BAYRAK, TUĞRA, SANCAK - MEVHİBE SAVAŞ - 3. SANCAK

3. SANCAK

Sancak, siyaset nokta-i nazarından bir içtimaî heyetin yani bir manevî şahıs sayılan devletin ve hakikî manasıyla o devleti tertip ve teşkil eden milletin hüviyetinin remzi ve mevcudiyetinin timsalidir. Eskiden bir ahşap veya demir çubuğun üst ucuna, mızrakların tepesine, otağların orta direklerinin haricî kısımlarına vs. kurt başı, üzerine bazı şekiller yapılmış deri parçaları batırırlar ve bunlar sahiplerinin mevki, rütbelerine delâlet ederdi. Gitgide bu şekilden şekle ve maddeden manaya geçerek mahiyetçe sancak alâmetine yaklaşmıştır. Herhâlde sancak ile bayrak kelimelerinin manalarını birbirinden ayırmak lâzımdır. Bu husus meşgul olmakla beraber renkli veya renksiz bezden yapılmış hususî veya umumî bütün işaretlere bayrak, millî alâmeti gösterene de sancak denilmelidir. Bir devletin sancağı o devletin sınırları içinde her yere çekilebilir. Yalnız yabancı memleketlerde imtiyazını haiz olan elçiler ve konsoloslar ve ticaret mümessilleri kendi bulundukları binalara kendi sancaklarını çekerler. Başka bir memlekette misafir olarak ikamet etmekte olan yabancılar kendi ikametgâhlarına ancak merasim günlerinde ve o devletin sancağı ile beraber kendi sancaklarını çekebilirler.

Sancak;
1. Harp gemileri sancak ile selâmlanır.
2. Sancağı göstermeyen gemilere yapılacak muamele.
3. Sancak göstermek: Büyük ve kudretli devletler başka milletler üzerinde tesir yapmak isterlerse bu milletlerin limanlarına en iyi ve güzel gemilerini işletir ve de gücü hakkında propaganda yapar.
4. Matem işlerinde: Selâm merasiminde olduğu gibi matem merasiminde de mühim bir mevki teşkil eder.
5. Sancak indirmek: Sancağın bütün bütün indirilmesi teslim manasını ifade eder.
6. Sancak boğmak: Tehlike fazlalaşırsa sancağın ortasına düğüm vururlardı ki buna sancak boğmak tabir edilir.
7. Bir sancağı diğerinin üstüne çekmek: Birbiri altına çekilen iki sancaktan üstte olanın muzaffer olduğuna delâlet eder.

Sancakların renkleri çeşitli muhtelif manalar ifade eder. Uzaktan görünüş itibarıyla kırmızı renk diğerlerine faik bir mevkidedir. Kırmızı renk ihtilâl ve remzi addedilir. Yeşil renk ise bugün Hacı taşıyan gemilere çekilir. Kara renk ise korsanlığın alâmeti idi. Bugün kara renk kanun icabeti olarak idam cezasının tatbik edildiğine işarettir. Sarı renk ise bütün milletler tarafından sâri hastalık alâmeti olarak kullanılır. Karantina olan yerlerde sarı bayrak çekilir. Ak renk ise mütareke manasını ifade eder. Sancak ve bayrakların kumaşları muhtelif kumaşlardan yapılır fakat bunların en ziyade kullanılanı ipekli ve yünlü kumaşlardır. Sancak ve bayrakların şekilleri bugün 4 muhtelif şekilde imal edilirler.
1. Murabba şeklinde yapılır ki buna bayrak deriz.
2. Müselles şeklinde olursa buna filâma denir.
3. Dış kenarı yırtmaçlı olursa giden denir.
4. İnce ve uzun şekilde yapılırsa flândra denilir ki beylik gemiler grandi direğine çekerler.
Bugün kullanılmakta olan sancakların uzunlukları genişliklerinin iki misli olur. (8)

KAYNAKLAR
KİTAPLAR
*GÖKBİLGİN, M. Tayyib; Osmanlı Palografya ve Diplomatik ilmi.
*Halil Edhem; Meskûkât-ı Osmaniye.
*ÖGEL Bahaeddin; Türk Kültür Tarihine Giriş Cilt 6.
*KURTOĞLU Fevzi; Türk Bayrağı ve Ay yıldız, Ankara–1987.
*ÖZALP, Yalçın; 1984-1985 Ders Yılı Ders Notları

DİPNOTLAR:
(1)ÖGEL Bahaeddin Türk Kültür Tarihine Giriş Cilt 6, Sah. 41
(2)KURTOĞLU Fevzi, Türk Bayrağı ve Ay yıldız, Ankara–1987, sah. 26
(3)Bu gelenek, büyük devletlerin bir çeşit birbirlerini tanımaları ile ilgili bir protokoldür.
(4)ÖGEL Bahaeddin, a.g.e., Sah.134
(5)Halil Edhem; Meskukât-ı Osmaniye, s. 23, 24
(6)ÖZALP, Yalçın; 1984-1985 Ders Yılı Ders Notları
(7)GÖKBİLGİN, M. Tayyib; Osmanlı Palografya ve Diplomatik ilmi. Sah. 512
(8)KURTOĞLU Fevzi; a.g.e., sah.

FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE Aylık Fikir Sanat Edebiyat Dergisi Yıl: 1 Sayı: 6 Temmuz 2012