AŞK İÇİN; "KIRK YILLIK KANİ, OLUR MU YANİ?"
Belki de tarih boyunca söz, en fazla aşk üzerine söylendi. Aşk; mutluluktu, hediyeydi, acıydı, elem ve kederdi. Susmaktı, yanmaktı, kavuşmaktı, kimi zaman da hasret kalmaktı... Söze en güzel manayı verendi aşk.
Aşkın kuralı var mıydı? Peki ya şartı?
Kuralı olmasa dahi aşkın olmazsa olmazları vardı. Bu manada aşk; sadakat ve fedakârlıktı! İki şartın üzerinde hayat bulur ve yaşardı aşk; gerisine ise lüzum yoktu. Ne can vermeye ihtiyaç vardı, ne de can adamaya; sadece sadakat ve fedakârlık isterdi! Eğer gerçekten seviyorsan, ne yüreğine, ne de bedenine başkasının dokunmasına izin vermezdin.
Tarihimizde yaşanmış yüce aşklardan biri olan Ebubekir Kani ile Silistreli Rum kızının aşkı bu manada ibretliktir. Aynı zamanda "Kırk yıllık Kâni olur mu Yani!" deyiminin kaynağı olan ve zamanımıza kadar anlatıla gelen bu gerçek aşk hikâyesi, aşkı ayakta tutan iki şarttan birinin sadakat olduğunu haykırarak duyuruyor. Aşkın şartı olmaz diyerek, basitleştirmek isteyen çağımız insanlarına inat bildiriyor: Aşkta sadakat olmazsa olmazdır. Hatta âşık bunu zorunlu bilmez, aksine ihanet etmek ne fikrinden, ne de hayalinden geçmez.
Bir sergüzeşt
Anadolu şehirlerinden birinde doğan Ebubekir Kâni, yirmili yaşlarında ilk fırsatı değerlendirip İstanbul'a geldikten sonra sayısız hayalinin peşinde sürüklenmiş, durmuştu. Şair ruhu sayesinde, onun bunun kâtipliğini ederken, nükteli şiirleriyle saz, söz meclislerinde aranır olmuştu. Geçmiş ve gelecek kaygısından uzak keyfe düşkün bir hayattı onunkisi. Bu hayatın peşinde sürüklenirken, Anadolu kasabasında bellediği zikir ve teşbihleri de çoktan terk etmişti. Esmerinden kumralına
Sayısız maceraya karşın yüreği hâlâ sevgiye açtı ki, yaşı kemale ermişken burada bir aile kurmanın münasip olacağına karar verdi. Olgun aşkına genç bir sevgili bulma sevdasındaydı.
Hayali, bir yaz günü Tuna nehri kıyısında gerçek oldu. Ulu ağaçların sakladığı koyda güneşin ışıklarıyla dans eden nehir sularının içinde gördü Rum güzelini. Saçlarındaki hareler, bakışlarındaki buğu öyle büyüleyici. İzlendiğinden habersiz suyla oynarken hareketleri nasıl da zarif ve ürkek.
Şair adamdı
Ebubekir Kâni, bir müddet hayran ve şaşkın bakakaldı bu güzelliğe. Bir taraftan da gizlice seyretmenin ahlakını sorgulamaktaydı. O sıra Rum güzel tarafından fark ediliverdi. Genç kız utanç ve endişeyle toparlanırken, Ebubekir bu kez de kızın asalet ve iffetine hayran kaldı. Kıza niyetinin kötü olmadığını açıklamak istiyordu fakat Rum güzeli oradan apar topar gitmeye çalışınca peşine düştü. Şair adamdı sözde, ama dilinin bağlanıp heyecandan söz söyleyemediğini ve hatta kekelediğini fark edince bu kez haline şaşıp kendine küfretti.
Bir şeyler yapmazsa kimin nesi olduğunu bilmediği kızı kaçıracaktı. Çareyi Rum güzelinin geçeceği yola kendini atmakta buldu. Kızın önüne toza toprağa aldırmayarak yattığında 'Ya çiğneyip geçersin, ya da selam alırsın' diyebildi. Fakat Rum kızı Ebubekir'in yaşını ima edercesine suratını buruşturunca, deli kuvveti geldi şaire. Ayağa kalkıp kızın ardına düştü. Kasabaya kadar peşinde dil döküp durdu. Şimdiye kadar hangi kadın için böylesine uğraşmıştı?
Yüreğin kapı kilidi
Kasabaya varıp insan içine karıştıklarında yolları ayrılmıştı ya Ebubekir uzaktan uzağa güzel kızı takip etmekteydi. Rum kızı ise takip edildiğini fark edince bundan hem kaçtı hem de hoşlandı. Aslında Ebubekir'in imalı, süslü sözlerine kanmış, yüreğinin kapı kilidi açılmıştı.
Ebubekir, kızın en son Silistre rahibinin evine girdiğini gördüğünde, onun papaz kızı olduğunu anlayarak mahvoldu. Ertesi ve sonraki günler; gündüzleri kızın yolunu gözledi, geceleri ise ona dair hayallerle teselli buldu. İşlerini aksatıyor olsa da umursamıyordu. Fakat günler ardı ardına geçip kızı göremeyince Ebubekir'in azabı büyüdü. Her gece tütün, şarap ve kâğıt tomarları arasında sabahlar ve birbirinden güzel aşk şiirleri yazar oldu. Kimseye açamadığı sırrını yalnızca şiirleriyle paylaşıyordu ya, sakladıkça aşkı büyüyor, büyüdükçe sırrını saklaması zorlaşıyordu. Gönüldeki ateşi söndürmek isteyen gözleri yaş döküyor fakat bu gözyaşları söndürmekten ziyade yangınının hararetini artırıyordu.
