TANZİMAT ANLATMAYA BAĞLI METİNLER (HİKÂYE ve ROMAN) TEST-
………….., zamanının en büyük dil bilgini kabul edilmiştir. Türk dilinin sadeleşmesi, gelişmesi, sözlükler hazırlanması için çaba göstermiştir. Kamus-ı Türkî, Kamus-ül A’lâm bu bağlamda hazırladığı önemli sözlüklerdendir. Dil alanında bu denli önemli çalışmalar yapmasına karşın Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat adlı romanında dili kullanmada başarılı olamamıştır. Söz konusu romanında anlatım bozukluklarının sıkça olduğu, akıcı olmayan, pürüzlü bir dil kullanmıştır.
1.Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Şinasi B) Namık Kemal
C) Şemsettin Sami D) Nabizade Nazım
E) Recaizâde Mahmut Ekrem
2.Aşağıdaki sanatçılardan hangisi natüralizm akımının temsilcilerinden biri değildir?
A) Alphonse Daudet
B) Guy de Maupassant
C) Henrich İbsen
D) Emile Zola
E) Arthur Rimbaud
Romanda 1890’da İstanbul’da geçen olaylar anlatılmıştır. Tüccar Şevket Efendi, Zehra’yı yanında kâtip olarak çalışan Suphi ile evlendirir. Suphi’nin annesi, ev işlerinde gelinine yardımcı olması için eve Sırrıcemal adında bir cariye getirir. Sırrıcemal eve gelince evin gelinin kıskançlıkları başlar. Eşinin bu kıskanç tutumundan bıkan Suphi, eşini boşar ve cariye Sırrıcemal’le evlenir. Bu olay üzerine Suphi’nin karısı, intikam almak için kocasının evine Ürani adlı bir Rum kızını gönderir. Suphi, Ürani’nin tuzağına düşer. Huzur kaçan evde Sırrıcemal intihar eder. Suphi beş parasız kalır ve tulumbacı olarak çalışmaya başlar. Suphi, yaşadığı acı olayların etkisiyle Ürani’yi öldürür ve Trablusgarb’a sürülür. Suphi’den ayrıldıktan sonra bir başkasıyla evlenen Şevket Efendinin kızı Zehra, ikinci kocasıyla da mutlu olamaz. Yeni kocasının ölümünden sonra tek başına kalır. Bir gün Mahmutpaşa yokuşundan inerken yol ortasında Suphi’nin annesinin öldüğünü görür. Bu duruma çok üzülen Zehra hastalanır ve vicdan azabı içinde ölür.
3.Bu parçada özeti verilen eser aşağıdaki yazarlardan hangisine aittir?
A) Namık Kemal
B) Samipaşazâde Sezai
C) Ahmet Mithat Efendi
D) Nabizade Nazım
E) Şemsettin Sami
“Bilmem şu benim Karabibik’im ne dereceye kadar hakiki yani makul bir roman olabildi. O hükmü siz vereceksiniz. Fakat zannederim ki onu şu hâliyle beraber ruhsuz bulmayacaksınız. Romanımın zeminini Anadolu’daki köylerimizden seçmemde bir düşüncem vardır ki, bu da köylünün, çiftçilik dünyasının yabancısı iseniz size o dünya hakkında fikir vermiş olmaktır. Hikâyemin olaylarının yaşandığı yerlerde halkın yaşamları ve uğraşları hakkında yeterli derecede bilgi bulacaksınız; dillerine aşina olacaksınız.”
4.Bu sözleri söyleyen aşağıdaki sanatçılardan hangisi olabilir?
A) Namık Kemal B) Nabizade Nazım
C) Şemsettin Sami D) Ahmet Mithat Efendi
E) Samipaşazâde Sezai
Tanzimat edebiyatının en önemli isimlerinden olan ………… , edebiyatımıza getirdiği yeniliklerle tanınmıştır. Eserlerinin edebî yönü zayıf olmakla birlikte, yaptığı yeniliklerle adını edebiyat tarihine yazdırmıştır. Batı tarzına uygun ilk tiyatroyu “Şair Evlenmesi” adıyla o yazmıştır. Aynı şekilde edebiyatımızdaki ilk makaleyi de “Tercümân-ı Ahvâl Mukaddimesi” adıyla o yazmıştır. Agâh Efendi ile birlikte “Tercümân-ı Ahvâl” adlı ilk özel gazeteyi çıkarmıştır. Bu bakımdan o, Batı etkisi altında gelişen yeni Türk edebiyatının kurucusu sayılmıştır.
