ŞEYHÜLİSLÂM YAHYA - AŞKIN ODUNA EY GÜL YANSA CİHAN-I ŞEYDA
(ö. 1644)
Gazel
1. Aşkın oduna ey gül yansa cihân-ı şeydâ
Her bir avuç külünden bir bülbül ola peydâ
2. Mülk-i dile o lebden hakkâ ki korku vardır
Câiz ki bir şererden âlem yana serâpâ
3. Meyhâne-i mahabbet mestânelerle doldu
Peymâneler pür oldu ârif oturma tenhâ
4. Dil sâftır kederden ammâ güler yüz ister
Hûb olmayana neyler âyîne-i mücellâ
5. Hâl-i ruhunu gözler zülf-i siyâhın özler
Yahyâ sevâd-ı çeşm ü kalbimdeki süveyda
Günümüz Türkçesiyle
1. Ey gül (gibi güzel)! Senin aşkının ateşiyle, bu çılgın âşığı andıran dünya yansa yakılsa her bir avuç külünden bir bülbül ortaya çıkar (ve tekrar senin güzelliğini dillendirmeye devam eder).
2. Gönül mülküne o dudaktan gerçekten bir korku vardır. Bütün dünyanın bir kıvılcımdan dolayı baştanbaşa yanması mümkündür.
3. Aşk meyhanesi sarhoşlarla doldu. Ey irfan sahibi, artık kadehler doldu, (bir köşeye çekilip de) tek başına oturma.
Meyhane, çoğu zaman İlâhi aşkın konuşulduğu, manevi dünyaya ait meselelerin bahsedildiği değerli mekânlar, dergâhlar olarak düşünülmüştür. Buranın sarhoşları da İlâhi aşk ile kendinden geçmiş kimselerdir. Ârif, irfan sahibi, Allah’a yakınlık kazanmış manevi derecesi yüksek olan demektir.
4. Gönül kederden temizdir, ama güler yüz ister. Güzel olmayan için, cilâlanmış, lekesiz bir ayna ne yapabilir?
Gönül, divan şiirinde bir ayna olarak düşünülür. Bu ayna kötü düşüncelerden uzak ve temiz olduğu takdirde yaratanın İlâhi sıfatları buraya yansır. Bu ayna üzerindeki kir pas ise görüntünün güzel bir şekilde yansımasını engeller. Şairler ilk mısrada geçen “keder” kelimesini ayna ile birlikte kullandıklarında hem üzüntü, tasa, hem de ayna üzerindeki bu kiri pası kastederler.
5. Ey Yahya! Gözümün siyahı (gözbebeğim) ve kalbimdeki siyah nokta (kalbimin en mutena köşesi) o sevgilinin yanağının siyah benini ve siyah saçını özlemektedir
Prof. Dr. M.A. Yekta Saraç, Divan Şiirinden Seçmeler
İLGİLİ İÇERİK
ŞEYHÜLİSLAM YAHYA - HEMİŞE MERDÜM-İ ÇEŞMİN İZAR-I YARE BAKAR İNCELEMESİ
ŞEYHÜLİSLAM YAHYA - LİSAN-I EHL-İ DİLDE AŞKA GÜLZAR-I BELA DERLER