Halk Edebiyatı
1. “Sen sana ne sanırsan
Ayruğa da onu san”
diyerek daha XIII. yüzyılda hümanizmanın müjdecisi olan, bu yönünden ötürü de ölümünün 650. yıldönümünde UNESCO’ca bütün dünyada ve yurdumuzda anılan Türk şairi kimdir? (1974/ÖSYS)
A)Mevlana
B) Ahmet Yesevi
C) Hacı Bayram Veli
D) Yunus Emre
E) Sultan Veled
2. Şu iki parçayı okuyunuz:
Bir garip ölmüş diyeler
Üç günden sonra duyalar
Soğuk su ile yuyalar
Şöyle garip bencileyin
II
Ne yanar kimse bana ateş-i dilden özge
Ne açar kimse kapım bad-ı sabadan gayrı
Bu iki parça arasındaki ortak yön, aşağıdakilerden hangisidir? (1974/ÖSYS)
A) Kullanılan vezin
B) Nazım birimi
C) Halk edebiyatı ürünü oluşları
D) İşlenilen tema
E) Anlatılan biçimi
3. “Şu dağlar olmasaydı,
Çiçeği solmasaydı,
Ölüm Allah’ın emri
Ayrılık olmasaydı.”
Yukarıdaki manide “şu dağlar” sözünün kullanılış nedeni aşağıdakilerden özellikle hangisi olabilir? (1978/ÖSYS)
A) Dağların ölümü düşündürmüş olması
B) Dağlarda çiçeklerin yetişmiş olması
C) Dağların, düş gücünü kamçılamış olması
D) Dağların sılaya ulaşmayı engelleyerek ayrılığa yol açmış olması.
E) Nice garip kişilerin dağlarda yitip gitmiş olması
4. “Bilmem ben kendime çekidüzen vermesini, derviş gibiyimdir.” cümlesinde yazar kendisi ni dervişe benzetirken özellikle hangi yönünü vurgulamak istiyor? (1978/ÖSYS)
A) Başkalarına aldırmayışını
B) Giyim kuşamı önemsemeyişini
C) Alçakgönüllülüğünü
D) Tarikatçılığa özenişini
E) Hoşgörülü oluşunu
5. Aşağıdaki sözcük dizelerinden hangisi, tümüyle halk edebiyatı ürünlerinin adlarıdır? (1980/ÖSYS)
A) ağıt - şarkı - masal - tuyuğ
B) türkü - mesnevi - koşma - mersiye - atasözü
C) destan - mani - rubai - masal - şarkı
D) şarkı - türkü - rubai - koçaklama - mani
E) koçaklama - türkü - mani - masal - ağıt
6. “Âşık, Türk Halk edebiyatında XV. yüzyılın başlarından bu yana beliren bir sanatçı tipidir. Bir yönüyle eski destan (epope) geleneğini sürdüren; ama başka bir yönüyle, adının belirttiği gibi ‘sevda şiirleri’ söylenen bir sanatçıdır.”
Günümüzde yukarıdaki parçada belirtilen sanatçı tipinin bütün özelliklerini taşıyan kişilere rastlanmamaktadır.
Bunun nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir? (1981/ÖSYS)
A) Âşıklığın güç bir uğraş olması
B) Günümüzde insanın şiire önem vermemesi
C) Aydın sanatçıların, âşıkların görevini yüklenmiş olması
D) Âşıkların işlediği konuların halkı ilgilendir memesi
E) Toplumsal yaşamın büyük ölçüde değişmesi
7. Yüzyıllar boyunca Tekke şiirlerinin önderi sayılmış, şiirleriyle kafalara ve gönüllere Türkçe ile seslenmiştir. Tasavvuf akımını, taşkın ve gür lirizmi ile halka yansıtmıştır. Aruzla da şiirler yazmakla birlikte genellikle heceyi kullanmıştı. Bu şiirlerde kullanılan ana tema, Tanrı aşkı ve insan sevgisidir.
Yukarıda özellikleri belirtilen şair kimdir?(1987/ÖSYS)
A) Yunus Emre
B) Yusuf Has Hacip
C) Mevlana
D) Sultan Veled
E) Hacı Bayram Veli
8. Aşağıdakilerden hangisi halk şairlerimizin ortak özellikleri arasında yer almaz?(1988/ÖSYS)
A) Nazım birimi olarak dörtlüğü kullanmaları
B) Aruzla yazanlar bulunmakla birlikte kullandıkları asıl ölçünün hece olması
C) Şiirlerini, halk arasında kullanılan konuşma diliyle söylemeleri
D) Şiirlerinde genellikle yarım kafiye kullanmaları
E) Eserlerinde dini, mistik konuların yanı sıra devrin bazı sosyal olaylarını ele almaları
9. Aşağıdakilerden hangisi Anonim Halk edebiyatı ürünlerinden değildir? (1988/ÖSYS)
A) Mani
B) Koşma
C) Ninni
D) Ağıt
E) Türkü
10. Aşağıdakilerden hangisi, Halk edebiyatının özelliklerinden biri değildir? (1989/ÖSYS)
A) Münacat, naat mesnevi, mersiye gibi ortak tür ve konuların kullanılması
B) İslâmiyet’ten önceki Türk edebiyatı geleneğini sürdüren sözlü bir edebiyat olması
C) Şiirde hece ölçüsü ve yarım kafiye kullanılması
D) Şiirlerin “saz şairi” ya da “âşık” denen şairlerce “bağlama” adı verilen bir sazla söylenmesi
E) Düşünce ve duyguların dörder dizelik bentler biçiminde anlatılması
11. Bir halk edebiyatı ürünü olan “mani” ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? (1990/ÖSYS)
A) Yazarları belli değildir.
