FİİL – FİİLDE ZAMAN KAYMASI-2 - Edebiyat Meraklılarının Sitesi

FİİL – FİİLDE ZAMAN KAYMASI-2

1. Aşağıdakilerin hangisinde anlam kayması vardır?
A) Hafif yağmurlu geceleri severim.
B) Yağmurlu gecelerde bir telaştır alır sokakları.
C) Severim ışıkları yağmurlu gecelerde.
D) Yağmurlu gecelerde kaptırır kendini düşüncelere insan.
E) Bir dinle, sen de seversin yağmurlu geceleri.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yükleminde zaman anlamı yoktur?
A) Gözlerinden süzülen yaşlar yanaklarını ıslatmıştı.
B) Hırçındı hep Karadeniz’in dalgaları gibi bu sular.
C) Herkes önce kendi işiyle uğraşmalı elbette.
D) Buralara kışın pek yağmur yağmaz.
E) O kızıl dağların resmini çiziyorum şimdi.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem gereklilik kipindedir?
A) Okumaya niyeti yok onun, iki yıldır beklemeli.
B) İstanbul’a geleceğini tahmin bile edemezdim.
C) Yarım saat içinde orada olmak zorundaydım.
D) Gitmeden önce bize haber vermesi gerekir.
E) Bu soruna biri mutlaka bir çözüm getirmeli.

4. Aşağıdaki dizelerin hangisinde bir anlam kaymasından söz edilemez?
A) Cümle dertler tükenir bir gün
B) Trafik lambaları hep kırmızı yanıyor
C) Beyaz bir ay doğuyor fıstıkların arkasından
D) Kırk güne varmaz gelir beklediğin an
E) Sevginin adı unutulur o mahşer günü

Sevgilim güvenme güzelliğine
Senin de saçların tarumar olur
Bu dizelerde geniş zamanla çekimlenmiş bir eylem gelecek zaman anlamı verecek biçimde kullanılmıştır?
5. Aşağıdakilerin hangisinde buna benzer bir kullanım görülmemektedir?
A) Bir an uyanırlarsa leziz uykularından
   Baştanbaşa her yer kesilir kapkara zindan
B) Ve her şeyin yalnızlığı birden biterse
   Sonsuzluğu kalır aşkın ve yalnızlığın
C) Sazlıklarda sessizce süzülürken kayıklar
   Ay sularda bir hasta kadın gibi sayıklar
D) Bakarsın kollarında bir kelepçe
   Anlarsın neler olduğunu
E) Belki de içimizden hiçbiri ayak basmaz
   Lakin yolunda ölmek bu da bir bahtiyarlık

6. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde hem haber hem dilek kipleriyle çekimlenmiş fiillere örnek gösterilebilir?
A)   Biraz dinlesen, benim ne demek istediğimi kolayca anlayacaksın.
B)   Ellerinizi yıkayın, ondan sonra yemeğe oturun lütfen.
C)   Bu konuda bir başarın varsa, anlat da biz de bilelim.
D)   Pencereyi açtım, serin bir bahar rüzgârı doldu odama.
E)   İki saattir burada bekliyorum, ne bir otobüs ne bir minibüs geldi.

7. Aşağıdakilerin hangisinde şimdiki zaman kipi kendi anlamında kullanılmıştır?
A)   İki yıl önceki kazada annesini ve kardeşini kaybediyor.
B)   Yarın Üsküdar'da sular İki saatliğine kesiliyor.
C)   Arkadaşlarımın doğum günlerini hiçbir zaman unutmuyorum.
D)   Kalabalık sokaklarda dolaşmayı sevmiyorum ben.
E)   Beni rahatsız etmeyin, anneme mektup yazıyorum.

(l) Hayvanat bahçesinin kapısından ayrı bir dünyaya girer gibi girdim. (II) Önce sadece belgesellerde gördüğüm Afrika hayvanlarının bulunduğu bölüme gittim. (III) Gördüklerim karşısında doğrusu dehşete düştüm. (IV) O heybetli aslanların süklüm püklüm halleri ağrıma gitti. (V) Filler, zürafalar, kaplanlar belge-sellerdekilerden tamamen farklıydı.
8. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde çekimli fiil yoktur?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E)V.

