DÜNYANIN ÇEVİRİ KİTAP HARITASI- MUSA İĞREK

DÜNYANIN ÇEVİRİ KİTAP HARITASI - MUSA İĞREK
18 Ekim 2013

UNESCO, 1932'den beri çeviri kitapların listesini sunmak için bir bibliyografya oluşturuyor. UNESCO'nun en eski kültürel projelerinden biri olan bibliyografyada 2 milyondan fazla kitap yer alıyor.

Dünyada en çok çevrilen yazarlar arasında Agatha Christie, Jules Verne ve William Shakespeare; Türkçeden çevrilen yazarlar sıralamasında ise Orhan Pamuk, Yaşar Kemal, Nâzım Hikmet, M. Fethullah Gülen; Reşat Nuri Güntekin ve Bediüzzaman Said Nursi gibi isimler var.

Günümüz İspanyol edebiyatının usta isimlerinden Carlos Ruiz Zafón’un Türkçeye Rüzgârın Gölgesi adıyla çevrilen kitabında, henüz çok genç olan Daniel Sempere adındaki genç kitapçı babasıyla birlikte Unutulmuş Kitaplar Mezarlığı’nı ziyaret eder. Babası, oğlundan bir kitap seçmesini ve onu evlat edinmesini ister. Genç Daniel, mezarlıktan daha önce hiç adını ve yazarını duymadığı bir romana uzanır. Bu romandan sonra Daniel yazarın peşine düşer ve bu gizemli yazarın hayatını ve ölümündeki gerçeği araştırmaya koyulur. Zafón’un romanındaki Unutulmuş Kitaplar Mezarlığı’ndaki kitapların kayıtlarını tutmak bir yana, yeni yayımlanan kitapları da listesine sessizce ekleyen ‘gerçek’ bir kuruluş var: UNESCO.

1932’den beri yeryüzünde konuşulan beş bin kadar dil arasında çıkan çeviri kitapların listesini sunmak için “Index Translationum” (http://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=7810&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html) adlı bir bibliyografya oluşturan UNESCO’nun listesinde 100 ülkeden 2 milyondan fazla çeviri kitap yer alıyor. Bibliyografyaya göre dünyada en çok çevrilen çevrilen yazarlar sıralamasında, Agatha Christie, Jules Verne, William Shakespeare, Enid Blyton, Vladimir Lenin ve Stephen King; Türkçeden başka dillere çevrilen yazarlar sıralamasında ise Orhan Pamuk, Yaşar Kemal, Nâzım Hikmet; M. Fethullah Gülen; Reşat Nuri Güntekin ve Bediüzzaman Said Nursi gibi isimler var.

UNESCO’nun en eski kültürel projelerinden biri olan bibliyografya önceleri üç ayda bir çıkan dergi iken daha sonra bir CD en nihayetinde ise online olarak yayın yapmaya başlar. Almanya, İspanya, Fransa, İngiltere, İtalya ve Amerika’yı kapsayan bibliyografya, II. Dünya Savaşı’ndan sonra 14 ülkeye ulaşır. Savaş sonrası dönemde ise yayıncılık faaliyetinin gittikçe artması ve ülkeler arasındaki kültürel değişimlerle birlikte bibliyografya gittikçe daha da genişler. Sitede edebiyat, sanat, tarih, bilim, araştırma gibi pek çok türde çeviri kitabın adı, yayımlandığı yıl, yayınevi ve çevirmeni gibi bilgiler sıralanıyor.

Türkçeye en çok çevrilen yazar Seyyid Kutub

Geçtiğimiz yıl 80. yıldönümünü kutlayan bibliyografyanın en önemli özelliği sürekli güncellenmesi. Bibliyografyaya yayıncılar, çevirmenler, öğrenciler, araştırmacılar ve arşivciler yoğun ilgi gösteriyor. Dünyada yayımlanan çeviri kitaplar konusunda en önemli başvuru kaynağı olan sitede yazar, yayıncı, yıl, ülke, dil ve tür başlıkları altında arama yapmak mümkün. Büyük bir arşiv sunan bibliyografyada seneler öncesinden basılmış ve şimdilerde unutulmuş pek çok kitabın yanı sıra yeni yayımlanan kitaplar da listeleniyor. Bibliyografyanın Türkiye ve Türkçe ile ilgili kısımlarına baktığımızda Türk okurunun ilgisi ve kitap beğenisine dair ipuçları var: Türkçeden en çok çevrilen yazar Orhan Pamuk; Türkçeye en çok çevrilen yazar Seyyid Kutub; en çok çeviri yayımlayan yayınevi Altın Kitaplar; Türkçenin en çok çevrildiği ülke Almanya; Türkçeye en çok çevrilen dil ise İngilizce.

Bilge Karasu karmaşık bir iş olan çevirinin, yaşamımızın temel öğelerinden biri haline geldiğini dile getirirken, UNESCO’nun seneler öncesinden bunu fark edip böyle bir bibliyografyaya girişmesi önümüze koca bir hazine sunuyor. Kim bilir, tıpkı Daniel gibi belki birilerinin yolu bu unutulmuş kitaplar mezarlığına düşer ve daha önce hiç duymadığı, hiç okumadığı bir yazarın kitabını ‘evlat’ edinir. Daha da ötesinde, UNESCO’nun bu bibliyografyası dünyadaki okurun ve yayıncılığın ilgisinin seneler içinde neye doğru yöneldiğinin izlerini çıkarıyor.

Dünyada en çok çevrilen ilk 10 yazar

1. Agatha Christie
2. Jules Verne
3. William Shakespeare
4. Enid Blyton
5. Barbara Cartland
6. Danielle Steel
7. Vladimir Lenin
8. H. C. Andersen
9. Stephen King
10. Jacob Grimm

Türkçeden en çok çevrilen yazarlar

1. Orhan Pamuk
2. Yaşar Kemal
3. Nâzım Hikmet
4. Aziz Nesin
5. M. Fethullah Gülen
6. Reşat Nuri Güntekin
7. Nedim Gürsel
8. Bediüzzaman Said Nursi
9. Aras Ören
10. Harun Yahya

Türkçeye en çok çevrilen yazarlar

1. Seyyid Kutb
2. Jules Verne
3. Gerard de Villiers
4. Jean de La Fontaine
5. Enid Blyton
6. Fyodor Dostoyevski
7. John Steinbeck
8. Jacob Grimm
9. Wilhelm Grimm
10. Agatha Christie

En çok çeviri kitap yayımlayan yayıncılar

1. Altın Kitaplar
2. Gelişim
3. CAN
4. İnkılap
5. Remzi
6. İletişim
7. MEB
8. Cem
9. s. n.
10. Tay

Türkçenin en çok çevrildiği ilk beş ülke

1. Almanya
2. Fransa
3. SSCB (1991’e kadar) Rusya
4. Amerika

Türkçeye en çok çevrilen diller

1. İngilizce
2. Fransızca
3. Almanca
4. Arapça
5. Rusça
6. İspanyolca
7. İtalyanca
8. Makedonca
9. Farsça
10. Danca