ŞİİR BİLGİSİ VE SÖZ SANATLARI
TEST 1
Aşağıdaki dizelerin hangisinde yarım kafiye kullanılmıştır?
A) Dışarda fırtınanın şehri döven kırbacı
İçerde bağdaş kuran sağirle zehirden acı
B) Dedim ki; - Ona değil kendi hayatına yan
Ey göğsünün altında kalbi yokken yaşayan
C) El değmişken bir zahmete daha gir
Kafiyenin ağzına da bir gem vur
D) Gökleri görüp de yarın bulutlu
Kendini saklarsa güneş ne mutlu
E) Dökülür köpüklü sular yarından
Baharlar yaratır kışın karından
2. Aşağıdaki dizelerin hangisinde tam kafiye kullanılmıştır?
A) Gönlünü, Şirin’in aşkı sarınca
Yol almış hayatın ufuklarınca
3) Vefasız Aslı’ya yol gösteren bu
Kerem in sazına cevap veren bu
C) Ne şair yaş döker, ne aşık ağlar
Tarihe karıştı eski sevdalar
D) Hal, hatır soranlar çıkar bir yığın
Masaldır ey gönül garip kaldığın
E) Yolunda açsam da kanımla ırmak
Uğrunda şereftir hançer sıyırmak
3. Aşağıdakilerin hangisinde zengin kafiye kullanılmıştır?
A) Bizimle aradan geçti bir rüzgâr
Ürperdi bir alın gibi her kabir
B) Döndü mecnuna gönlüm sen bu köyden gideli
Ben aşık, gönlüm aşık, ben deli, gönlüm deli
C) Kiminde sohbetine baha biçilmeyenler
Kiminde sanatından başka tat bilmeyenler
D) Nasıl yalçın kayayı sökerse dalga yardan
Nasıl bir dal kırarsa bir kartal bir çınardan
E) Bugün sen bir bakışsın, ben ondan sızan yaşım
Sana bütün ömrümce uyan bir arkadaşım
4. Aşağıdaki beyitlerin hangisinde redif vardır?
A) Başıboş kırlara salar tayını
Elinden düşürmez akla yayını
B) Bir dağdı gölgesi kararttı yolu
Ardınca yürürken, içim yas dolu
C) Sular var, bir yamaçtan süzülür ince ince
Sular var, kaplar ufku hülya genişliğince
D) Unuttum, kaç yıl oldu? Bilemem şimdi, nerde
Bir yayla sahnesine açıldı mavi perde
E) Geçiyor geceler, günler bir örnek
Bir koku veriyor işte her çiçek
5. Aşağıdaki dizelerin hangisinde benzetme yapılmamıştır?
A) Değirmen misali döner başım
Sevda değil bu bir hışım
B) Saçların var, ki başka türlü sarı
Gözlerin var, ki başka türlü yeşil
C) Büyülenmiş bir ceylan gibi bakıyor zaman
Sessizlik dökülüyor bir yerde yaprak yaprak
D) Yanımızdan geçiyor ağır ağır kervanlar
Bir derebeyi gibi kurulmuş eski hanlar
E) Bahçelerde son güller dökülüyor
Ömrümüz gibi bahar da geçiyor
6. Bir güzel şuha dedim iki gözün sürmelidir
Dedi vallahi seni Hind’e kadar sürmelidir
Bu dizede aşağıdaki edebi sanatlardan hangisine örnek gösterilebilir?
A) Cinas B) Tezat C) Kinaye D) Teşbih E) Tecahül’i Arif
7. Vapuru onlar vurdu ben vurmadım
Cinayeti kör bir kayıkçı gördü
Bu dizelerde aşağıdaki edebi sanatlardan hangisi ağır basmaktadır?
A) Kinaye B) Kişileştirme C) Tezat D) Seci E) Tevriye
8. “İncinir düz caddede dağda gezen ayaklar” dizesinde “ayaklar” sözü’ gezme” işini yapan insanların yerine kullanılmıştır, buna mecaz-ı mürsel denir.
Aşağıdaki dizelerden hangisinde bunu örneklendiren bir söz sanatı vardır?
