KUANTUM FİZİĞİNİN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ

Bu Konuyu Facebook Profilinde Paylaş

Evrenin ulu mimarına ermek için, ölüp, ölüp dirilmek ne zevkli; her hırpalanışı bir tembih sayarak silkinip kendine gelmek ne hoş ve bin bir bâdire içinde ümidini koruyarak, geleceği kucaklamak ne büyük bir kahramanlık!

KUANTUM FİZİĞİNİN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ

Kuantum dünyasına girmek isteyen kişi, makro-âleme ilişkin bütün mantık, sezgi ve bilgilerini bir kenara bırakmak zorunda. Çünkü bu iki âlem tamamen farklı ve burada taneciklerin, Güneş etrafında dönen bir gezegenden farklı olarak, izlediği belli bir yol ve işgal ettikleri belli bir konum yok. Tanecikler aynı anda birçok yerde bulunabilirler.

Klasik fizik geçmişte Batıdaki "evren" görüşüne cevap verebiliyordu. Zira
ne makro kozmos, ne mikro kozmos kavramları oluşmuştu. Atom, proton, kuvark,
galaksi veya evrensel çekim gibi konular söz konusu değildi. Modern fizikteki gelişmeler ise, birbirinden çok farklı iki dünyanın birlikte var olduğunu ve varlıklarını birlikte devam ettirdiklerini ortaya koydu. Bir yandan bizi çevreleyen bildiğimiz dünya: taşlar, ağaçlar, yıldızlar, kısacası makroskopik ölçekteki evren (bu evren klasik fizik tarafından tanımlanmıştı zaten). Diğer yanda, kuantum fiziğinin kanunları ile târif etmeye çalıştığımız atomların ve atom altı taneciklerin mikroskobik dünyası. Her ne kadar mikroskobik dünya da atom ve taneciklerden oluşuyor ise de, kuantum dünyasına girmek isteyen kişi, makro-âleme ilişkin bütün mantık, bilgi ve sezgilerini bir kenara bırakmak zorunda. Çünkü bu iki âlem tamamen farklı ve burada taneciklerin, Güneş etrafında dönen bir gezegenden farklı
olarak, izlediği belli bir yol ve işgal ettikleri belli bir konum yok. Tanecikler aynı anda birçok yerde bulunabilirler. Yani ölçeğin farklılaşmasıyla maddenin davranışı oran değil, mahiyet açısından değişim gösteriyor.

Büyük ölçekli madde ile küçük ölçekli madde arasındaki bu ikiye bölünmeyi
anlamak kolay değildir. Klasik ve kuantik alanlar arasındaki sınırı çizen esrarengiz bölgede anlaşılmayan bazı şeyler vardır. Bu karanlık no man'sland bölgede ne olmaktadır ki, tabiat kanunları ve dünyanın algılanması böyle birden değişime uğramaktadır?

Dışarıdaki insanların gözünde kuantum fiziği esrarını koruyor. Fakat bilim
adamlarına göre hiçbir teori bu kadar faydalı olmasa gerek: nesnelerin rengini, atomların stabilitesini, yıldızların enerjisini ve tüm kimyasal reaksiyonları açıklama imkânı veren kuantum fiziğidir. Hiçbir teori bu denli sınanamamıştır. Hiçbiri bu denli geniş bir alanı kapsamamaktadır (en küçük boyutlardan büyük ölçekteki bazı kuantik olaylara kadar, süper iletkenlik gibi). Katı hal fiziği, nükleer fizik, tanecik fiziği, elektronik, kimya ve diğerlerinin kuantik özellik gösterdiği artık biliniyor. Ve özellikle, hiçbir teori bu denli teknik uygulama doğurmamıştır. Aslında günlük hayatta çeşitli kuantik nesnelerden yararlanıyoruz: lazerler, transistorlar, bilgisayarlar gibi.