Kendisini sevip sevmediğini bilmediği kızı babasından da isteyemezdi. Rahip Müslüman'a kız verir miydi? Peki ya, kendisi kırklıkken bir tazeyi istemesi ne kadar münasipti? Yine böyle çaresiz hissettiği bir gün Ebubekir dayanamadı. Ne olursa olsun diyerek giyinip kuşanıp kilisenin kapısına dayandı.
Gıcırdayarak açılan kapının önünde rahip, arkada kızı şaşkın bakakalmışlardı. Ebubekir cesaret ederek kızı babasından istedi. Yaşı büyük olsa da diriliğinden, mesleğinin iyiliğinden, kızını rahat ettireceğinden bahsetti. Ardından kıza yalvarıp yakardı, ayaklarına kapandı.
Yıllar sonra gelen pişmanlık
Fakat rahip, kızını vermediği gibi Ebubekir Kâni'yi cümle âleme rezil etti. Halk papaz kızına, üstelik de yaşına bakmadan talip olması sebebiyle Ebubekir'i alay konusu etti. Fakat o buna aldırmadan senelerce Silistre'de kaldı. Aşağılanıp hor görülse de Rum kızı ona gizli gizli sevda mektupları gönderiyordu ya, Ebubekir Kani buna mutlu oluyordu.
Birkaç senenin ardından dedikodulardan bıkan rahip, hâl böyle devam ederse kızına başka talip de çıkmayacağını düşünerek Ebubekir'i çağırdı. Kızını ona vereceğine söz verdi. Fakat şartı; Ebubekir Kani'nin dinini değiştirerek Hıristiyan olmasıydı.
Ebubekir rahibin teklifine kızarak ve ayrıca nasılsa kızının gönlünü kazanmış olmasına teselli bularak tarihe geçen ünlü sözü söyledi; 'İnsaf eyle papaz efendi. Kırk yıllık Kânı, olur mu Yani!'
Ebubekir yıllar geçtikçe yalancıktan da olsa papaza evet demediğine pişman olacaktı ya iş işten geçmişti. Vakit ayrılık vaktiydi. Papaz kızını uzaklaştırmak için Limni adasına göndermeye karar verdiğinde bir gece Ebubekir ve Rum kızı gizlice buluştular. El ele, nefes nefese birbirlerini ömür boyu seveceklerine and içip sabahında ayrıldılar.
Rum güzeli Limni'ye gönderilince, Ebubekir de Silistre'de kalmadı. Evvelki gibi oradan oraya savrularak yaşamaya devam etti. Fakat Rum dilberinden önce kaç güzelin canını yakmış adam, onun ardından başını kaldırıp hiçbir kadına bakmadı. Şiirlerinde andı aşkını ve hayalinde yaşattı.
Hazin kavuşma
Çok seneler sonra Limni limanına mahkumları taşıyan bir gemi yanaşmaktaydı. Mevsim kış olunca ada halkı yiyecek de getirilmiştir umuduyla sahile toplanmıştı. Bunların arasında rahibe olmuş Rum kızı artık yaşı geçkince bir kadındı. Gemiden çıkarılan mahkûmlar sırayla götürülürken, bu hata etmişlerin affı için kendince dua ederken kadın, en son inen bir adamın silueti dikkatini çekti. Adam yaklaştıkça Rum kızı onu tanıdı ve tüm bedenini soğuktan öte aşkın tesirinde bir titreme aldı. Çünkü artık zar zor yürüyen bu adam devlet vazifesi dolayısıyla Limni'ye sürülmüş Ebubekir Kani'den başkası değildi.
Ebubekir Efendi de rahibeye yaklaşıp yüzünü seçince kötü oldu. Heyecandan takati tükenip yere düşerken Rum kızının ismini sayıkladı. Rum kızı buza düşen sevdiği adamın başını dizleri üzerine koyup sarılmıştı ki, gözyaşlarının sıcaklığına uyanmayan Ebubekir koşup gelenler tarafından evlerden birine taşındı. Herkes el ayak çektiğinde yanında sadece rahibe kalmıştı. Ebubekir'in yanına diz kırmış, geçmiş günlerin tatlı hatırasını hayal ederek, artık tamamı beyazlaşan sakalını okşuyordu.
Gece sabaha vardığında Ebubekir seneler öncesinden tanıdık bir kokuyla mesut uyandı. Fikrinde yarım kalan mutluluklarını yaşama umudu bile vardı. Fakat rahibeyi yanında cansız uzanmış bulunca bir kez daha kahroldu. Kaderinde kavuşma olmayan aşkının talihine yandı.
Bir ömür boyu sevdayı taşımak!
Ebubekir iki yıl boyunca her gün şafak sökerken Rum kızının mezarı başında dua etti. Daha sonraları Limni adasına her gelen, Rum kızını Azize bilip hürmetle ziyaret ederek, adına adaklar adayacaktı.
Ebubekir Kani Efendi ise İstanbul'a döndükten altı ay sonra vefat ettiğinde şiirleriyle birlikte unutulup gitti. Fakat geriye kalan 'Kırk yıllık Kani, olur mu Yani!' sözü deyimler arasında yüzyıllarca kullanılmaya devam etti.
Acaba günümüzde kaç kişi sevdiğine kavuşamasa bile sevdasını bir ömür boyu kalbinde taşır? 3-5 yıl süren aşklar acaba gerçek aşk mıdır?
TRT VİZYON ŞUBAT 2013 SAYI 284