A) Gül dudaklar öpecek o kırbaç izlerini
B) Yara açsın kayalar ayaklarında, varsın
C) Bir insan ormanına döndü şehir gitgide
D) Derdini bir bir açtı karşısında ocağın
E) Gözleri dopdoluydu, saçları darmadağın
9. Aşağıdaki dizelerin hangisinde hüsn-i ta’lil sanatı yapılmıştır?
A) Ve bir zaman bakacaksın semaya ağlayarak
B) Sana çirkin dediler, düşmanı oldum güzelin
C) Billur bir kadehe benziyordun sen
D) Güneş suya aksetmiş ateşim dinsin diye
E) Kime sordumsa seni doğru cevap vermediler
10. Aşağıdakilerin hangisinde nida sanatına örnek olabilecek bir kullanım vardır?
A) Avutacak yas arar bir yaprağın sesinde
B) Yatıyor can evimde hep o sonsuz emeller
C) Rüzgârı baş döndüren bu türkünün aslı ne
D) Ay sudan çıkmış gibi tertemiz, bembeyazdı
E) Ey bu topraklar için toprağa düşmüş asker
11. Sevgilim senin de geçer zamanın
Ne şöhretin kalır, ne hüsn-ü anın
Böyledir kanunu kahpe dünyanın
Dört mevsim içinde bir bahar olur
Bu dörtlüğün son dizesinde aşağıdaki sanatlardan hangisi yapılmıştır?
A)Kinaye B) Tevriye C) İstiare D) Leff ü neşr E) Tecahül-i Arif
12 Aşağıdaki dizelerin hangisinde bir söz sanatı yoktur?
A) Körfez düşünür, Kanlıca mahzundur uzakta
Mevsim gibi süslenmiş Emirgan, Çınaraltı
B) Düştüğüm yollar gibi sonsuzdur benim tasam
Bekleyenim olsa da razıyım kavuşmasam
C) Üstündeki sandallar ağarmış diye birden
Pas tuttu bu akşam suların rengi havuzda
D) Bizim de kalbimizi kımıldatır yerinden
Toprağa diz vuruşu dağ gibi bir zeybeğin
E) Birkaçı birleşerek köyün yiğitlerinden
Dün gece bağ yolunda gizli pusu kurdular
13. Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) Bir dörtlüğün birinciyle üçüncü, kinciyle dördüncü dizelerinin birbiriyle kafiyeli olmasına çapraz kafiye örgüsü denir.
B) Bir dörtlüğün birinci dizesiyle ikinci, üçüncü dizesiyle dördüncü dizelerinin birbiriyle kafiyeli olmasına düz kafiye örgüsü denir.
C) Dörtlüğün birinciyle dördüncü, ikinciyle üçüncü dizelerinin kendi arasında kafiyeli olmasına sarma kafiye örgüsü denir.
D) Teşhis, insan dışındaki varlıklara insana özgü, insanın yapabileceği davranışları yaptırma sanatıdır.
E) Bir olgunun gerçek nedeni bilindiği halde onu başka bir nedenden oluyormuş gibi gösterme sanatına tecahül’i arif denir.
14. Aşağıdaki beyitlerin hangisinde “cinas” vardır?
A) Aşkın yolunda hicre tahammül günah imiş
Uşşakın işi anın içün her gün ah imiş
B) Bir akşam uykuya dalmışım erken
Henüz genç başımda yeller eserken
C) Ben ki yandım diyerek onlarla aynı derde
Ateşime bulutlar sarmadan perde perde
D) Kalbini göstermese göğsünün yırtığından
Yol mu bulurdu Kerem kurduğunuz yığından
E) Anam artık yasınla döve dursun dizini
Bir günde aştı yârim iki şark denizini
CEVAP ANAHTARI:
1.C 2.C 3.B 4.A 5.B 6.A 7.C 8.A 9.D 10.E 11.A 12.E 13.E 14.A
EDEBİ SANATLAR 1 - KONU ANLATIM VİDEOSU ( Youtube Kanalımız için TIKLAYINIZ )