Sezgilerin kâr etmediği kavramlar

Fakat bütün başarılarına rağmen kuantum fiziği yeni tartışmaları da beraberinde getirmektedir. İki sebepten dolayı: birincisi, kuantum fiziği kuantum dünyası ile klasik dünya (gözle görülen bizim dünyamız) arasındaki eksik halkayı tamamlamak istemektedir. İkinci olarak, kuantum fiziği soyut ve sezgilere aykırı kavramları söz konusu eder. Bu kavramlar kuantum fiziğinin yorumlanmasını özellikle hassas bir konu haline getirir. Bilim adamları her gün bu kavramlarla karşı karşıya geliyorlarsa da, artık onlar da bir "kuantik sezgiye" sahip olmuşlardır. Bu teoriyi konunun dışındakiler için böylesine çetin yapan husus ise, hâlihazırdaki kavramlarla ifade edilemeyen, güçlü matematiksel bir formalizme dayanmasıdır. Bazılarına, onu vülgarize etmenin imkânsız olduğunu söyleten budur. Fakat vülgarize etmek gerektiğinde, sağduyu ve bilimsel mantığı şok eden nesneler ve durumlar işin içine girmektedir ve bunlar bizim günlük tecrübelerimizle çelişmektedir.

Kuantum fiziği ne dalga ne tanecik tanır. Sadece, bazı dalga özelliklerine
ve bazı tanecik özelliklerine sahip tek bir nesneler kategorisi tanır (dalga-tanecik ikilemi). Burada bir sebep daha ortaya çıkmaktadır: bu kuantik nesnelerin görüntü şeklinde tahayyül edilmesi imkânsızdır. Bunlar belli belirsizdir, sınırları ve özellikleri durmadan değişmektedir. İzledikleri belli bir yol yoktur. Çözümlenemez şekilde birbirine karışabilirler ve aynı anda birçok yerde ve birçok halde bulunabilirler.

Süper pozisyon (birçok hâlin aynı anda birlikteliği) sadece kuantumun bir
özelliğidir

Kuantumdaki birçok garipliğin kökeninde süper pozisyon prensibi bulunmaktadır. Bunun anlamı şudur: bir atomun, bir taneciğin veya diğer bütün kuantik sistemlerin karakteristik özellikleri onun "hâli" olarak adlandırılan şeyi oluştururlar. Bir sistem için birçok mümkün hâl söz konusu olduğunda, bu hâllerin toplamı da (yani aynı anda hepsinin birlikte var olma durumu) aynı şekilde mümkün bir hâldir: bu takdirde sistem hâllerin üst üste çakışması (aynı abda beraberliği) durumunda demektir. Bu temel prensip sayesindedir ki, bir tanecik aynı anda birçok pozisyonu (konum) işgal edebilir veya bir atom bir enerjiler süper pozisyonunda bulunabilir.

Zorluk, diğer dünyaya, bizim mikroskopik dünyamıza geçildiğinde başlamaktadır. Çünkü hallerin süper pozisyonu (üst üste konumlanması) bizim klasik evrenimizde düşünülemeyen kuantik bir istisnadır. Kimse bir nesneyi (meselâ bir kalemi) aynı anda iki yerde veya bir arabayı aynı anda iki viteste giderken görmemiştir, göremez de. O halde, bir enerji halleri süper pozisyonunda bulunan bir atomun enerjisini ölçmeye çalıştığımızda ne olmaktadır? Bu süper pozisyon asla belirlenemeyecek, sadece onu teşkil eden enerjilerden biri ölçülecektir. Tıpkı bir sihirli değnek darbesi gibi, ölçme girişimi, hâllerin süper pozisyonunun, bir hal hariç, kaybolmasına yol
açacaktır. Peki, bu hangisidir? Kuantum fiziği bu soruyu cevaplamak istemiyor. Buna karşılık, süper pozisyonu oluşturan bütün haller içinde ölçülecek kesin hal tahmin edilemediğinden, kuantum teorisi her hâli ölçme ihtimali vermektedir. İşte kuantum fiziği bu anlamda "ihtimalci" ve "non-determinist" olarak nitelendirilmektedir. Klasik fizikte ise, bir sistemin geleceği prensipte her zaman belirlenebilir kabul edilmektedir. Burada, süper pozisyon prensibini daha iyi anlayabilmek için şöyle bir örnek verebiliriz:

Kanatları a,b ve c şeklinde adlandırılmış olan üç kanatlı sabit bir vantilatörün çalışmaya başladığını düşünelim. Kantların dönme hızı yavaş yavaş artacaktır. Başlangıçta herhangi bir noktadan (bu, gözlem yaptığımız ve vantilatöre göre sabit bir referans nokrası olabilir) her bir kanadın geçme hızını ve anını ölçebiliriz. Bu sırada kanatların her biri müstakil ve ayrı birer parça olarak görülmektedir. Fakat hızın maksimum olduğu anda artık tek tek kanatlardan değil, daire şeklini almış bir görüntüden söz edilebilir (parçacık/dalga ikilemi) ve bu durumda belli bir anda söz konusu noktadan hangi kanadın geçtiğini bilemeyiz. Her üç kanadın geçme ihtimali aynıdır, deriz. Hatta yüksek dönme hızından dolayı, belli bir 't' anında bu nokta üzerinde her üç kanadın da (neredeyse aynı anda) bulunabileceğini düşünebiliriz. Ayrıca, teorik olarak elimizle kanatlardan birini tutmak istediğimizde (bu, kuantum fiziğinde ölçme işlemine karşılık gelmektedir) dairevî şekil hemen ortadan kalkar ve elimize tek bir kanat gelir (bu,sadece ölçüm veya gözlem yaptığımızda bilinebilir olma özelliğidir ve yukarıda sözünü ettiğimiz sihirli değnek durumudur). Fakat hangi kanadın geleceğini önceden sala bilemeyiz. Peki, herhangi bir anda dönme olayına müdahale ettiğimizde elimize gelen herhangi bir kanadın, mesela "a" kanadının çok kısa bir zaman sonra, bir sonraki denemede gelmemesi, yani başka bir kanadı tutmak için ne yapmamız gerekir? İşte klasik fizikten farklı olarak bu sorunun cevabı "hiçbir şey"dir. Çünkü kanatlar çok süratli dönmektedir ve elimizin hızı ile kanadınki karşılaştırılamayacak kadar farklı olduğundan elimizle istediğimiz an istediğimiz kanadı tutma yeteneğinden yoksunuzdur (klasik ölçme cihazlarıyla kuantik âlemi ölçmenin imkânsızlığı). Şimdi buradan hareketle atom altı dünyasındaki kütle ve hız ölçülerini düşünelim. Tanecik boyutlarının, ağırlıklarının ve bunların yaptığı periyodik bir hareket için gereken zaman dilimlerinin çok, çok küçük, buna karşılık bu taneciklerinin hızlarının çok yüksek olduğu (örneğin, klasik bilgilere göre, bir elektronun atom çekirdeği saniyede bir milyon tur atması gibi) atom altı dünyasını anlamak istediğimizde vantilatör örneği, buradaki olayların biraz daha akla yakın
hale gelmesini sağlayabilir.

İşte kuantum fiziğinde mesele, ölçüm için iki ayrı âlemi (ölçme cihazı ile atom altı partikülleri) bir araya getirmekten kaynaklanmaktadır. Bu iki ayrı âlem arasındaki devasa boyut ve hız farkından dolayı, aslında ölçüm sonucunu aldığımız an, ölçüm yaptığımız andan daha sonraki ve her şeyin hemen değiştiği bir andır. Cihazın gösterdiği ölçüm sonucu, gösterdiği ve bizim okuduğumuz ana ait değildir. Çünkü ölçmeye çalıştığımız partikülün hızı ve konumu her an değişmektedir. Çünkü 1028 gram düzeyindeki kütlelerin söz konusu olduğu atom altı dünyasında 1023 saniye mertebesindeki zaman aralıklarında (doğrudan) gerçek ölçüm yapmak mümkün değildir.

