MAKTA

• Gazelin son beytine makta (kesme yeri), makta'dan bir önceki beyte de hüsn-i makta denir. Bu beytin de maktadan güzel olmasına dikkat edilirdi. Şair, mahlasını ya maktada ya da hüsn-i makta'da kullanır. Buna göre şairin mahlasının bulunduğu beyte mahlas beyti ya da mahlashâne denir. Kimi zaman şair, mahlasını uygun düştüğünde iki ayrı beyitte de kullanabilir.
• Mahlas kullanılmamış gazeller de vardır. Örneğin, Kadı Burhaneddin, sayısı 1300'ü aşan gazellerinde mahlas kullanmamıştır.
• Şair, kimi zaman mahlasını kullanırken, yalnız sözünü değil, mahlasının anlamını da kastedebilir, yani mahlasını tevriyeli olarak kullanır. Mahlasın, aynı zamanda hem sözünü hem de anlamını "murad etmeye" hüsn-i tahallus denir. Nedim aşağıdaki beyitte mahlasını tevriyeli olarak kullanmıştır:

Çeşmâmının öğrensem o kâfirce nigahın 

Bir lahza Nedîm-i nigeh-i pür-fenin olsam

• Mahlas, kimi zaman gazelin daha önceki beyitlerinde bulunabilir. Bu durumda mahlas beytinden sonraki birkaç beyitte şair, zamanın padişahı, devlet büyükleri, din büyükleri ya da tarikat uluları için övgüde bulunur. Böyle gazellere gazel-i müzeyyel denir. Şeyh Galib divanında Mevlâna Celâleddin-i Rumî övgüsünde yazılmış gazel-i müzeyyeller vardır.

Gene inen olsam vîrân edersin   

Ayînen olsam hayrân edersin    

Zâhid o meh-veş bir nurdur kim

Büttür demezsin îmân edersin

Ey huşk zâhid dem urma meyden     

Dest-i duâyı mercân edersin

Tîr-i nigehden dâğ-ı derûna 

Baksan ne işler seyrân edersin

Sâkî kerâmet sende ya bende 

Bahri habâba mihmân edersin

Nezzâre-i germ etdikçe ey çeşm 

Ateşle âbı yek-sân edersin

Mâdâm uçarsın gözlerde ammâ 

Rûyun perî-veş pinhân edersin

Tabl-ı tehîden gümdür suhanler 

Bî-hûde Gaalib efgaan edersin

Etvâr-ı çerhe uy mevlevî ol 

Seyrân edersin devrân edersin

ŞEYH GALİP