EDEBİ SANATLAR 2 - KONU ANLATIM VİDEOSU
TEST 2
1. Aşağıdaki dizelerin hangisinde bir “abartma” vardır?
A) Güneşle ayın bile girmediği bir yerde
Dün ancak gözyaşıyla sönen bir ateş yandı
B) Sana ne, bulmuşsa kar yaylada diz boyunu
Parçalamışsa bir kurt ne çıkar bir koyunu
C) Keder çekme yaşını dindiren el yok diye
Bari sen teselli ver duyduğun iniltiye
D) Gezerken gurbet elde, ova benim dağ senin
Duymuşum dersem yalan hasretini kimsenin
E) Sular, her gün değişen bir eser utkumuzda
Kumsalda musikidir, manzaradır havuzda
2. Aşağıdaki beyitlerden hangisinde irsal-i mesel vardır?
A) Bir hamal kayığını sarhoş bilmez, yat sanır
Eşeğe gem vurmayın, kendisini at sanır
B) Sular gene o sular, kıyı gene e kıyı
Gene çamlar dinliyor uzaktan bir şarkıyı
C) 0, beyaz bir kuştu, ak kanatlıydı
Yel gibi dağları aşan atlıydı
D) Bilsen, uzaklarda kimler ağlıyor
Kimlerin kalbini aşkı dağlıyor
E) Mavi bir gölge uçtu pencereden
Baktım avare bir küçük kelebek
3. Aşağıdaki dizelerin hangisinde tezat sanatına başvurulmuştur?
A) Kalbim seni bir yaz kuşu dinler gibi dinler
Esmer geceler sendeki esmerliği söyler
B) Ufkumda gün doğmadan bir gecedir varlığın
İster yerin dibine, ister semaya sığın
C) Bir yastığa baş koyan ikizler gibi
Tek bir beşikte sallanır denizle gök
D) Sanat bahar günümde çiçekli bir fidandı
Kış gelince bir balta altında parçalandı
E) lstırap çekenlerin acıklı nefesleri
Bizde geçer en yanık bir musiki yerine
4. Bülbül gibi aşık olma her güle
Vefasızdır; gül inanmaz bülbüle
Bu dizede aşağıdaki edebi sanatlardan hangilerine örnek gösterilebilir?
A) Tekrir — teşhis
B) Tezat — tecahül’i arif
C) Benzetme — kişileştirme
D) Kinaye — tevriye
E) Tekrir — intak
5. Bütün acılarım gelip geçici
Bütün umutların güneşi bende
Ortadan ikiye böldük sevinci
Bir eşi sendedir, bir eşi bende
Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Redif B) Tam uyak C)Ölçü D) Çapraz kafiye E) Düz kafiye
6. I. O masal mağarası açılır birden
II. Yarım aydınlıkta tutuşur, parlar
III. Uyku sularında yüzen balıklar
IV. Çekilen son dalganın eteğinden
Yukarıdaki dizeler aşağıdakilerden hangisine göre sıralanırsa düz kafiye örgüsü oluşur?
A)I-II-III-IV B)II-IV-III-I C)III-I-II-IV D)I-IV-II-III E)IV-III-II-I
7. I. Bu kara kuvvetin kara elleri
II. Hala veriyoruz en kutsi yeri
III. Böyle sarılırken boğazımıza
IV. Gönüllerimizde biz bu hırsıza
Yukarıdaki numaralanmış dizeler sarma kafiye örgüsüne göre sıralanmak istense, aşağıdaki sıralamalardan hangisine göre düzenlenir?
A)I-III-II-IV B)I-III-IV-II C)III-I-IV-II D)IV-III-I-II E)I-II-IV-III
8. Ne nakıştır ne desen
Yurtsuzlar, yuvasızlar anlamazlar ne desen
Bu dizelerde olduğu gibi, söylenişleri bir, anlamları ayrı iki sözü bir arada bulundurma sanatı aşağıdakilerden hangisidir?
A)Cinas B)Tevriye C)Hüsn’i ta’lil D)Kinaye E)Tenasüp
9. Cevvad’sın ki bahşişüne garaz yok; Hayy’sın ki hayatına maraz yok. Kayyum’sın, alem seninle kâim; Feyyaz’sın, cihan feyzinle daim.
Bu parçadaki altı çizili sözcükler aşağıdakilerden hangisine örnektir?