(I) Dünyada Türkler kadar dil ve coğrafya bakımından birliklerini korumuş bir millet yoktur. (II) İstanbul’dan çıkınız, Anadolu’dan, Kafkasya’dan, Türkistan’dan geçiniz, Mançurya’ya kadar tercümana hiç ihtiyacınız olmaz. (III) Bütün Altay Dağları’nın civarında konuşulan dil Türkçedir. (IV) Fakat her dil gibi Türkçenin de mahalli şiveleri vardır. (V) Türkçe kelimelerin her yerde kökenleri aynı, sadece söyleyişleri farklıdır.
9. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde çekimli fiil kullanılmıştır?
A) I. B) II.    C) III.    D) IV.    E) V.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem haber hem de dilek kipiyle çekimlenmiş fiiller bir arada kullanılmıştır?
A)    Zaman geçtikçe gözlerimizin kucaklayabildiği mesafeler artıyor.
B)    Ben kıymet bilmeyen milletlerde hiçbir kıymet yetişmez, diyorum.
C)    Yazarlar genel olarak insanların kitaba karşı ilgisizliğinden yakınırlar.
D)    Uğraş, düşün, ara, bul; durmak zamanı geçti, uyanıp ayağa kalk ve çalış.
E)    Yurtlarını hiç kaybetmemiş olanlar, kaybedenlerin acılarını hissedemiyor.

Fiiller, anlamlarına göre iş (kılış), oluş ve durum bildirir. İş fiillerinde, yapılan hareketlerin mutlaka bir nesneye yönelmiş olduğu görülür.
11. Aşağıdakilerden hangisinde verilen sözcüklerin tümü iş (kılış) fiilidir?
A)    yürü-, uyu-, çalış-, yüz-, sus-
B)    yaz-, oyna-, gül-,düşün-, affet-
C)    al-, oku-, koru-, alkışla-, tamir et-
D)    doy- kutla-, açıkla-, gör-, takdir et
E)    sevin-, kızar-, sarar-, buruş-, bayatla-

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiil kullanılmamıştır?
A)    Fertler gibi milletler de birbirini istismar etmemelidir.
B)    Batı ülkelerinde tarih şuuru bizimkinden çok yüksektir.
C)    Sevecenlik görmeyenler, çoğunlukla şefkatli olamazlar.
D)    Türk milleti, ancak istiklal bayrağının altında yaşayabilir.
E)    Akıl, ya barış içinde yaşayacak ya da yok olacaksın, diyor.

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla çekimli fiil vardır?
A)     Kendimi ikna etmeye çalışıyorum uzun zamandır.
B)     Acı bana, bir an bile çıkarma aklından beni.
C)    Şaşkınlıktan irileşen gözlerini seyrettim o an.
D)    Hiç kıpırdamadan dehşet içinde oturuyordum.
E)     Gördüğü rüyanın dehşetinden uyanıverdi birden.

I.     Bitiş dediğin baştır, mezar beşiği aştır
II.    Sen burada olmazsın ölüm kanat gerince
III.   Oturduğum odadan vapur sesi duyulsun isterim
IV.   Bakarsın gökyüzü eski bir resim gibi
V.   Sen en güzel çiçekleri açacaksın tomurcuk
14. Yukarıda numaralanmış dizelerin hangisinde emir kipiyle çekimlenmiş bir fiil vardır?
A) I.          B) II.        C) III.         D) IV.        E)V.

Yer yarılsa yarılmayan
Gök delinse delinmeyen
Töremiz vardı
15. Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi vardır?
A)     Haber kipiyle çekimlenmiş fiil
B)     Ek-eylemin geniş zaman eki
C)    Dilek-şart kipiyle çekimlenmiş fiil
D)    Birleşik zamanlı fiil
E)     III. çoğul kişi ekiyle çekimlenmiş fiil

Tuna nehrini bir uçağın penceresinden, 10 bin metre yükseklikten gördüm ilk kez. O yükseklikten bile o denli geniş o denli görkemliydi ki göz yordamıyla anladım onun Tuna’dan başkası olamayacağını. O olduğu su götürmez bir gerçekti. Bir süre güneşi yatağında ihtişamla yüzdürmesini seyrettim. Çok uzaktık birbirimize, işitemedim söylediklerini; o kaldı, ben gittim.
16. Yukarıdaki parçada kaç tane çekimli fiil vardır?
A) 4    B) 5    C) 6    D) 7    E) 8

