AKİF PAŞA - MERSİYE
Tıfl-ı Nâzenînim unutmam seni
Aylar günler değil geçse de yıllar
Telhikâm eyledi firâkın beni
Çıkar mı hatırdan o tatlı diller
Kıyılamaz iken öpmeğe tenin
Şimdi ne hâldedir nâzik bedenin
Andıkça gülşende gonca dehenin
Yansın âhım ile kül olsun güller
Feleğin kînesi yerin buldu mu
Gül yanağın, reng-i rûyun soldu mu
Acaba çürüyüp toprak oldu mu
Öpüp kokladığım o pamuk eller
(Akif Paşa, Büyük Türk Klasikleri)
Ey nazlı çocuğum, aylar günler değil, aradan yıllar geçse de seni asla unutmam! Ayrılığın beni zehirledi; hiç hatırımdan o tatlı sözler çıkar mı?
Ben tenini öpmeye bile kıyamazken, acaba o nazik bedenin şimdi ne hâldedir? Gül bahçesinde o hemen açıverecek gibi duran dudağını gördükçe, çektiğim ah ile bütün güller yansın ve kül olsun.
Feleğin intikamı böylece yerini buldu mu? Güle benzeyen yanağın, yüzünün rengi soldu mu? Öpüp kokladığım o pamuk gibi yumuşacık eller acaba çürüyüp toprak oldu mu?
Akif Paşa’nın eskinin mersiye tarzından bütünüyle farklı, gerçek ölüm karşısında samimi duygularını işlediği bu mersiye, yeni şiirin başlangıcında adından en çok söz ettiren şiirlerden biri olmuştur. Divan edebiyatının nazım şekillerinden olan mersiye, konusuna göre kaside türlerinden biridir ve kaside nazım şekliyle yazılır. Kaside ise beyit nazım birimiyle yazılır, “aa, ba, ca da ...” şeklinde kafiyelenir ve aruz ölçüsüyle yazılır.
Akif Paşa’nın bu mersiyesinin şekil olarak klasik mersiyeden tamamen farklı olduğu görülüyor. Akif Paşa mersiyesini dörtlük nazım birimiyle yazmıştır. Dizeler halk şiiri nazım şekli olan koşmalar gibi kafiyelenmiştir. Yani bu şiir kaside tarzında değil, koşma tarzında oluşturulmuştur. Şiirin kafiye şeması şöyledir:
......................a
......................b
......................a
......................b
......................c
......................c
......................c
......................b
......................d
......................d
......................d
......................b
Akif Paşa, ölçü olarak da klasik mersiyeden uzaklaşmış, dizelerin hepsini 11’li hece ölçüsüne uygun olarak oluşturmuştur. Yine klasik şiirden farklı olarak zengin kafiye değil, yarım ve tam kafiye kullanmıştır.