A)Zihaf B) Alliterasyon C)Seci D) Cinas E) Redif
10. Aşağıdakilerin hangisinde zengin kat iye kullanılmıştır?
A) Bir şeyler uçar ellerimizden
Her saniye mazilere bizden
B) Bana ram olmuyor suların sırrı
Pul pul, pırıl pırıl ve senden ayrı
C) Bir başka şarkıya başladı dallar
Gel gelelim nerde bu, nerde bahar
D) Hükmü var mı boyun enin
Yollar, içindedir senin
E) Ansızın gözlerin dolarsa yaşla
Titreyen sesinle bir şarkı başla
11. Aşağıdaki beyitlerin hangisinde tam kafiye kullanılmıştır?
A)Yine yola düşmek gerek
Köz oldu sinede yürek
B) Şüpheler bağrımda yara
Ellerim boş, yüzüm kara
C) Şaşırmışken sağı solu
Buldum sana giden yolu
D) Selam benden eşe dosta
Eşim yorgun, oğlum hasta
E) Mevlana, aman efendim
Yüreğim duman efendim
12. Aşağıdaki dizelerin hangisinde yarım kafiye kullanılmıştır?
A) Ayrı ayrı seyretmek çiçek açmış her dalı
Artık bütün renklerden, artık uzaklaşmalı
B) Hatırlar bir gün camı açtığını
Duran bir bulutu bir kuş uçtuğunu
C) Şaşırdım kaldım nasıl atsam adım
Bulutlar sisler içinde usandım
D) Olmuyor seni düşünmemek Tanrım
Suyun dibine vardı ayaklarım
E) Meyhaneler, sabahçı kahveleri
Cümle eş, dost şair, ressam serseri
13. Ey kimsesizler, el veriniz kimsesizlere
Onlardır ancak el verecek kimse sizlere
Bu dizelerde aşağıdaki edebi sanatlardan hangisi ağır basmaktadır?
A) Hüani ta’lil B) Telmih C) Mecaz-ı mürsel D) Cinas E)Teşbih
14. Alaca karanlığın çamurlu yollarını
İlk yolcu çiğneyince, bahtına dert yanarak
Korkunç şehir uykudan kalktı homurdanarak
Gerindi uzun uzun açarak kollarını
Bu dizelerde kişileştirilen varlık aşağıdakilerden hangisidir?
A) Çamurlu yollar B)Alaca karanlık C) İlk yolcu D) Korkunç şehir E) Baht
15. Bir kişinin şişman olduğunu belirtmek için “Adamın beline taktığı kemer bir hayli uzundu.” denmesi aşağıdaki söz sanatlarından hangisine uygundur?
A) İstiare B) Teşbih C) Kinaye D) Hüsn-i Ta’lil E) Teşhis
CEVAP ANAHTARI:
1.A 2.A 3.B 4.C 5.E 6.D 7.B 8.A 9.D 10.E 11.C 12.B 13.D 14.D 15.C
SÖZ SANATLARI VE EDEBİ SANATLAR-UYGULAMA:1
A) Aşağıdaki dizelerde benzetmeleri bulunuz. Benzeyen ve kendisine benzetilen öğeleri ilgili kısma yazınız.
1. Ne hoştur kırlarda yazın uyumak
Bulutlar ufukta beyaz bir yumak
Benzeyen Kendisine Benzetilen
……………. ……………………………….
2. Fırtınalar koparken git de seyret denizi
Gökleri bir dev gibi doldurur iniltisi
Benzeyen Kendisine Benzetilen
……………. ……………………………….
3. Belki rüyalarındır bu taze açılmış güller
Bu yumuşak, aydınlık dalların tepesinde
Benzeyen Kendisine Benzetilen
……………. ……………………………….
4. Bir masal meyvesi gibi paylaştık
Mehtabı kırılmış dal uçlarından
Benzeyen Kendisine Benzetilen
……………. ……………………………….
B) Aşağıdaki dizelerde kişileştirme (teşhis) sanatı vardır. Kişileştirilen varlığı ilgili kısma yazınız.
1. Aheste çek kürekleri mehtap uyanmasın
Kişileştirilen Varlık
…………………………………….
2. Bütün bir kent uykudaydı
Bir ben uyanık
Kişileştirilen Varlık
…………………………………….
3. Yürüyordum ağlıyordu ırmaklar
Kişileştirilen Varlık
…………………………………….
4. Çoban hicranlarını basar bağrına yayla
Kişileştirilen Varlık
…………………………………….
C) Aşağıdaki dizelerde istiare (eğretileme) sanatı vardır. Bu istiarelerden hangisinin kapalı, hangisinin açık istiare olduğunu örneklerin altındaki boşluklara yazınız.
1. Can kafeste durmaz uçar
Dünya bir han konan göçer
İstiarenin Türü
……………………………………
2. Yüce dağ başında siyah tül vardır
İstiarenin Türü
……………………………………
3. Yanar gökyüzünün kandilleri ıssız çöllerde
istiarenin Türü
…………………………………….
4. Yılda bir kere çıldırır ağaçlar sevincinden
İstiarenin Türü
………………………………………………
D) Aşağıdaki cümlelerde boş yerlere uygun terimler yazınız.
1. Bir kavramı benzetme amacı gütmeden, başka bir kavram yerine kullanmaya............denir.
2. Bilinen bir olayı, söyleyişte bir anlam inceliği yaratmak için, bilmezlikten gelerek söz söylemeye ...................denir.
3. İnsan dışındaki varlıklara insana özgü nitelikler yakıştırmaya...................denir.
