TEHZİL NEDİR?
Alay ve şaka yollu yazılmış nazire. Hezl diye de bilinir. Çokluk tanınmış şairlerin şiirlerine vezin ve kafiye taklit edilerek yazılır. Tehzil, ciddi şiirleri bayağılıktan uzak ciddi bir duruma soktuğu için edebiyatın güzel ve eğlenceli örnekleri arasında kabul edilir. XVII. yüzyıldan sonra yaygınlık kazanan bu tür şiirin örneklerini daha çok Sürûri, Havâyi, Sünbülzade Vehbi, Hüseyin Kâmi (Dehri mahlasıyla), Fazıl Ahmet Aykaç, Halil Nihat Boztepe vermişlerdir.
DELİ GÖNÜL (TEHZİL (HEZL))
Deli gönül düşe kalka gelirsin,
Isırgan otundan meyin alırsın,
Çirkin gölgesinde sızıp kalırsın,
Ben senin çöpünü dökemem gönül.
Gazel mi istersin güz mü istersin,
Anaç mı istersin yoz mu istersin,
Çekilmiş memeler düz mü istersin,
Ben senin çöpünü dökemem gönül.
Dere boylarına bakmak istersin,
Bulanık çay gibi akmak istersin,
Deryalar içinde kokmak istersin,
Ben senin çöpünü dökemem gönül.
Vuslatî diyor ki daha ne yazam,
Ferman padişahın neyine kızam,
Mutluluk sırrını özgürce çözem,
Ben senin çöpünü dökemem gönül.
Osman Öcal
ÇAYNÂME
Söyle çâyın evvelâ gel sonra bezm-i ülfete
Ver parâsın sokma biz âcizleri hep külfete
Hayr-ı dinin açtığı yoldan giderken sapma hiç
Aksi halde ülfet-i yârân döner hep külfete
Külfeti ülfet yapan hep sohbeti dostân imiş
Sanmayın kim akçanın zevki değer bu zillete
Dinle dostum sen bu emri çıkma hiç yoldan sakın
Söyle SÂİM hikmetini mâni olmaz sohbete
Sen Sahî’nin sözlerini yanlış anlarsan eğer
Dâr-ı ukba dar gelir değmez ki hiç bu külfete
SAHÎ ÇELEBİ
(Prof. Dr. Sâim YEPREM)
Diyanet işleri başkanlığı din işleri yüksek kurulu üyesi
ÇAYNÂME’YE TEHZİL*
Gel buyur dostum müheyyâ işte çây
Çâya ücret isteyen cimriye vây
Vay efendim gör ne hâl oldu cihan
Eshiyadan kalmadı nâm ü nişan
Şimdi sohbet-i meclisden içeri
Girme zinhâr, yoksa mangır dön geri
Böyle emretmiş müdür Sâim Hoca
Zahmet etmiş, levha yazmış koskoca
Hangi nâmerd öngörür bu bid’ati
Duymamış herhalde Mahmûd sünneti
Birde kalma, dörde kanma, altı say
Ârif isen içmelisin demli çay
Vir salâti Mustafâ’ya Kanberî
Demli çây hâzır içen gelsin beri
KANBERÎ
Prof. Dr. Mahmud KAYA
İ.Ü. Edebiyat Fakültesi, Felsefe Bölümü Türk-İslam Düşüncesi Tarihi Anabilim Dalı Başkanı
https://umutrehberi.com/tag/tehzil/