KARACAOĞLAN - ALA GÖZLÜ BENLİ DİLBER
KOŞMA
Ala gözlü benli dilber
Sen d'olasın benlin gibi
Zülfün sökük boynun bükük
Sen dolaşın benim gibi.
Bahçende güller bitmesin
Dalında bülbül ölmesin
Kapından cerrah gitmesin
Sen d'olasın benim gibi
Gül yerine diken bilsin
Kuş yerine baykuş ölsün
Gözün yaşı sele gitsin
Sen d'olasın benim gibi
Karaca'oğlan der mert gibi
Yüreğim yanar od gibi
Kir ok yemiş boz kurt gibi
Sen d'olasın benim gibi.
Metin İncelemesi:
Biçim Yönünden:
Nazım biçimi: Varsağı.
Nazım birimi: Kıta.
Ölçüsü 4 + 4 = 8'li hece.
Türü : Lirik şiir.
Konusu : Ozanın sevgilisi yüzünden çektiği acılar ve ona ettiği beddualar anlatılıyor.
Temi : Acı ve ıstırap duygusu.
Kafiye şeması: abcb/dddb/eeeb/fffb.
Kafiyeli olan, "Bit-me-sin/öt-me-sin/'git-me-sin" sözcüklerindeki "-me" olumsuzluk ve "-sin" kişi ekleri rediftir. Geriye kalan fiil köklerinde ortak kafiye sesi "T" olup yarım kafiyedir.
Dil özellikleri:
a)Anadolu dil özelliklerine uygun sözcükler kullanmıştır : Ala (elâ), od (ateş).
b)Kimi sözcükleri ölçü zoruyla eksik söylemiştir : Sen d'olasın (sen de olasın), Karac'oğlan (Karacaoğlan).
c) Halkın diline girmiş yabancı kökenli sözcüklere yer vermiştir : Zülf, dilber, bahçe, gül, bülbül, cerrah.
Deyimler-Söz Grupları :
Bahçede güller bitmek: Güleryüzlü, neşeli ve mutlu olmak. Şiirde bundan yoksun kalmak.
Dalda bülbül ötmek: İç rahatlığı içinde bulunmak. Şiirde bundan yoksun olmak.
Gül yerine diken bitmek: Kolaylık yerine zorluklarla karşı karşıya kalmak; iyi günlerden kötü günlere gelmek.
Kuş yerine baykuş ötmek: Uğursuzluk ve ölüm korkusuyla yaşamak.
Gözün yaşı sele gitmek: Çok ağlamak, sürekli gözyaşı dökmek.
Kapıdan doktor gitmek: Hastalıkla yüz yüze gelmek, hasta olmak.
Yüreği od gibi yanmak: Ateşte yanmış gibi çok acı çekmek.
Ok yemiş bozkurt gibi olmak: Okla vurulan bozkurt gibi davranmak; maddi değil, manevi acı çekmek.
Söz sanatları:
Ozan, son dörtlükte kendisini ok yemiş bozkurda, acılar içindeki yüreğini de ateşe benzetiyor.
İçerik Yönünden:
Araştırmalar :
1. "Sen d'olasın, Karac'oğlan" sözcüklerindeki (*) kesme işareti, ölçü gereği düşen heceleri belirtmek için konmuştur.
2. Ozan, içinde bulunduğu durumu "zülfün sökük" ve "boynun bükük" sözleriyle belirmiştir. "Zülfün sökük" sözcüğüyle, perişanlığını; "boynu bükük" sözcüğüyle de isteklerini elde edememesinin sonucu duyduğu üzüntüyü dile getirmiştir. Böylece her iki sözle, aşkına karşılık bulamadığını ifade etmiştir.
Ozanın kendi durumunu açıkladığı diğer dizeler de şunlardır :
"Kapıdan cerrah gitmesin."
"Gözün yaşı sele gitsin."
"Bir ok yemiş boz kurt gibi."
"Sen d'olasın benim gibi."
3. "Bahçede gül yerine diken bitsin", "Dalında bülbül yerine baykuş ötsün" dizelerindeki "gül" ve "bülbül", göze hoş gürünen bir bahçenin güzellik öğeleridir. Böyle bir bahçeye benzeyen insan hayatı da insana zevk veren çeşitli güzelliklerle doludur. Şiirde ozan, sevgilisi için böyle bir dilekte bulunmamaktadır. Bu nedenle, "gül ve bülbül", güzelliklerle dolu mutlu bir hayatın; "diken", karşılaşılan güçlükler ve acının; "baykuş" ta uğursuz niteliğiyle perişanlığın simgesi olarak kullanılmış; insanlardaki mutlu-mutsuz. umutlu-umutsuz ruhsal durumlar, bu simgelerle anlatılmıştır.
4. "Sen d'olasın benim gibi" dizesi, ozanın sevgilisiyle olan olumsuz dileğini anlatmakta, ozandaki ıstırap duygusunu güçlü bir biçimde ortaya koymaktadır. Ayrıca dizenin yinelenmesi, şiirin dörtlükleri arasında anlam birliğini sağlamaktadır.
Şiirde, insanın gözyaşları sele, yüreğinin acısı ateşe, aşk derdindeki kişiler de yaralı bir kurda benzetilmiştir.
İLGİLİ İÇERİK
KARACAOĞLAN HAYATI ve ŞİİRLERİ
ÖLÜM ARDIMA DÜŞÜP YORULMA - KARACAOĞLAN
KARACAOĞLAN - ŞU YALAN DÜNYAYA GELDİM...
KARACAOĞLAN - İNDİM SEYRAN EYLEDİM FRENGİSTANI İNCELEMESİ
KARACAOĞLAN - ÇUKUROVA BAYRAMLIĞINI GİYERKEN AÇIKLAMASI