1927'de Alman fizikçi Werner Karl Heisenberg tarafından "dalga paketinin redüksiyon prensibi" olarak tarif edilen, sistemin bu şekilde bir haller süper pozisyonundan tek bir hale sıçraması için bu ölçme esnasında ne
olmaktadır? Kuantik ile klasik, gözlenen nesne ile ölçme cihazı arasındaki sınır hangi düzeydedir? Nihayetinde söz konusu nesne atomlarından ve taneciklerinden yapılır. Aslında bu hamur çok su götürmektedir. Bazıları dalga paketinin tek bir hale indirgenmesini (redüksiyon) gözleme, gözlemciye, hatta Amerikalı fizikçi Eugene Wigner'in yaptığı gibi, şuura atfetmektedir. Sayıları az olmayan diğer bilim adamları ise esas rolün tesadüfe verilmesinden pek tatmin olmuş değiller. Kendi ifadesiyle, "Tanrının zar attığı" düşüncesini reddeden Einstein bile kuantum fiziğinin henüz olgunlaşmadığını, daha derin ve determinist bir temel teori bulmak gerektiğini düşünüyordu.

"Tanecik" deney süreci dışında da mevcut mu?

Ölçümün getirdiği sıkıntı karşısında Amerikalı fizikçi Hugh Everett radikal bir cevap önerdi: bir haller süper pozisyonunun tek bir hâle indirgenmesi söz konusu değildir; fakat her biri farklı bir evrende (veya farklı
boyuttaki âlemde) olmak üzere bütün mümkün hâllerin gerçekleşmesi söz konusudur. Aslında bu "birçok âlem" teorisinin de doğrulanması mümkün değildir. Çünkü sayısız paralel evrenin kendi aralarında iletişim yoktur.

Teorinin kurucu babalarından olan Danimarkalı fizikçi Niels Bohr daha temkinli, pragma tik ve aynı zamanda derinlemesine bir konu benimsemişti. Ona göre, dalga paketinin indirgenmesi, ölçülecek kuantik sistem ile mecburen klasik kabul edilen ölçüm cihazı arası da mutlak bir sınır varsayıyordu. Yani sağlıklı bir ölçüm mümkün olmalıydı. Burada ölçüm ayrıcalıklı bir rol oynamaktadır, çünkü taneciğin özelliklerini sadece ölçüm belirlemektedir. Ölçüm dışında bu özellikler tarif edilmiş değildir. Bu noktadan hareketle söylenebilir ki, bizatihi tanecikten bahsedilmemelidir, çünkü taneciğin deney dışında da "var" olduğu kesin değildir.

Düşünün ki, herhangi bir cihazla taneciklerin dünyasında ölçüm yapacaksınız. Sonuçta bu cihaz da atom ve taneciklerden yapılmış olduğundan, ölçüm zorlaşacak, hata ihtimali artacaktır. Çünkü ölçmek istediğimiz
partiküller ve hareketleri cihazın her noktasında zaten mevcuttur. Yani cihaz, ölçüye tartıya gelmeyen kendi değişim oranından daha küçük ölçekteki partikül ve hareketleri ölçmek istemektedir ki, belki kendi değişimi ölçmek istediğini örtmekte, gölgelemektedir. Bir kamyonu kantarda, bir karpuzu manav terazisinde tartmak kolaydır. Kuyumcu terazisi birkaç gram (hatta miligram) ölçeğinde altınları tartacağından daha hassas olması gerekir. Kütle spektrometresi ise bir çeşit atom terazisidir. Fakat atomu oluşturan nükleon (proton, nötron) ve elektronların tartılması, hareketlerinin, konum ve hızlarının ölçülmesi giderek imkânsızlaşmaktadır.