5.Bu parçada boş bırakılan yere, aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Şinasi B) Ziya Paşa C) Muallim Naci D) Namık Kemal E) Ahmet Mithat Efendi
Tanzimat romanında üzerinde durulan konulardan biri de “kölelik ve cariyelik”tir. Kafkaslar’dan getirilen ve konaklara hizmetçi olarak satılan köle kızlar, Tanzimat romanında kendisine yer bölmüştür. İşte Kafkaslar’dan esir olarak getirilip İstanbul’da satılan Dilber de bir romana konu olur. Dilber, İstanbul’da bir eve satılır. Orada büyük eziyetler çeker. Daha sonra yeni sahibi onu daha çok paraya satabilmek için ona ud çalmasını, şarkı söylemesini öğretir. Artık Dilber’in yeni yeri bir konaktır. Konağın sahibinin oğlu Celal Bey, Dilber’e âşık olur. Durumun farkına varan anne, oğlunun bir hizmetçiyle evlenmesine asla izin vermeyeceği için Dilber’i konaktan uzaklaştırır. Dilber’in sıkıntı dolu hayat yolculuğu Mısır’da Nil nehrinin sularında son bulur.
6.Bu parçada sözü edilen roman aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sergüzeşt B) İntibah C) Aşk-ı Memnu D) Araba Sevdası E) Henüz 17 Yaşında
Aşırı bir gerçekçilik olan …………..’in kurucusu Emile Zola’dır. Bu akıma bağlı sanatçılar soyaçekime, tiyatroda kostüm ve dekora önem verir. Yapıtlarda yönetim ve toplum baskısının yarattığı kötümserlik sezilir. Determinizm ilkesinden yararlanan sanatçılar, toplum için sanat ilkesini benimser.
7.Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Klasisizm B) Realizm C) Natüralizm D) Romantizm E) Sembolizm
8. Aşağıdaki yazar-eser eşleştirmelerinden hangisinde bir yanlışlık yapılmıştır?
A) Füruzan - Muallim Naci
B) Talim-i Edebiyat - Recaizade Mahmut Ekrem
C) Macera-yı Aşk - Abdülhak Hamit Tarhan
D) Letaif-i Rivayat - Sami Paşazade Sezai
E) Taaşşuk- ı Talat ve Fitnat - Şemseddin Sami
Batılı anlamda ilk ... Tanzimat’la başlar. İlk örnekler Ahmet Vefik Paşa’nın Moliere’den çevirileridir. Türün ilk yerli ve Batılı anlamda örneği ...
9.Bu parçada boş bırakılan yerlere sırayla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?
A) roman - Sergüzeşt’tir.
B) öykü - Araba Sevdası’dır.
C) tiyatro - Şair Evlenmesi’dir.
D) roman - Eylül’dür.
E) tiyatro - Celalettin Harzemşah’tır.
10.Ahmet Mithat Efendi’nin, alafrangalık meraklısı, Batı hayranı, yarım yamalak bir öğrenim görmüş bir kişiyle Doğu kültürünü özümsemiş, çalışkan bir kişiyi anlattığı eleştirel romanıdır.
Bu parçada sözü edilen roman aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hasan Mellah
B) Dünyaya İkinci Geliş
C) Felatun Bey ile Rakım Efendi
D) Henüz On Yedi Yaşında
E) Ahmet Metin ve Şirzâd
11. Şefika, babası Halil Bey’in öksüz bir akrabası olduğu için yanına aldığı Ata ile birlikte büyümüştür. Bir süre sonra zengin bir paşa ile evlendirilmek istenen Şefika, gönlü Ata’da olduğu için bu acıya dayanamaz ve verem olur, ölüm döşeğine düşer. Tıbbiye mektebinden izinli gelen Ata, Şefika’nın durumunu görünce zehir içer ve iki aşık birlikte ölür.
Yukarıda özetlenen bu tiyatro eserinin adı ve yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Namık Kemal - Zavallı Çocuk
B) Abdülhak Hamit - Finten
C) R. Mahmut Ekrem - Afife Anjelik
D) Şinasi-Şair Evlenmesi
E) Abdülhak Hâmit - Macerayı - Aşk
Mustafa Meraki Efendi’nin oğlu Felâtun Bey, giyime kuşama çok düşkün, savurgan biridir. Ona göre Batılılaşma, lüks yaşamak, şık giyinmek ve eğlence yerlerinde gezip tozmaktır. Felâtun Bey, yarım yamalak Fransızcasıyla yabancı aileler arasında dolaşmaktan zevk alır. Babasından kalan miras tükenince İstanbul’dan ayrılmak zorunda kalır. Rakım Efendi ise Felâtun Bey’in tam karşıtı bir tiptir. Çalışkan, ölçülü bir kişidir. Mutlu bir evliliği vardır.
