SATRANÇ NEDİR?

Saz şairleri tarafından aruzun müfte’ilün müfte’ilün müfte’ilün kalıbıyla ve musammat gazel şeklinde yazılan şiirler. Musammat beyitlerden oluştuğu için, her mısra kafiyeli iki eşit parçaya bölünür. Bu parçalar alt alta yazıldıklarında dörtlüklerden meydana gelen yeni bir şekil ortaya çıkar. Bu şeklin kafiye şeması şöyledir: abab cccb dddb... Örnek: 

Sevdi gönül bir püsteri / Sanatı terzi güzeli 

Hüsnünü bir muhtasarı / Şerh ederek söylemeli 

Matlanın fâikını / Sohbetinin lâyıkını 

Ben gibi bir âşıkını / Eylemiş aşkıyle deli 

Düştü gönül çâresine / Kaşlarının karesine 

Çehre-i menâresine / Yandı derûnum göreli 

Vardı ellerim eline / Tutuldu dilim diline 

Kâkülünün bir teline / Bağladı bu cân ü dili 

Emrahî 

*** 

Medhine meddâh olalım hüsrev-i hûban güzele 

Vasfına sözler bulalım dinleye yâran güzel

Benzeyemez hûr ü melek hidmetine çektik emek 

Dişleri zer şâne gerek zülfü perişan güzele

Dayanamam nazlarına tûti gibi sözlerine 

Çekse sezâ gözlerine kuhl-î Sıfahan güzele

Söyleme efsâne gibi bakması bigâne gibi 

Şem ’ine pervâne gibi yan güzele yan güzele

Söylese diller dolaşır bakmaya gözler kamaşır 

Sırmalı kaftan yaraşır serv-i hıramân güzele

Burnuna zer hızma ile cebhe zeheb düzme ile 

Başta oya yazma ile yakışır elvan güzele

Ruhları gül gonca femi kendi aşiret Hatem’î 

Gezseler Rûm ü acem ’i olmaya akran güzele

Serv-i sehî kâmetime kâmet-i kıyâmetime 

Gelse eğer davetime kesmeli kurban güzele

Emrine ta ’at edelim çevrine gayrefedelim 

Hâneyi halvet edelim bir gece mihman güzele

Câm ile mey süzdürelim bezme şeker ezdirelim 

Seyir ederek gezdirelim bâğ ile bostan güzele

Dertli-i efkendeleriz vasfını gûyendeleriz 

Can-baş ile bendeleriz şimdi Alî-şan güzele

ÂŞIK DERTLİ

SATRANÇ – SEFİL SELİMİ

Yer yüzünde   gök yüzünde   olan her şey   insanda var
Gök yüzünde   kul özünde     kalan bir huy    vicdanda var,
Olan her şey   kalan bir huy   bilen hür bey    imanda var,
İnsanda var   vicdanda var   imanda var    imanda var.

Gezdim tozdum    sormak için    aldım sattım      kâr etmedim,
Sormak için        ömür verdim      geldim gittim    şer gütmedim,
Aldım sattım     geldim gittim    derde battım     kör gitmedim,
Kâr etmedim     şer gütmedim     kör gitmedim      kör gelmedim.

Yüz altında    yüz üstünde    iki yüzün       yüz üstünde
Yüz üstünde    kaşın gözün    dilde sözün   söz üstünde
İki yüzün     dilde sözün    yolcu yolda        iz üstünde
Yüz üstünde     söz üstünde     iz üstünde     iz  üstünde

Yüz altında    yüz üstünde    iki yüzün     başa bağlı
Yüz üstünde    kaşın göze     ağzın dile   dişe bağlı
İki yüzün       ağzın dile       gözün göze    kaşa bağlı
Başa bağlı     dişe bağlı        kaşa bağlı     kaşa bağlı

Damar kana    kanlar suya    beden ruha    cana muhtaç
Kanlar suya     gönül aşka   gözler yaşa     sana muhtaç
Beden ruha    gözler yaşa   mide aşa          nana muhtaç
Cana muhtaç    sana muhtaç    nana muhtaç    nana muhtaç