B) Kafiye düzeni a-a-b-a biçimindedir.
C) Anlatılmak istenen duygu ya da düşünce son iki dizede bulunur.
D) İlk iki dize, son iki dize ile yalnız ölçü ve kafiye bakımından ilgilidir.
E) Yalnızca aşk konusu işlenir.
12. Düzenleyicisi pek bilinmez, halkın sözlü geleneğinde oluşup gelir. Çağdan çağa ve yöreden yöreye içeriğinde olun biçiminde olsun değişikliklere bozulmalara, kırpılmalara uğrayabilir. Her zaman bir ezgiyle söylenir.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisinden söz edilmektedir? (1991/ÖSYS)
A) Tuyuğ
B) Şarkı
C) Türkü
D) Rubai
E) Gazel
13. Halk şiirimizin güçlü soluklu bir şairidir. Kendini yedi yaşından itibaren saza, söze, şiire ve türküye vererek dış dünyasının karanlığını, gönül dünyası ile aydınlatmıştır. Gönül sözüyle yazdığı şiirlerinde birlik, beraberlik, yurt sevgisi, güzellik, gurbet, ayrılık duygularını dile getirmiştir.
Bu parçada tanıtılan şair aşağıdakilerden hangisidir? (1991/ÖSYS)
A) Yunus Emre
B) Pir Sultan Abdal
C) Karacaoğlan
D) Âşık Veysel
E) Dadaloğlu
14. Aşağıdaki dizelerin hangisi bir taşlamadan alınmış olabilir? (1992/ÖSYS)
A) Ayna almış perçem düzer
Zülfün tarayı tarayı
B) Kırık çanağı yok ayran içecek
Kahveye gelir de fincan beğenmez
C) Eğil dağlar eğil üstünden aşam
Yeni talim gelmiş varam alışam
D) Güzel gitti diye pınar ağladı
Acıdı yüreğim yandı pınara
E) Avcılardan kaçmış ceylan misali
Geçmiş dağdan dağa yoktur durağı
15. Aşağıdakilerden hangisi Karagöz, Meddah ve Ortaoyunu gibi seyirlik halk oyunlarının ortak özelliklerinden biri değildir? (1992/ÖSYS)
A) Göze ve kulağa seslenmeleri
B) Güldürü öğesine yer vermeleri
C) Şive taklitlerinden yararlanmaları
D) Tek kişilik gösteri olmaları
E) Sözlü tiyatro örneği olmaları
16. Divan edebiyatındaki “gazel”in konu bakımından Halk edebiyatındaki benzeri aşağıdakilerden hangisidir? (1992/ÖSYS)
A) Varsağı
B) Destan
C) Türkü
D) Koşma
E) Nefes
17. Bahçelerde gül gerek
Güllere bülbül gerek
Senin gibi güzele
Bencileyin kul gerek
Bu dörtlüğün nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir? (1994/ÖSYS)
A) Divan
B) Varsağı
C) Destan
D) Koşma
E) Mani
18. Düzenleyicisi bilinmez, halkın geleneğinden oluşur. Çağdan çağa ve yöreden yöreye içeriğinde olun, biçiminde olsun değişikliklere uğrayabilir. Her zaman bir ezgiyle söylenir.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisinden söz edilmektedir? (1995/ÖSYS)
A) Türkü
B) Şarkı
C) Gazel
D) Mesnevi
E) Koşma
19. Onu Halk şairi saymak bir bakıma yanlıştır. Ama o, halka, halkın diliyle seslenmiş, halkın şairi olabilmiştir. Zaten başarısının sırlarından biri de budur. Hece ile söylediği şiirlerinden başka bir Divan oluşturacak kadar, aruzla yazılmış şiirleri de vardı. Yaşamı üzerine kesin bilgiler yoktur. Risaletü’n-Nushiye adlı mesnevisinin yazılış tarihinden yola çıkarak XIII. yüzyılda yaşadığı konusunda birleşilmiştir.
Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakiler den hangisidir? (1996/ÖSYS)
A) Pir Sultan Abdal
B) Hacı Bayram Veli
C) Yunus Emre
D) Mevlana Celaleddin Rumi
E) Kaygusuz Abdal
20. Halk hikâyeleriyle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? (1997/ÖSYS)
A) Sevgi ve kahramanlık konuları işlenir.
B) Kişiler gerçek yaşamdakilere yakındır.
C) Oluşturdukları çağlardaki sosyal yapıyı ve iç mücadeleleri yansıtır.
D) Anlatım tümüyle nesre dayalıdır.
E) Anlatıcıları okuryazar, az çok kültürlü kişilerdir.
21. Divan edebiyatında “hicviye” denilen alaylı yergi şiirinin Halk edebiyatındaki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir? (1997/ÖSYS)
A) Koşma B) Semai C) Taşlama D) Destan E) Türkü
Cevaplar: 1-D 2-D 3-D 4-B 5-E 6-E 7-A 8-E 9-B 10-A 11-E 12-C
13-D 14-B 15-D 16-D 17-E 18-A 19-C 20-D 21-C
