DİL VE ANLATIM DERSİ 10.SINIF 2.DÖNEM 1.SINAV CEVAPLARI

Vapur rıhtımdan kalkıp da Marmara'ya doğru uzaklaşmaya başlayınca yolcuyu geçirmeye gelenler, üzerlerinden ağır bir yük kalkmış gibi ferahladılar: 

-Çocukcağız Arabistan'da rahat eder, dediler. Hayırlı bir iş yaptıklarına herkesi inandırmış olanların uydurma neşesiyle, fakat gönülleri isli, evlerine döndüler.

Zaten babadan yetim kalan küçük Hasan, anası da ölünce uzak akrabaları ve konu komşunun yardımıyla halasının yanına, Filistin'in ücra bir kasabasına gönderiliyordu.

Hasan vapurda eğlendi; gırıl gırıl işleyen vinçlere, üstleri yazılı cankurtaran simitlerine, kurutulacak çamaşırlar gibi iplere asılı sandallara, vardiya değiştirilirken çalınan kampanaya bakarak çok eğlendi. Beş yaşında idi; peltek, şirin konuşmalarıyla de o güvertedeki yolcuları epeyce eğlendirmişti.

Soru:1 Metinde ağırlıklı olarak hangi anlatım türü kullanılmıştır? (6 puan)

Öyküleyici anlatım

Soru:2) Metindeki isimleri tekil, çoğul, somut, soyut, cins, özel ve topluluk ismi olarak gruplandırınız (Varsa, her birine ikişer örnek veriniz) (10 puan)

Soru:3) İsimleri yapılarına göre gruplandırınız yazınız (varsa ikişer örnek yazınız) (10 puan)

Soru:4) Aşağıdaki metinde geçen sıfatların hepsini bularak çeşitleriyle birlikte altına yazınız. (10p) 

‘Şehrin gürültüsünü bırakıp şu dağlara tırmanan büyük dağcılar; yolda birkaç çobanla karşılaşmıştı. Çobanlarla süren kısa sohbetlerinden akıllarında, onların ilerideki tepenin zirvesinde bulunduğunu söylediği iki köşk kalmıştı. Çobanlar fazla önemli bilgi vermemişti. Dağcılar ise merak içindeydi. O dağ başına hangi zenginler kendilerine ikişer köşk yaptırmış olabilirdi? Bu kafalarından geçen ikinci soruydu herhalde. Lakin bütün ekip öteki sorunun cevabını düşünüyordu…. Kaç kişi cevabı düşünmezdi?’ 

Niteleme Sıfatı: Büyük, kısa, önemli / İşaret Sıfatı: Bu, şu, o, öteki / Soru Sıfatı: Hangi, kaç 

Belgisiz Sıfat: Birkaç, bütün / Sayı Sıfatları: İki (Asıl s.s.) - ikinci (Sıra s.s.) ikişer (Üleştirme s.s.) 

Soru:5) Yukarıdaki metindeki isim tamlamaların bulunuz çeşitlerini yazınız (10 puan)

Cankurtaran simitlerine: Belirtisiz isim tamlaması

Komşunun yardımıyla, (onun) anası, olanların uydurma neşesiyle: Belirtili İsim tamlaması

 “Babam gittikten bir süre sonra bir kez izinli gelmişti köye. Çok durmadı ama… Hiç yanından ayrılmamıştım; gezmeğe götürmüştü beni o günler. Babam ikinci gidişinde; aradan geçen yıllarda para yerine, sarı gâvurla birlikte çektirdiği resim gelince ağladık. Annem ağladı hep. Köyden gidenlerle haber yolladık, mektup yazdık babama…”

Soru:6) Yukarıdaki metin, hangi bakış açısıyla yazılmıştır?(6 puan) 

Kahraman anlatıcının bakış açısı 

Köşeyi döner dönmez ciğerinize bir iğde kokusu dolar. Uzun süre nereden geldiği belli olmaz. Derken iğde kokusunun netliği kaybolur. Hanımeli, ardından diğer kokuları duyar, zaman zaman bunları birbirine karıştırarak içinize çekebilirsiniz. Hâlâ görünürde bir şeyler yoktur. Bir an kulaklarınız, yüksekten hızla dökülen bir suyun sesini duyar; durur, dinlersiniz.

