Kullanıcı Oyu: 5 / 5

Yıldız etkinYıldız etkinYıldız etkinYıldız etkinYıldız etkin
 

HARNAME ÖZET BİLGİ

Türü: Mesnevi

Yazarı: Şeyhî

Kişileri/Varlıklar: Eşek (Har), Pir Eşek, tarla sahibi, öküzler, eşeğin sahibi

ÖZET

On beşinci yüzyıl divan şairlerinden Şeyhi’nin hiciv (yergi) içerikli 126 beyitlik ünlü mesnevisidir.

Eser, aynı zamanda bir göz hekimi olan Şeyhî’nin, tedavi ettiği Çelebi Mehmet’in kendisine tımarını hediye ettiği Tokuzlu köyüne giderken rivayete göre bu tımarın eski sahipleri tarafından dövülmesi ve soyulmasını anlatır.

Bir eşer var idi zâif ü nizâr
Yük elinde katı şikeste vü zâr

Gâh odunda vü gâh suda idi Dün ü gün kahr ile kısuda idi

Beyitleriyle başlayan mesnevide Şeyhî söylemek istediklerini bir eşeğe (Har) söyletir. Alegorik (sembolik) bir anlatımı olan eser, bu anlamda Türk edebiyatının ilk fabl örneği de kabul edilir. Şiirde anlatılan hikâyeye göre sahibinin elinde çileli bir hayat süren eşek bir günlüğüne serbest bırakılır. Dolaşırken besili ve gösterişli öküzleri görür. Yalnızca otlamakta olan ve son derece gösterişli boynuzlara sahip bu hayvanlara özenir. Aynı zamanda bu durumu adaletsizlik olarak niteler. Konu ile ilgili fikrini sorduğu Pir Eşek öküzlerin üstün bir iş olan buğday ekip biçme işiyle görevlendirildiklerini, bu yüzden ayrıcalıklı muamele gördüklerini ama eşeklerin işinin odun taşımaktan ibaret olduğunu, bu yüzden sefil bir hayat yaşadıklarını söyler. Eşek bu açıklamalardan tatmin olmaz. Bir anlamda isyan ederek bundan sonra ben de buğday işiyle uğraşacağım deyip gördüğü ilk tarlaya dalar ve orayı alt üst eder. Bu durumu gören tarla sahibi de eşeği bir güzel döver. Ardından elindeki bıçakla kulağını ve kuyruğunu keser. Şeyhi eşeğin öz eleştirisini şu beyitle dile getirir.

Bâtıl isteyü haktan ayrıldum
Boynuz umdum kulakdan ayrıldum

(Yanlışı arzulayarak doğruluktan saptım. Bonuz umuyordum kulağımdan da oldum.)

 

SON EKLENENLER

Üye Girişi