4. Bir sözü yakın ve uzak anlamını düşündürecek biçimde kullanmaya...............denir.
5. Anlamca birbiriyle ilgili, birbirini düşündürebilen sözleri bir arada kullanmaya ................ denir.
6. Söz arasında tarihsel bir olaya, kişiliğe işaret etme sanatına......................denir.
7. Bir sözü hem gerçek, hem mecaz anlamını düşündürecek biçimde kullanmaya............... denir.
8. Yazımları bir, anlamları farklı sözlerle yapılan sanata......................denir.
E) Aşağıdaki dizelerde bir ya da birden çok söz sanatı vardır. Bu sanatları bulunuz ve boş kısma yazınız.
1. Der ki çiğdem: Ben âlâyım,
Yiğit başıma belayım
…………………………………………….
2. Bir güzel şûha dedim ki gözün sürmelidir
Dedi vallahi seni Hind’e kadar sürmelidir
………………………………………………………………….
3. Artarak tufan olan bir yağmurdur uykusuzluk
………………………………………………..
4. Havada bir dost eli okşuyor tenimizi
…………………………………………………………..
5. Nice bin dalgalı Tekbir olur tek bir ses
………………………………………………………………
6. Âh ettikçe kara bağrım delinir
Sayılmaz benlerin binden ziyade
………………………………………………………….
7. Bu gece misafirim olsan yeter
Soğur sevincinden sürahide su
……………………………………………………….
8. Balıklar masal anlatsa
Tarla sürse kırlangıçlar
…………………………………………………….
9. Dışarım buz bağlamış
İçerim durmaz yanar
………………………………………………………………….
10. Billur bir avize Bursa’da zaman
………………………………………………….
11. Bir hilâl uğruna ne güneşler batıyor
………………………………………………
12. Dedim dilber niçin sararıp soldun
Dedi çektiğim dil yaresindendir
…………………………………………………..
13. Madem Ferhat’ım dersin
Şu dağları yarsana
……………………………………………………….
14. Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz
………………………………………..
15. Dağda yaprak kalmadı
Yarama bağlamaktan
……………………………………………………
16. Beni bende demen bende degülüm
Bir ben vardır bende benden içerü
……………………………………..
17. Ey dost senin yoluna
Canım vereyim Mevlâ
Aşkını komayayım
Oda gireyin mevta
…………………………………………………………………….
18. Ey dil bu demde sensin olan bana hem-nefes
Gel nay gibi inleyelim bari zârzâr
………………………………………………………………….
19. Gülen çehremi görüp
Sanmayın beni bahtiyardır
Her kahkahanın içinde
Bir damla gözyaşı vardır
……………………………………………………………….
20. Sen yoksun diye bahçemde
Çiçekler açmıyor bak
………………………………………………………………
UYGULAMA: 1/ CEVAPLAR
A) Verilen dizelerdeki benzetmeler aşağıda gösterilmiştir.
|
|
Benzeyen |
Kendisine Benzetilen |
|
1 |
Bulutlar |
Yumak |
|
2 |
Deniz |
Dev |
|
3 |
Güller |
Rüyalar |
|
4 |
Mehtap |
Masal meyvesi |
B) Verilen dizelerde kişileştirilen varlıklar şunlardır.
1. Mehtap 2. Kent 3. Irmaklar 4. Yayla
C) Verilen dizelerdeki istiare türleri şunlardır:
1. Can kuşa benzetilmiş, fakat “kuş” söylenmemiş -> Kapalı istiare
2. İnsan vücudu kafese benzetilmiş, fakat vücut söylenmemiş -> Açık istiare
3. Bulutlar, siyah tüle benzetilmiş; bulutlar söylenmemiş -> açık istiare
4. Yıldızlar, kandile benzetilmiş; yıldızlar söylenmemiş -> Açık istiare
5. Ağaçlar, insana benzetilmiş; insan söylenmemiş -> Kapalı istiare
D) Cümlelerdeki boşluklara şu terimler getirilmelidir:
1.Mecaz-ı mürsel
2.Tecahül-i arif
3.Teşhis
4.Tevriye
5.Tenasüp
6.Telmih
7.Kinaye
8.Cinas
E) Verilen dizelerdeki söz sanatları şunlardır:
1. İntak (konuşturma)
2. Cinas
3. Teşbih
4. İstiare
5. Cinas
6. Mübalağa
7. Hüsn-i tatil
8. Teşhis
9. Tezat
10. Teşbih
11. Mecaz-ı Mürsel
İstiare
12. Tevriye
13. Telmih
14. Tecahül-i arif
İstifham
15. Mübalağa
16. Tekrir
17. Telmih
18. Tenasüp
19. Tezat
20. Hüsn-i talil