Soru:7) Yukarıdaki parçada ayrıntıların seçiminde hangi duyu organlarından yararlanılmıştır? (6 PUAN) 

İŞİTME, GÖRME, KOKLAMA 

Kenar mahalleler... Birbirine geçmiş, yaslanmış tahta evler... Kiminin kaplamaları biraz daha kararmış, kiminin balkonu biraz daha öne eğilmiş, kimi biraz daha çömelmiştir. Hepsi hastadır; onları seviyorum; çünkü onlarda kendimi buluyorum.

Soru:8) Yukarıda metnin anlatım biçimi ve bu anlatım biçiminin türü nedir? (3+3) 

Betimleme (3p) İzlenimsel betimleme(3) 

 “Kapıda güleç yüzlü, uzun boylu, saçları azıcık dökülmüş bir genç adam duruyordu.

Çok tatlı, insanı candan kavrayan bir gülüşü var. Böylesi güzel gülen insanlara herkes çok güvenir. Böyle candan insanları, herkes çok sever. Nasıl candan bir karşılayış… Sanki kırk yıllık dost gibiyiz. İşte böyle gönlü yüce, gönlü pırıl pırıl insanlar. Böyle dostça, böyle insanca, böyle sımsıcak karşılarlar insanları. İşte asıl insan!..”

Soru:9) Yukarıda metnin anlatım biçimi ve bu anlatım biçiminin türü nedir? (3+3) 

Betimleme (3p) ruhsal betimleme(3) 

Soru:10) Öykü, roman gibi nesre dayalı anlatım türlerinde kaç tür anlatıcı(bakış açısı) vardır? Kısaca açıklayınız. (10p) 

Hâkim (İlahi) Anlatıcının Bakış Açısı: Anlatıcı, anlatılanların tamamını bilen bir varlıktır. Kahramanların gizli konuşmalarını, kafalarından ve gönüllerinden geçeni anlatır. Zaman zaman kendi yorumlarını ekleyebilir, açıklamalarda ve yargılarda bulunabilir.

Kahraman (Ben, 1.Şahış)  Anlatıcının Bakış Açısı: Bu durumda anlatıcı, kahraman neyi görüyor, ne biliyor, ne düşünüyorsa onları dile getirir, olayları ve varlıkları kahramanın gözünden anlatır. Anlatıcı metinin içinde yer alır ve ancak şahıslar kadar bilir.

Müşahit (3.Şahıs) Anlatıcının Bakış Açısı: Bu durumda anlatıcı, şahıs kadrosunun dışındadır ve hareketin sadece bir şahididir. Anlatıcı, şahısların duygularını, düşüncelerini, niyetlerini bilmez, sadece bir kamera gibi onların hareketlerini, davranışlarını izler ve yansıtır.

Soru:12) Aşağıdaki cümlelerde verilen yargılar doğru ise “D“ yanlış ise “Y“ yazınız. (10p)

* Açıklayıcı betimlemede amaç sanat yapmaktır. (Y)

* ‘Tahta kaşık’ söz grubu bir sıfat tamlamasıdır. (Y)

* Öyküleyici anlatımda olay, kişi, mekân ve zaman gibi ortak öğeler bulunur. (D)

*  ‘Dalgakıran’ sözcüğü isim+fiilden oluşmuş bir birleşik isimdir. (Y)

*Sanat metinlerinde olay kurgusal, öğretici metinlerde olay gerçektir. (D)

Soru:11) Altaki resme göre açıklayıcı betimleme örneği yazınız (10 puan)

  Açıklayıcı Betimleme