Kuantum kavramları üzerinde 30'lu yıllara kadar süregelen zengin ve hareketli tartışmalar zamanla bırakıldı. Denklemler iyi yürüyordu, geriye kılı kırk yarmak kalıyordu. Özellikle de kuantik-klasik geçişiyle ilgili problemler konusunda. Fakat onlarca yıl boyunca bir arpa boyu kadar bile mesafe kat edilmedi. Buna rağmen 1935'le birlikte, Kuantum Mekaniği'nin kurucularından Erwin Schrödinger bu gizemli "dalga paketinin indirgenmesi" fikrinin saçmalığını vurguladı. Mantığını sonuna kadar zorlayarak meşhur "düşünce deneyi"ne başvurdu (bu noktada Karl Popper'in de katkıları oldu). Bu deneye göre, sıkıca kapatılmış bir kutuya hapsedilmiş bir kedi tahayyül ediyordu. Kutuda ayrıca radyoaktif bir atom ve zehir yayan bir cihaz bulunuyordu. Radyoaktif atom bozunduğunda, öldürücü düzenek harekete geçiyor, zehir kutuya yayılıyor ve kedi ölüyordu.

Ortamlarının kurbanı kuantik sistemler

Fakat radyoaktif bozunma (desintegration) kuantik bir olaydır: yani bozunma
ölçülmedikçe atom "bozunmuş ve bozunmamış" bir haller süper pozisyonundadır.
Şu halde kutuda zehir-atom ikilisiyle kedi-cihaz sistemi, "bozunmuş atom-ölü
kedi" ve "bozunmamış atom-canlı kedi" şeklindeki iki halin süper
pozisyonunda bulunmaktadır. Ve biz kutuyu açıp bakmadığımız müddetçe her iki
hâli bir bakıma aynı anda mevcut düşünürüz. Kısacası, ölçüm
gerçekleştirilmedikçe, kedi hem ölü hem diridir (bir futbol maçının sonucunu
öğrenmediğimiz sürece zihnimizde sürekli üç ihtimalin dolaşması gibi).
Aslında bu deney pek mâkul bulunmadı, çünkü bir kediyi bir tanecikten
temelde ayıran husus anlaşılmadıkça gösterilmesi de zordur. Bu her zamanki
"kuantik-klasik sınırı" problemidir. Bu durumda hem teori hem de deney
cephesinde gelişme kaydedilmesi için 80'li yılları beklemek gerekecekti.

1982'de Los Alamos (ABD) Millî Laboratuarı'ndan araştırmacı Wojciech Zurek
daha önce ileri sürülmüş fakat geliştirilmemiş, basit fakat dâhiyane bir
fikri yeniden ele aldı: buna göre bir ölçümde dalga paketinin indirgenmesine
yol açan şey, sistemin çevresiyle (cihaz) olan etkileşimdir. Daha genel
olarak kuantik nesneler çevrelerinden asla tam olarak izole değildirler.
Bundan, sistemle karşılıklı etkileşime giren her şey anlaşılır: cihaz, hava
molekülleri, ışık fotonları. Öyle ki, gerçekte kuantik kanunlar nesneye ve
onu çevreleyen ortamdan oluşan bütüne uygulanmalıdırlar. Zurek çevreyle olan
birçok etkileşimin sistemin kuantik girişimlerinde çok hızlı bir bozulmaya
yol açtığını gösterdi. Mikroskobik bir nesnede meselâ bir kedi atomlardan
her birinin çevresinde, kendisiyle etkileşim yapan diğer birçok atom
bulunmaktadır. Bütün bu etkileşimler, neredeyse aniden kaybolan bu yüzden de
bütüne tesir edemeyen ve kendinin varlığını bizim gördüğümüz şekliyle devam
ettirmesini sağlayan bir kuantik girişimler paraziti meydana getirir. İşte
kuantum fiziğinin bizim ölçeğimize uygulanamama sebebi: sistemler asla izole
değildir (kedi ise kuantik ölçeğe göre çok büyük bir nesne olarak
mikroskobik ölçekte kendisini çevreleyen ortam içinde izole bir şekilde
görülür ve çevrenin onun üzerindeki etkileri bu ölçekte yapılan ölçüm
sırasında ihmal edilecek kadar önemsiz kalır. Meselâ kedinin ağırlığını
ölçerken tüylerin üzerindeki su buharı moleküllerini göremediğimiz gibi,
bunların kedinin ağırlığına olan etkilerinin de ihmal edilecek kadar küçük
kabul edilir). Fakat atom altı dünyasında ölçüm yaparken atomların birbirini
etkiledikleri ve tek tek hiçbir atomun asla bir kedi gibi izole olamadığı
gerçeğiyle karşılaşırız. Bu fenomen fizikte "dekoherans" olarak adlandırılır, çünkü bu, kuantik hâllerin koheransının (aralarındaki ahengin) bozulmasıdır. Bir bakıma ölçek küçüldükçe, atom-altı etkileşimler artacağından, sistemlerin yapı ve fonksiyon sürekliliğinin sağlanması zorlaşmaktadır; bu da açıkça ortaya koymaktadır ki, trilyon kere katrilyon adet atomdan müteşekkil, hem de canlı özelliği gösteren kedi gibi bir varlığın, düzenli işleyen bir sistem olarak devamlılığı ancak her şeye Kadir, Hay, Kayyum, Âlim ve Rahim bir kuvvet Sahibi'nin yaratma ve yaşatmasıyla mümkündür (hem de mikroskobik ölçek için kalınlaşmış ülfet ve ünsiyetimizin direnemeyeceği ölçüde).

