İSTİHDAM
Bu sanatta kelime aynı anda biri gerçek, diğeri mecazi iki anlamıyla birlikte kullanılmıştır. Ve her iki mana için cümlede işaret vardır. İhamda kelimenin gerçek manaları söz konusudur. Hepsi şiire uyar
“Zaman o gül gibi gül görmemiş zaman olalı
Gülün güzelliği dillere destan olalı”
“Gül” mecazi olarak “sevgili” manasında kullanılmıştır. İkinci mısrada ise bir çiçek türü olan “gül” manasında kullanılmıştır. Çünkü “gül” çok eskilerden beri sevilen bir çiçektir. İkinci mısrada buna işaret ediliyor. Ama eskiden beri görülen güller arasında o gül (yani sevgili) gibisi görülmemiştir.
“Canavar vurduğunu saçma ile söylerdi
Sözü de attığı da avcımızın saçma idi”
“Saçma” kelimesi hem bir kurşun türü, hem de “inanılmayacak söz” manalarında kullanılmıştır. Birincisinin ipucu “attığı” ikincisinin ipucu “sözü” kelimesidir.
“Zâhidâ sâgarı çekmek eğer olduysa günâh
Sen sevâb içre bulun biz bu günâhı çekelim”
(Ey Zahit, kadeh çekmek eğer günah olduysa, sen sevap içinde bulun, biz bu günahı çekelim.)
“Çekmek” sözcüğünün gerçek anlamı tahammül etmek, katlanmak, üstlenmek, kabullenmektir. Mecazî anlamı ise içki içmektir. Birinci mısrada içki içmek anlamına işaret eden sözcük “sagar”, ikinci mısrada üstlenmek anlamına işaret eden sözcük ise “günah”tır.
“Ayağa düş, dilersen başa çıkma
Anınla başa çıkdı câm-ı sahbâ”
Bu beyitte “ayag” ve “başa çıkmak” kelimeleriyle istihdâm yapılmıştır. Ayag, birinci mısra’da “ayak”(insan uzvu)”, bu manaya işaret eden kelime ise “baş”tır. İkinci mısra’da “anınla” zamiri ayağa racidir ve “kadeh” manasındadır. Bu manaya işaret eden kelime ise “câm-ı sahbâ’dır. “Başa çıkmak” tabiri ise birinci mısra’da “terakki etmek”,”sadra geçmek”, ikinci mısra’da “dimağa etki etmek, sarhoş olmak” manasınadır.
"Bahar erdi açıldı sevdiğim hem fasl-ı dey hem gül
Bir sahn-i gülistandan biri fasl-ı gülistanda. "
Muallim Naci
Bu beyitte "açıldı" fiili birinci mısrada fasl-ı dey (kış mevsimi)nin uzaklaşması, sona ermesi; ikinci mısrada ise, çiçeğin açılması anlamına geliyor.
EDEBİ SANATLAR 1 - KONU ANLATIM VİDEOSU ( Youtube Kanalımız için TIKLAYINIZ )
EDEBİ SANATLAR 2 - KONU ANLATIM VİDEOSU ( Youtube Kanalımız için TIKLAYINIZ )
