dönemin aydınları, Batı’da gazeteye verilen önemi görüp halkımıza uygarlık değerlerini öğretmek amacıyla işe gazeteyle başlamışlardır.

 c)   Bu metin sizlere, Tanzimat Dönemi’nde ortaya konan edebi metinlerin yazılış amaçları ve işlevleri konusunda neler düşündürmektedir? Divan edebiyatında verilen edebi metinlerin özelliklerinden hareketle açıklayınız. (10 puan)

Bu dönem edebi metinlerinde Divan edebiyatının aksine faydacılık ön plandadır. Kişisel duygu, düşünce ve hayalleri anlatmak yerine halkı aydınlatmak, yol göstermek amacıyla yazılmışlardır.

d)   Bu dönem edebi ve öğretici metinlerinde işlenen yeni kavramlar nelerdir? (10 puan)

Eşitlik, hürriyet, kanun, Batılılaşma ve adalet gibi kavramları işlenmiştir.

 6.   Divan edebiyatı öğretici metinleriyle Tanzimat edebiyatı öğretici metinlerini yapı, konu, dil, bireysellik-toplumsallık, metin türleri ve hitap edilen kitle bakımından karşılaştırınız. Ulaştığınız sonuçları maddeler halinde yazınız. (20 puan)

• Divan edebiyatındaki münacat, methiye, dua gibi bölümlerden oluşan klasik yapıya karşın Tanzimat edebiyatında böyle bir yapı yoktur.
• Divan edebiyatında genellikle dini, tasavvufi, ahlaki, tarihi konular işlenirken; Tanzimat edebiyatında hürriyet, eşitlik, kanun üstünlüğü bilim ve teknik gibi konular işlenmiştir.
• Divan edebiyatında Arapça-Farsça tamlamalar, uzun ve secili cümlelerden oluşan süslü bir dil ve anlatım varken; Tanzimat edebiyatında benzer özellikler görülmesine rağmen dil sadeleştirilmeye çalışılmıştır.
• Divan edebiyatında düşünce ve duygularda bireysellikten uzak durulmuş; Tanzimat edebiyatında da benzer bir yaklaşımla toplumsal konu ve sorunlar işlenmiştir.
• Divan edebiyatında siyer, tarih, siyasetname, seyahatname gibi türler kullanılırken; Tanzimat edebiyatında Batı’dan alınan makale, fıkra gibi yeni türler kullanılmıştır.
• Divan edebiyatı öğretici metinleri devlet adamları ve ulema sınıfına hitap ederken; Tanzimat edebiyatı öğretici metinleri halka hitap etmektedir.

Not:  Fatih Topaloğlu'nun sorularından bazıları değiştirilerek alınmıştır.