12.Bu parçada sözü edilen romanın yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Namık Kemal
B) Nabizade Nazım
C) Samipaşazade Sezai
D) Ahmet Mithat Efendi
E) Recaizade Mahmut Ekrem
13.Aşağıdakilerden hangisi halka hitap eden, halkı okutmak ve yetiştirmek isteyen, belli bir çizginin üstüne çıkamayan, sanat endişesi yerine halkı okutmak kaygısıyla pek çok türde çok sayıda eser veren bir sanatçıdır?
A) Namık Kemal
B) Şemsettin Sami
C) Nabizade Nazım
D) Ahmet Mithat Efendi
E) Samipaşazade Sezai
Pandomima, “Küçük Şeyler”de yer alan hikâyelerden biridir. Bu hikâyede ana olay İstanbul’da geçen ve intiharla biten, bir takım karşıtlıklarla örülmüş, tek yönlü bir aşktır. Hikâyede romantizmin ve gerçekçiliğin etkileri görülür. Hikâye, roman kahramanı Paskal’ın oturduğu ev ve çevresinin tasviriyle başlar. Sonra Paskal ve sanatını gösterdiği yer tanıtılır. Bu arada seyirciler arasında yer alan Eftalya’nın oyunlara gelişi sebebiyle Paskal'ın duygu yönü belirtilir. Paskal, içe dönük ve duygulu oluşuyla gerçeğe uygun ama aynı zamanda romantik bir tiptir.
14.Bu parçada sözü edilen hikâye aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir?
A) Namık Kemal
B) Şemsettin Sami
C) Samipaşazade Sezai
D) Ahmet Mithat Efendi
E) Recaizade Mahmut Ekrem
D) Haşan Mellah
15. Aşağıdaki yapıtlardan hangisi tür bakımından ötekilerden farklıdır?
A) Zehra B) Letaif-i Rivayat C) Cezmi
E) Araba Sevdası
I. Edebiyatımızda roman türünün ilk örneği Şemsettin Sami’nin “Taaşşukk-u Talat ve Fitnat’ıdır
II. Nabizade Nazım’ın Batıya dönük yaşam tarzının yol açabileceği olumsuzluklar konusunda bir uyarı amacı taşıyan “Karabibik” adlı romanında natüralizmin izleri görülür.
III. Recaizade Mahmut Ekrem’in “Araba Sevdası” adlı romanı edebiyatımızda ilk gerçekçi roman örneğidir.
IV. Türk edebiyatına roman, çeviri yolu ile girmiştir, ilk çeviri romanı Yusuf Kamil Paşa’nın Fenalon’dan çevirdiği Telemak’tır.
V. Edebiyatımızda küçük hikâye türünün ilk örneklerini veren Ahmet Mithat Efendi’nin anlatmaya bağlı metinleri teknik yönden kusurludur.
16.Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
I. Muhsin Bey
II. Letaif-i Rivayet
III. Küçük Şeyler
IV. Şemsa
17.Numaralanmış eserlerin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Aynı sanatçıya ait olmaları
B) Romantizm akımının etkisinde yazılmaları
C) Öykü türünde yazılmış olmaları
D) Yanlış Batılılaşma konusunu işlemeleri
E) Tanzimat Edebiyatı I. Dönemi’nde oluşturulmaları
18 ve 19. soruları aşağıdaki metne dayanarak çözünüz.
Tanzimat edebiyatı romancılarımızdandır."... deyip de geçmeyelim” girişleriyle başlayan romanlarında meddah ağzı etkilidir. Bir romanında şöyle der. “Biz her romanımızda okuyucunun dikkatini, bilgisini genişletecek birkaç lakırdı söylemezsek içimiz rahat etmez.” Yine yapıtlarında “Felatun Bey’i tanır mısınız? Galiba tanımadınız...” der. Benzer örnekler çoktur; “Ey okuyucu! Bab-ı seraskeri nedir bilir misiniz? Bab-ı serasker şudur.” der ve bilgi vermeye başlar. Bu örnekler, onun roman ve öykülerinin teknik yönden çok zayıf olduğunu ortaya koymaktadır.
