DÖKTÜ OMUZDAN PÛŞU SAÇAĞINI - ŞEYH GALİB
GAZEL
Müfte’ilün Müfte’ilün Fâ’ilün
Döktü omuzdan pûşu saçağını
Açtı gönüller delil bayrağını
Ay yenisi gökte ne Ülker satar
Değmeyicek kestiği tırnağını
Gözceğizim boyamak ister benim
Al boyayıp kan ile dudağını
Saldı gönül illerine âfeti
Kurdu göz ırmağına otağını
Nice tâbur dağıtır ol yosmanın
Saç dağıtıp eğmesi kalpağını
İçip içip kendi elinden anın
Duramayıp öpmüşüm ayağını
Çok sürünüp gözlemişim özleyip
Ayağını izini toprağını
Vermedi bir kimseye Gâlib geçit
Kanda çevirdiyse söz ırmağını
Hazret-i Monlâyı bilenler bilir
Bilmeyenin kim çeke kulağını
GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİ
Başındaki puşusunun saçağını omuzundan dökünce gönüller çıldırıp deli bayrağını açtılar. (Puşu, giyilen başlığın üstüne sarılan saçaklı yemenidir. Deli bayrağını açmak deyimi, deliliğini ilan etmek anlamına gelir. Gönüller bu güzellik karşısında çılgına döndüler denmiş. Ayrıca bu deyim terbiyesizliği ele aldı. Kavgaya girişti anlamında da kullanılır. Gönüller daima sevgilinin saçında asılır. Puşu saçakları sarkınca, gönüller onları kıskanarak kavgaya girişmişler).
Yeni ay gökte neden kendini ülker yıldızları gibi göstermeye çalışır? Ülker onun kestiği tırnağına bile değmez. (Ülker, Süreyya ve Pervîn de denilen yedi yıldızdan oluşan bir kümedir. Hîlal. Ülkerden parlak olduğu halde yeni ve acemi olduğu için bu işe kalkışmış. Ayrıca hilal biçimindeki ay kesilmiş tırnağa benzer)
Sevgili dudağını kanla ala boyayıp benim zavallı gözlerimi boyamak, kandırmak ister.
Sevgili, gözümün ırmak gibi akan yaşları üzerine otağını kurup gönüller iline felaket getirdi. (Sözü edilen sel felaketidir)
O yosmanın saçlarını dağıtıp kalpağını eğmesi nice asker taburunu dağıtır.
Onun elinden içip içip kendinden geçmiş, dayanamayıp ayağını öpüvermişim. (Ayag kelimesinin aynı zamanda kadeh anlamına geldiği de düşünülmelidir)
Onun ayağının izini, bastığı toprağı öpmeyi özleyerek yerlerde çok sürünüp gözlemişim.
Gâlip, söz ırmağını nereye çevirdiyse çevirdi, kimseye bir geçit vermedi
Mevlânâ hazretlerini bilenler bilir. Bilmeyenin kulağını kim çekip de uyaracak?
İLGİLİ İÇERİK