Dekoheransın hızı sistemin bütünlüğüyle doğru orantılı olarak artar: 1027
tanecikten meydana gelen bir kedi 10-27 saniyede dekohere eder; yani kedinin
kendi formunun bozulma (ve tekrar aynı formu kazanma) zamanı çok çok
küçüktür. Bu durum hem neden asla aynı anda hem diri hem ölü kedi
göremediğimizi açıklar, hem de dekoheransın gözlenme zorluğunu. Bizim
zamanı, maddeyi ve hâdiselerin en küçük kesirleriyle ölçme ve takip etme
yeteneğimiz yaratılış gayemize uygun olarak belli bir sınıra kadardır. İşte
bundan dolayı, meselâ bizim bir hüzme şeklinde gördüğümüz ışık yayılımı,
aslında birbirini ışık hızıyla takip eden foton paketçiklerinden yani
aralarında madde ve zaman kesikliği bulunan kuantlardan başka bir şey
değildir. "Her nefis (her an) ölümü tadıcıdır (veya tadıp durmaktadır)"
anlamı da verilen âyet-i kerimenin işârî mânâlarından birisi acaba,
ölçemeyeceğimiz kadar küçük zaman dilimlerinde ölüp diriliyor olduğumuz
mudur? Aslında ülfetten dolayı gibi bize basit gelse de, mikroskobik ölçekte
bir sistemin varlığını sürdürmesi, çok küçük zaman dilimlerinde gerçekleşen
dengeleme halleriyle 1027 atomun her an (ölçülebilecek en küçük an) kediyi
"kedi" formunda sürdürecek şekilde bir arada olması çok zordur. Çünkü bir
atom için değil, 1027 atom için her an birçok hal söz konusudur. Ehl-i
keşfin, melekût âleminin hakikatini anlatmak istercesine, "dağılmaya teşne
eşya, rahmet eli çekilse nasıl bir arada durabilir?" anlamındaki sözleri
belki de bu hakikati ifade etmektedir.

Geçmişte Batı'nın düşünce dünyasında belli bir ağırlığı olan "Tanrı her
şeyi yarattı sonra kendi haline bıraktı, O detaylara karışmaz ve tabiata
müdahale etmez" şeklindeki çarpık anlayış, yine Batı üniversitelerinde
gerçekleştirilen çalışmalarla yerini, tam ve küllî tevhid hakikatinin
görülmesine, yüksek bir tevhid inancının gelişmesine müsait bir zemine
bırakıyor. Son söz: bilimler geliştikçe tevhid hakikati kendini daha parlak
bir şekilde gösteriyor ve gösterecek.