17. Aşağıdakilerden hangisinin yükleminde zaman kayması yoktur?
A)    İhtiyar adam her sabah sahile inip yarım saat yürüyüş yapıyor.
B)    Küçük çocuk, odasının penceresinden lapa lapa yağan karı izliyor.
C)    Arkadaşım, bu hafta sonunda ailesiyle birlikte köye gidiyor.
D)    Köydeki bütün kuşlar akşamları bu büyük ağaçta toplanıyor.
E)    Ünlü sanatçı bir kış gününde küçük bir köyde dünyaya geliyor.

I. İşleri yetiştirmek için üç gündür gece gündüz çalışıyoruz.
II. Meraklanma, iş çıkışı hastaneye uğrayıp durumu iyi mi diye bakarım.
III. Şu anda seninle ilgilenemem, akşam için yemek pişiriyorum.
IV. Bu çocuk dizisi altı yıldır özel bir kanalda yayımlanıyor.
V. İşten yorgun gelmiş olmalı ki içeride mışıl mışıl uyuyor.
18. Yukarıda numaralı cümlelerin hangisinde eylem kipinde anlam kayması söz konusudur?
A) I.              B) II.               C) III.             D) IV.            E) V.

Ağaç olmuşsun bir defa
Bir kırın tepesinde
Yaşayacaksın ağacım
Yaşayacaksın,
Tek ağaç olsan da.
19. Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Kip kaymasına uğramış bir eylem kullanılmıştır.
B) Dört tane çekimli eyleme yer verilmiştir.
C) Ad kökünden türemiş eylem kullanılmıştır.
D) Kılış, oluş, durum eylemleri örneklenmiştir.
E) Dilek- şart kipiyle çekimlenmiş eylem vardır.

20. Aşağıdaki dizelerin hangisinde hem haber hem dilek kipiyle çekimlenmiş eylemlere yer verilmiştir?
A) Aynalara bakma aynalar fenalık
   Denizi, sonsuz olanı düşün artık
B) Ne dönüp duruyor havada kuşlar
   Bu kaçıncı bahçe gördüm tarumar
C) Geceler toprağa benimle inmiş
   Kasırga benimle kopmuş denizde
D) Gurbetten gelmişim, yorgunum hancı
   Şuraya bir yatak ser yavaş yavaş
E) Yolcuyum bir kuru yaprak misali
   Rüzgârın önüne katılmışım ben

21. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylem istek kipindedir?
A)    Bu kitabı en üst rafa koy.
B)    Alışverişe birlikte gidelim.
C)    Her gün kitap okumalısın.
D)    Yemeğe kardeşini de getir.
E)    Öğrendiklerini defterine yaz.

22. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi zaman kavramı taşımamaktadır?
A)    Onun eserlerinde can buluyordu İstanbul surları.
B)    Dil, her şeyden önce ulusal olmalıdır.
C)    Bilmez ki giden sevgililer dönmeyecekler.
D)    İnsan kuyruklarda bitkin düşer bazen.
E)    Bu olaylar bir teselli bırakmaz insanda.

Sait Faik, hep öykücü olarak tanınmış, öykücü olarak kalmıştır. Az okunan bir tür olması bakımından öyküyü ilerde yazacağı roman için bir hazırlık denemesi, bir sıçrama tahtası olarak görmemiştir.
23. Bu parçada kaç çekimli fiil kullanılmıştır?
A) 1    B) 2 C) 3    D) 4    E) 5

24. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yükleminde bildirme (haber verme) anlamı vardır?
A)    Arabanın deposunu benzinle doldur da gel
B)    Keşke toplantıda onlar da bulunsa
C)    Çalışmalarımız akşama doğru tamamlanacak
D)    öyle bakacağına içen atlasana, yanımıza gelsene
E)    Çalışma saati bitiminden önce burada olmalısınız

25. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylem önce, anlatış sonradır?
A)    Lozan'da başlayan görüşmeler, yaklaşık bir yıl sürer
B)    Yakında Oya da buraya gelir, bütün olanları anlatır.
C)    Bu çocuk her yıl birinci olur bu güç onda var
D)    O kadar acele etme, nasıl olsa getirilir kargo buraya
E)    Arkadaşlarım da buraya çağır, onlarla burada vakit geçir

26. Aşağıdakilerin hangisinde kılış, oluş ve durum bildiren eylemler sırasıyla verilmiştir?
A) yürümek, vermek, büyümek B) kırmak, uzamak, taşımak
C) gülmek, oynamak, ağlamak D) yazmak, güzelleşmek, yaslanmak
E) bakmak, kırmak, çizmek

27. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kip (anlam) kayması yoktur?
A)    Çocuk ormana gider ormanda kaybolur
B)    Yarın ben de mutlaka oraya gelirim
C)    Hemen odana gidecek kitaplarım toplayacaksın
D)    Bugün işim bitlikten sonra oraya gelirim
E)    Akşamları yemekten sonra mutlaka dışarı çıkar

28. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yükleminde anlam (kip) kayması yoktur?
A)   Bu gün yaşamın geçici okluğunu anlar
B)   Bir gün yaptığının doğru olmadığını anlar
C)   Bir gün sana iyi davranması gerektiğini anlar
D)   Bir gün dağıl har gün söylediklerimi anlar
E)   Bir gün elbette hepimizin kıymetini anlar

29. Aşağıdakilerin hangisinde cevap cümlesinin yüklemi, anlam kaymasına uğramıştır?
A)    - Sen de bizimle gelecek misin9
       -    Evet geleceğim.
B)    - Bir an önce odadan çıkar mısın?
       -    Çıktım.
C)    - Bir daha yaramazlık yapmış mı?
       -    Yapmamış.
D)    - Siz, şimdi orada ne yapıyorsunuz?
       -    Ders çalışıyoruz.
E)    - Sen, onu daha önce burada gördün mü?
      -    Hayır, görmedim.

30.    Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük “eylem'' değildir?
A)    Oraya, dik, sarp dağları dolaşarak gidilir.
B)    Fırtına yüzünden ağacın dalları kırılmış
C)    Beykoz’a giderken yolu şaşırdık
D)    Onun kapısı, şiire ilgi duyan herkese açıktı.
E)    Siz, buraya bir daha gelmeyin.

Haydi, ben geldim oturup konuşalım ey gök
Bütün altın tarlası, bütün komşularımla
Tarla tapan, ırgat esnaf bütün komşularımla
İn, dolaş bir yerlerde buluşalım ey gök
31. Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A)    Haber kipiyle çekimlenmiş eylem vardır.
B)    İstek kipiyle çekimlenmiş eylemler vardır.
C)    Emir kipiyle çekimlenmiş birden fazla eylem ç vardır.
D)    Eylemler yalnızca birinci tekil ve birinci çoğul kişiyle çekimlenmiştir.
E)    Birleşik zaman çekimli eylem yoktur.

32. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklem kipinde anlam kayması olmamıştır?
A)     Divan şiiri 16. yüzyılda zirveye ulaşıyor.
B)     Nedim, Osmanlı'nın Lale Devri'nde yaşıyor.
C)    Divan-ı Lügat'it Türk 11. yüzyılda yazılıyor.
D)    Oğuz, içerde Dede Korkut kitabını okuyor.
E)     Kamus-ı Türki'yi Şemsettin Sami 19. yüzyılda bitiriyor.

33. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yükleminde zaman kayması vardır?
A)    Geçen yıl ona bir iki mektup yazdım.
B)    Her yaz köye, dedesinin yanına gider.
C)    İnsanların ikiyüzlü davranışlarından hoşlanmam.
D)    Önümüzdeki hafta küçük halam bize geliyor.
E)    Hemen televizyonu kapatıp odana git.

CEVAPLAR
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
E   C   E   C   C   A   E   E   B   D

11   12 13   14 15   16 17   18 19   20
C   B   C   C   C   C   B   B   D   D

21   22   23 24   25 26   27 28   29 30
B   B   C   C   A   D   E   D   B   D

31   32   33
D   D   D