18. Bu parçada sözü edilen sanatçı ve bir eseri aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
A) Namık Kemal - Cezmi
B) Şemsettin Sami - Taaşşuk-u Talat ve Fitnat
C) Ahmet Mithat Efendi - Müşahedat
D) Samipaşazade Sezai - Sergüzeşt
E) Nabizade Nazım - Zehra
19. Bu parçada sözü edilen sanatçının aşağıdaki edebî türlerin hangisinde yapıtı yoktur?
A) Hikâye
B) Tiyatro
C) Gezi yazısı
D) Şiir
E) Anı
I. Ah ey kaari (okur)! Hayalen değil, hakikaten dahi imkân olabilseydi de sizi şu yazıhanenin karşısındaki yaldızlı nazik iskemlenin üzerine oturtsa idim; hanımın yazı yazışını oradan izleseydiniz.
II. Biçare Hasan Mellah! Biçare ki biçare. Her şeyden önce, o kadar yufka yüreğe sahip olduğu içindir ki biçaredir.
III. Bahçeye bakan iki penceresi olan duvarın deniz canibindeki köşesinde bir kanepe ve beriye doğru yine birkaç sandalye ile, kapı tarafındaki köşesinde bir aynalı dolap; kapının iki tarafında bahçenin sokak tarafındaki cihetine bakan iki pencere bulunur.
IV. Vakıa ikiniz de taze civan. Hemen Allah birbirinize kavuştursun. Lakin niyetiniz hayır ise ne diyeyim? Yok değil ise, bu işi artık tatlı yerinde bıraksanız fena olmaz.
20.Numaralı metinlerde Tanzimat romanlarında görülen aşağıdaki özelliklerden hangisi örneklenmemiştir?
A) Yer yer konuşma dilinin özelliklerinden yararlanılmıştır.
B) Okurlara seslenilerek meddahların hikâye tekniği kullanılmıştır.
C) Eserlerde rastlantısal olaylara yer verilmiştir.
D) Betimlemeler bir süs ögesi olarak kullanılmış; eylem dışı, hareketsiz, cansız anlatımlarla verilmiştir.
E) Kahramanlara karşı tarafsız kalınamamış, yazarlar anlatıma duygularını katmıştır.
21.Aşağıdaki yapıtlardan hangisi, tür bakımından ötekilerden farklıdır?
A) Henüz On Yedi Yaşında B) Cezmi C) Zehra D) Kıssadan Hisse E) İntibah
I. Kişiler çoğu zaman tek yönlü olarak ele alınır. İyiler hep iyi, kötüler de hep kötüdür.
II. Kahramanlar sosyal hayatın getirdiği zorunluluklar yüzünden aile çevrelerinden seçilmiştir.
III. Olayların anlatımında nesnel bir tutum benimsenmiş; yazar kişiliğini gizlemiştir.
IV. Tasvirler, olayın akışı içinde eritilmemiş, bir süs öğesi olarak uzun uzadıya kullanılmıştır.
V. Roman ve hikâyede aydınlara ve halka seslenen iki tutum kendini gösterir. Örneğin Namık Kemal aydınlara, Ahmet Mithat Efendi halka seslenir.
22.Tanzimat Dönemi anlatmaya bağlı edebi metinlerle ilgili olarak numaralı cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
(I) Tanzimat romanı, biçimsel özellikleriyle yepyeni bir tür olmasına karşın (II) anlatım, aslında halk edebiyatında gördüğümüz halk hikâyesiyle benzerlikler gösterir. (III) Anlatıcı halk hikâyesinde olduğu gibi arka planda değil okurun karşısındadır. (IV) Halk hikâyesinin anlatıcısı hikâyedeki kahramanları iyilikleri ve yücelikleriyle anlatır, "kötü adam"ı olabildiğince kötüler. (V) Tanzimat romanında da iyiler ve kötüler vardır tek farkla, kötülerin iyi yanlarından da söz edilir.
23.Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
24.Tanzimat romanıyla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Fransız yaşamından alınan özenti konular işlenmiştir.
B) Tesadüflere dayalı olaylar yine tesadüflerle sonuçlanır.
C) Kahramanlar genellikle yüzeysel ele alınmıştır.
D) Romantizmin etkisi görülür.
E) Fransız romanından etkilenilmiş, ilk örneklerde taklit öne çıkmıştır.
Tanzimat romanında daha çok toplumsal yaşamda örneği
I
görülen olaylar ele alınmıştır. Batılılaşmayla başlayan
II
alafrangalık, görücü usülü evliliğin yanlışlığı, kadınların
III IV
cariye olarak alınıp satılması, yalılardaki yasak aşklar bu
V
dönemin en fazla işlenen konularıdır.
25.Bu parçadaki numaralanmış yerlerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
C E D B A A C D C C A D D C B B C C D C D C E A E