Kuantik bilgi

Yakın zamanda yapılan diğer teorik araştırmalar klasik ve kuantik evrenleri
uzlaştırma çabalarını destekliyor. California Teknoloji Enstitüsü'nden
Murray Gell-Mann (1969 Nobel Fizik ödüllü) ve Santa Barbara Üniversitesi'nden James Hartle dekoheransın zamanda geri dönüşümsüz olduğunu gösterdiler.
Meselâ bir tas kahve içinde erimiş bir şeker parçasının yeniden oluştuğu
asla görülmez. Böylece zamanın yönü bulunur (geçmişten geleceğe), hâlbuki o
zamana değin kuantum fiziğinde olaylar geri dönüşümlü kabul ediliyordu.

Paris IX Üniversitesi'nden Profesör Roland Omnés ise, kuantik şekilde
tecelli eden kanunların garipliklerine rağmen (mümkün hâllerin çokluğu vs.)
bizim ölçeğimizde tek, determinist ve mükemmelen normal görünen fenomenleri
spontan bir şekilde nasıl meydana getirdiğini göstermeye, özellikle canlı
sistemlerin en küçük atom-altı birimden itibaren nasıl organize olduğuna,
kâinattaki madde ve hadiselerin mikro-âlemden itibaren bizim algılama
ölçeğimize hitap edecek şekilde nasıl yaratıldıklarına cevap getirmeye
çalışıyor. Bu yüzden moleküler biyoloji bugün daha da küçük alanlara nüfuz
ediyor ve neredeyse atomik biyolojiye dönüşme eğilimi taşıyor.

Sonuçta, dekoherans teorisi fizikte yeni bir dönüm noktası kabul ediliyor. Fakat çözüm çok yakın değil. Meselâ fizikçiler, bir çakıl taşının neden sert olduğunu, suyun neden normal şartlarda 100 0C'de kaynadığını anlamak için katrilyonlarca tanecik üzerinde hesap yapmak gerektiğini söylüyorlar.

Atom-altı dünyasını tarif etmek için makroskopik dünyada kullandığımız bilimsel mantık ve sağduyuyu aynıyla uyarlamanın doğru olmadığını, maddenin kütlesi, boyutu, dolayısıyla hızının ve hareket tarzının değişmesiyle, makroskopik fizik kanunlarının da köklü değişikliğe uğradığını, daha doğrusu
makro-âlemi anlamak için bunların kullanılamayacağını görüyoruz. Demek ki, makro-âleme inildikçe buradaki san'at, mimarî ve işleyiş de hassas hale gelmekte, incelmekte, ilâhî kudret bu âlemde bir başka şekilde tecelli etmektedir. Bugünün bilim adamları laboratuarlarda öğrenmektedirler ki, kâinatta tek bir atom, tek bir atom içinde tek bir atom-altı parçacık bile hesapsız ve başıboş değildir. Maddenin künhündeki kudret cilvesinin ihtişamını gördüğümüzde, Allah'ın her an her şeyi kendi takdiriyle var kılıp idare ettiğine, kâinatta O'nun ilim, kudret ve hakimiyetinin tecelli alanı dışında küçük bir yerin ve ân'ın bile kalmadığına olan inancımız teyid olunuyor. Geçmişte ve bugün Batı'nın düşünce dünyasında belli bir ağırlığı olan "Tanrı her şeyi yarattı sonra kendi haline bıraktı, O detaylara karışmaz ve tabiata müdahale etmez" şeklindeki çarpık anlayış, yine Batı üniversitelerinde gerçekleştirilen çalışmalarla yerini, tam ve küllî tevhid hakikatinin görülmesine, yüksek tevhid inancının gelişmesine müsait bir zemine bırakıyor. Son söz: bilimler geliştikçe tevhid hakikati kendini daha parlak bir şekilde gösteriyor ve gösterecek.

ISIK VE SEVGIYLE

KAYNAKLAR

- H. Guillemot, "Comment la Matiére Devient Réelle", Science & Vie, Février,no 977, Paris 1999

- D. Lindley, "Quantum World", New Scientist's Guide, Reed Business İnformation. London 1998

- P. Yam, "Bringing Schrödinger's Cat to Life", Scientific American, June,
v. 276, no 6, New York 1997.